«Η Ελληνικη Γλωσσα κατα την Επανασταση του 1821»
Πολύ γόνιμα ερωτήματα για το θέμα της Ελληνικής γλώσσας που χρησιμοποιούνταν κατά την επανάσταση, τέθηκαν στην Ημερίδα «Η Ελληνική Γλώσσα κατά την Επανάσταση του 1821» η οποία πραγματοποιήθηκε διαδικτυακά την Κυριακή 28 Μαρτίου από την Σχολή Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών.
Σε αυτή συζητήθηκαν θέματα που αφορούσαν την γλώσσα των αγωνιστών του 1821, την γλώσσα ως κριτήριο ταυτότητας του Έλληνα πολίτη κατά τη διάρκεια της Επανάστασης, τα κείμενα του Ρήγα, αλλά και το δημοτικό τραγούδι στο τότε και το σήμερα.
Μαρία Καμηλάκη: Η γλώσσα των Αγωνιστών του 1821
Την εκδήλωση άνοιξε η κ. Μαρία Καμηλάκη, Προϊσταμένη Τμήματος Κοινοβουλευτικής Βιβλιοθήκης στη Βιβλιοθήκη της Βουλής, που διερεύνησε όψεις της προφορικότητας κατά την Επανάσταση του 1821, μέσα από σπάνια και πολύτιμα τεκμήρια των Ειδικών Συλλογών της Βιβλιοθήκης της Βουλής.
Διακόσια χρόνια μετά τον Αγώνα της Ανεξαρτησίας, σημείωσε, ο μακρινός απόηχος των συγκλονιστικών εκείνων γεγονότων ζωντανεύει για εμάς μέσα από σελίδες γραπτών αφηγήσεων, έργα τέχνης και αντικείμενα, όπως τα όπλα και τα ενθυμήματα ηρώων.
Το βίωμα όμως των Επαναστατημένων εκφράστηκε με εκφωνούμενες λέξεις, με ιαχές και συνθήματα ξεσηκωμού, που έχει χαθεί ανεπιστρεπτί. Για αυτό και μέσα από την ομιλία της απάντησε στις απορίες σχετικά με ποιες κουβέντες εμψύχωναν οι οπλαρχηγοί τα παλικάρια τους στα πεδία των μαχών, πώς μιλούσαν μεταξύ τους οι καπεταναίοι κατά τον ναυτικό αγώνα και σε ποιες αγωνιώδεις λέξεις εκφράστηκε το δράμα των Μεσολογγιτών πριν από την ηρωική Έξοδο.
Η γλώσσα των αρχείων της Ελληνικής Παλιγεννεσίας, σημείωσε, δεν είναι η άκαμπτη Καθαρεύουσα που διαμορφώθηκε μετά το 1830, αλλά παρεισφρέουν σε αυτή πολλά στοιχεία προφορικότητας παρά το γεγονός ότι είναι επιμελημένη.
Ζωή Γαβριηλίδου: Μιλώντας μεταφορικά για την επανάσταση του 1821
Τις εννοιολογικές μεταφορές τις οποίες χρησιμοποιούμε όταν μιλούμε για την επανάσταση του 1821 σήμερα συγκρίνοντάς τες με εκείνες που χρησιμοποιούνταν στον δημόσιο λόγο στο παρελθόν, παρουσίασε η Αντιπρύτανης και Καθηγήτρια του Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας του ΔΠΘ κ. Ζωή Γαβριηλίδου.
Διερεύνησε κατά πόσο αυτές διαφοροποιούνται ανάλογα με το κειμενικό είδος (ιστορικός λόγος, τύπος, κ.λπ.). Χαρακτηριστικά σημείωσε πως ήδη έχουμε αυτή την έννοια στον ίδιο τον όρο της Επανάστασης, που βρίσκεται «ψηλά» άρα θεωρείται καλή, αλλά και η σύνδεσή της με τον όρο φωτιά (σπίθα, ξέσπασε, μεταδίδεται κτλ)
Ελπίδα Βόγλη: Η γλώσσα ως κριτήριο ταυτότητας του Έλληνα πολίτη κατά τη διάρκεια της Επανάστασης
Ήταν η γλώσσα κριτήριο ελληνικότητας και προϋπόθεση της απόδοσης της ελληνικής ιθαγένειας; Με ποια λογική επενδύθηκε με μια τέτοια ιδιότητα από
τους νομοθέτες της Β´ Εθνοσυνέλευσης και σε ποιον βαθμό υπήρξε προσδοκία να συνδράμει στην εθνικοποίηση και του κράτους και της αναδυόμενης κοινωνίας
πολιτών; Αυτές τις ερωτήσεις θέλησε να απαντήσει με την εισήγησή της η Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Νεότερης και Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας, ΤΙΕ κ. Ελπίδα Βόγλη.
