Απαραιτητο να σπασει ο κυκλος της σιωπης και της ανοχης

Τον ρόλο που παίζει η ανοχή στη συντήρηση της έμφυλης βίας και της παρενόχλησης τόσο στους εργασιακούς χώρους, όσο και στην κοινωνία γενικότερα, τόνισαν οι συμμετέχουσες στη διαδικτυακή ημερίδα που διοργάνωσε η Επιτροπή Ισότητας των Φύλων του ΔΠΘ με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Δικαιωμάτων των Γυναικών τη Δευτέρα 22 Μαρτίου.

Κατά τη διάρκεια της ημερίδας παρουσιάστηκαν διάφορες εκφάνσεις της έφυλης βίας και της παρενόχλησης, με έμφαση στην πρώτη συνεδρία να δίνεται στον εργασιακό χώρο γενικότερα αλλά και ειδικότερα στην ακαδημαϊκή κοινότητα, και τη δεύτερη στην πρόληψη και αντιμετώπιση της έμφυλης βίας γενικότερα στην σημερινή κοινωνία.

Συνοψίζοντας την όλη ημερίδα η κ. Δέσποινα Σακκά, Καθηγήτρια, Πρόεδρος της  Ε.Ι.Φ. του Δ.Π.Θ., σημείωσε πως η συγκίνησή της είναι μεγάλη, γιατί δεν είναι η πρώτη φορά που συζητιούνται ζητήματα φύλου στο ΔΠΘ, όμως πιστεύει πως είναι η πρώτη φορά που συζητούνται σε αυτό το ακροατήριο.

Παρατήρησε δε πως επειδή είναι η πρώτη εκδήλωση της ΕΙΦ, περισσότερο αποκάλυψε κάποιες ανάγκες που υπάρχουν τόσο στο Πανεπιστήμιο, όσο και στην ευρύτερη περιοχή, σε ζητήματα φύλου, για αυτό και ήταν σημαντική η παρουσία εκπαιδευτικών στην ημερίδα.

Περισσότερο η ημερίδα δημιούργησε λοιπόν νέα ερωτήματα και ένα νέο πεδίο προβληματισμού, κάτι που η κ. Σακκά θεωρεί σημαντικό, γιατί όπως εξήγησε είναι αδύνατο μέσα σε τόσο λίγες ώρες να απαντηθούν ερωτήματα που μας απασχολούν στην καθημερινότητά μας.

Απαραίτητο να αντιμετωπιστεί η παρενόχληση και η έμφυλη βία

Την σημασία της πρόληψης και της αντιμετώπισης της παρενόχλησης και γενικότερα της έμφυλης βίας στα ΑΕΙ τόνισε η Καθηγήτρια κ. Δήμητρα Κογκίδου, Πρόεδρος της Ε.Ι.Φ. στο Α.Π.Θ. και Συντονίστρια του Δικτύου Ε.Ι.Φ. στα Α.Ε.Ι..

Μεταξύ άλλων, εξηγώντας τους λόγους για τους οποίους οι αποδέκτριες/ες μπορεί να μην αναφέρουν περιστατικά, είναι ότι όπως και στις περιπτώσεις εκτός Πανεπιστημίου, μπορεί να μην έχουν εμπιστοσύνη ή να θεωρήσουν πως θα υποβαθμιστεί και δεν θα ληφθεί σοβαρά υπόψη. Υπάρχει μάλιστα πολλές φορές ο φόβος ότι η κατάσταση δεν θα αλλάξει, ή και θα επιδεινωθεί, ακόμα και ότι θα κατηγορηθούν ότι φταίνε.

Τόνισε δε πως αν η εκπαιδευτική κοινότητα γνωρίζει και συγκαλύπτει αυτές τις συμπεριφορές, ή παραμένει ουδέτερη, στην πράξη συμμετέχει με αυτόν τον τρόπο στη διατήρησή τους, εναποθέτει το βάρος της διαχείρισης στα ίδια τα θύματα και συμβάλλει στη δημιουργία συναισθημάτων απόγνωσης και ενοχής.

Φυσικά σε ένα χώρο με έντονη ιεραρχία και σχέσεις εξουσίας, που ορισμένες φορές μπορεί να οδηγήσουν σε κατάχρηση, είναι αναμενόμενο να πλήττονται οι πιο ευάλωτες ομάδες, όπως ο φοιτητικός πληθυσμός και κυρίως οι φοιτήτριες καθώς και οι γυναίκες εργαζόμενες, ιδιαίτερα αυτές στις πιο επισφαλείς θέσεις εργασίας και τα ΛΟΑΤΚΙ μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας.

Η κατάσταση είναι ακόμα πιο δύσκολη, αν δεν υπάρχουν οι κατάλληλες δομές που θα τους στηρίξουν ουσιαστικά.

Στο χώρο άλλωστε φοιτούν ή εργάζονται νεαρές γυναίκες, ηλικίας μεταξύ 18 και 29 ετών, που αποτελούν την ηλικιακή ομάδα που είναι πιο ευάλωτη στη σεξουαλική παρενόχληση.