Όπως τόνισε, η διαχρονικότητα της γλώσσας του ελληνικού δικαίου δεν αρκεί ως επιχείρημα. Για αυτό και αποτόλμησε μια ανανεωμένη αποκωδικοποίηση της πολιτικής ιδεολογίας στο πλαίσιο της υπό σύσταση Ελλάδας και με κεντρικό σημείο αναφοράς τη γλώσσα ως ενοποιητικό στοιχείο του σχεδιαζόμενου κρατικού μηχανισμού και παράλληλα του διαμορφούμενου ελληνικού πολιτικού έθνους.
Ευαγγελία Θωμαδάκη: Οι γλωσσικές επιλογές στα κείμενα του Ρήγα
Στο πρόσωπο του Ρήγα, σύμφωνα με τον Δημαρά, αναγνωρίζει κανείς «(τ)η συνισταμένη όλων των ρευμάτων» που χαρακτηρίζουν τον «καινούργιο ελληνισμό» του 18ου αιώνα, σημείωσε η κ. Θωμαδάκη.
Όχι μόνο γιατί γίνεται παθιασμένος κήρυκας ριζοσπαστικών απελευθερωτικών ιδεών που προαναγγέλλουν τον ξεσηκωμό, αλλά και επειδή καταπιάνεται στο συγγραφικό του έργο με όλα εκείνα τα θέματα που θα συμβάλουν στη διάχυση διαφωτιστικών ιδεών.
Γράφοντας επαναστατικούς θούριους, μεταφράζοντας και μεταπλάθοντας λογοτεχνικά κείμενα αλλά και συντάσσοντας πολιτικά, ιστορικά και εκλαϊκευτικά επιστημονικά έργα ο Ρήγας χρησιμοποιεί μια γκάμα ποικιλιών: άλλοτε σαφώς κλίνει προς τη λαϊκή/δημώδη γλώσσα, στα επαναστατικά του τραγούδια π.χ., άλλοτε καταφεύγει σε ένα λογιότερο ‘ιδίωμα’ όπως στα Ολύμπια π.χ. όπου η τάση προς αρχαϊστικά στοιχεία εκδηλώνεται ισχυρότερα).
Θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι τα κείμενά του προσφέρουν μια σημαντική μαρτυρία για το ρευστό γλωσσικό τοπίο της εποχής του, στο οποίο η ανάπτυξη ‘εθνικών γλωσσών’ και η επιρροή του διαφωτισμού παίζουν καίριο
Ρόλο, σημείωσε, παρουσιάζοντας παραδείγματα που δείχνουν το είδος της ανάμιξης λόγιων και λαϊκότροπων, αλλά και διαλεκτικών, στοιχείων στη γλώσσα του.
Πηνελόπη Καμπάκη-Βουγιουκλή: Οι όρκοι των αγωνιστών του 1821 μέσα από το δημοτικό τραγούδι
Το δημοτικό τραγούδι της Επανάστασης του ’21 κυριάρχησε στα κλέφτικα λημέρια, σημείωσε η Κοσμητόρισσα της Σχολής κ. Πηνελόπη Καμπάκη Βουγιουκλή, όπου τραγουδήθηκε και χορεύτηκε, πολλές φορές μόνο για μια βραδιά, και μετά χάθηκε, σβήσθηκε, ίσως επειδή στα κλέφτικα λημέρια δεν υπήρχαν γραμματικοί και καλαμαράδες, αλλά κλέφτες, αγράμματοι άνθρωποι του προφορικού λόγου και της παράδοσης, άνθρωποι του μύθου.
Έτσι ένας μεγάλος αριθμός από αυτά τα άκρως επαναστατικά τραγούδια χάθηκε μαζί με τα γεγονότα που περιέγραφαν, τόνισε, και όσα περισώθηκαν αποτελούν πολύτιμη πηγή γνώσης και πληροφορίας για γεγονότα άγνωστα ή λιγότερο γνωστά καθώς κι άλλες πληροφορίες που φωτίζουν πτυχές της καθημερινότητας των αγωνιστών όπως οι όρκοι που έδιναν και αφορούσαν τη λευτεριά της πατρίδας.
Σοφία Αυγέρη: Το ιστορικό δημοτικό τραγούδι ως οδηγός διδασκαλίας του ’21
Τα ιστορικά δημοτικά τραγούδια, τις κατηγορίες και τα βασικά τους χαρακτηριστικά ως διδακτικού υλικού, παρουσίασε τέλος η Μεταδιδακτορική ερευνήτρια Γλωσσολογίας, του ΤΕΦ κ. Σοφία Αυγέρη.
Το κύριο ερώτημα που έθεσε, ήταν πώς τα δημοτικά τραγούδια με τον γλωσσικό πλούτο, τη ζωντάνια και την ποικιλομορφία τους υπηρετούν άριστα τη διδασκαλία της Ιστορίας της ευρύτερης περιόδου της Οθωμανοκρατίας, των επαναστατικών χρόνων και των πρώτων μεταεπαναστατικών δεκαετιών, παρουσιάζοντας χαρακτηριστικά αποσπάσματα.
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