Για να προληφθούν όλες οι μορφές παρενόχλησης ή βίας, σημαντική είναι η δημιουργία ενός εργασιακού/εκπαιδευτικού περιβάλλοντος που δεν θα την ανέχεται, με όλες τις έρευνες να συγκλίνουν ότι όσο πιο ανεκτικό είναι το εργασιακό περιβάλλον, τόσο μεγαλύτερη είναι η σεξουαλική παρενόχληση.

Χρειάζεται επίσης «διαπαιδαγώγηση» στην πρόληψη καθώς και στην αναγνώριση των περιστατικών, γιατί πολύ συχνά ορισμένες μορφές της περνούν απαρατήρητες, επειδή ο σεξισμός έχει διαποτίσει την πρακτική των καθημερινών έμφυλων σχέσεων. Αυτό θα έπρεπε να είχε αρχίσει ήδη από το σχολείο -γεγονός που δεν συμβαίνει.

Στα ΑΕΙ στην Ελλάδα, ελάχιστες δράσεις υπήρχαν μέχρι τώρα στο επίπεδο της πρόληψης – στις εξαιρέσεις ανήκει το ΑΠΘ – ούτε υπήρχαν ειδικές υπηρεσίες -όπως εδώ και δεκαετίες σε μεγάλα πανεπιστήμια διεθνώς – για να διαχειριστούν τα περιστατικά παρενόχλησης και άλλων μορφών έμφυλης βίας, καθώς και διακριτικής μεταχείρισης που διαδραματίζονται και που τις περισσότερες φορές δεν καταγγέλλονται, δεν δημοσιοποιούνται και οι θύτες δεν υφίστανται κυρώσεις.

«Είναι καιρός να επανεξετάσουμε την έννοια της σιωπής» ανέφερε η κ. Κογκίδου, σημειώνοντας πως πέρα από την ενδυνάμωση των θυμάτων για να μιλήσουν, είναι αναγκαίο να εστιάσουν περισσότερο την προσοχή τους στους παράγοντες που συμβάλουν στη σιωπή του κοινωνικού δικτύου μέσα στο οποίο σημειώνονται αυτά τα περιστατικά, συμπεριλαμβανομένων των μαρτύρων και της ηγεσίας -αντί να κατηγορούμε το θύμα που δεν μίλησε, ή μίλησε με καθυστέρηση.

Ο εργασιακός εκφοβισμός στην Ελλάδα

Το πλαίσιο έχει τη σημασία του, σημείωσε η κ. Ελένη Αποσπόρη όσο αφορά τον Εργασιακό Εκφοβισμό στη χώρα μας.

Αφορά, τόνισε, την ανάρμοστη, ενοχλητική, επιθετική ή βίαιη συμπεριφορά που στόχο έχει την άσκηση ψυχολογικής βίας που έχει τη μορφή εκφοβισμού, καταπίεσης, εξαναγκασμού ή εκβιασμού, τη συστηματική στοχοποίηση/διάκριση ενός ατόμου ή μιας ομάδας και τη διαφορά δύναμης/εξουσίας.

Όμως μπορούμε να περάσουμε από τον σαφή εκφοβισμό, την διάδοση φημών/κουτσομπολιά, τη σωματική επαφή, την προσβολή ή υποτίμηση και την λεκτική βία, στον πιο ασαφή, από τους αστεϊσμούς και το υποτιμητικό κοίταγμα ή χειρονομίες όσο αφορά το άτομο, στην αρνητική κριτική, την αγνόηση παρουσίας/γνώμης, τον κοινωνικό αποκλεισμό στην εργασία.

Το φύλο που είναι πιο ευάλωτο στον εργασιακό εκφοβισμό, είναι η γυναίκα, για μια σειρά από λόγους, που αγγίζουν και τις αντιλήψεις γενικότερα στη χώρα μας, και ορίζονται από το σημερινό κοινωνικό/πολιτιστικό πλαίσιο.

Η κουλτούρα άλλωστε παίζει ρόλο στον εργασιακό εκφοβισμό, με τους Έλληνες να είναι πιο παθιασμένοι, θορυβώδεις, επιρρεπείς στην έκφραση των απόψεών τους δυνατά ενώ εμπλέκονται σε πιο έντονη μη λεκτική γλώσσα του σώματος.

Τείνουν δε να είναι πιο ανεκτικοί σε ορισμένες συμπεριφορές, όπως οι φωνές ή τα αστεία, ενώ ταυτόχρονα τα «απομεινάρια μιας πατριαρχικής κοινωνίας δεν είναι τόσο ανεκτικά σε εκείνους που είναι διαφορετικοί».

Η Ελλάδα, σημείωσε, είναι μια έμφυλη κοινωνία με ανδροκρατούμενους θύλακες στους χώρους εργασίας, με τον εργασιακό εκφοβισμό να θεωρείται πως δεν έχει σχέση με το φύλο του θύτη αλλά με το φύλο της επιβιώσασας.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.