Ανοικτη επιστολη απο βυζαντινολογους και μελετητες απο ολο τον κοσμο για την προστασια της Αγιας Σοφιας

Δεκάδες μελετητές που εργάζονται για το Βυζαντινό και τον  Οθωμανικό πολιτισμό σε όλο τον κόσμο έχουν συντάξει ανοιχτή επιστολή που αντιτίθεται στην προσπάθεια του προέδρου της Τουρκικής Δημοκρατίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να καταργήσει το μουσειακό καθεστώς της Αγίας Σοφίας και να τη μετατρέψει σε τζαμί. «Η Αγία Σοφία είναι πάρα πολύ όμορφο μνημείο και σημαντικό ιστορικό μνημείο για να χρησιμοποιείται ως εργαλείο στην τοπική και περιφερειακή πολιτική» γράφουν στην ανοικτή επιστολή, τονίζοντας  την ανησυχία τους  για παρεμβάσεις που μπορεί να επιφέρουν  βλάβες στα ιστορικά και αρχαιολογικά ευρήματα της συγκεκριμένης αυτής δομής των 1500 ετών αλλά  και την απόκρυψη έργων τέχνης.

«Το μεγάλο ζήτημα»,  αναφέρουν οι προαναφερθέντες ακαδημαϊκοί, «κατά τη γνώμη μας, δεν είναι αν η Αγία Σοφία είναι μουσείο ή τζαμί, αλλά το πώς μπορούμε να προστατεύσουμε καλύτερα την Αγία Σοφία. Η ανησυχία μας είναι αν η συνεχιζόμενη πρακτική, θα έχει ως αποτέλεσμα  ζημιά στα ιστορικά και αρχαιολογικά ευρήματα της Αγίας Σοφίας και την απόκρυψη έργων τέχνης, τα οποία θα υποβληθούν σε παραπλανητικές και ανακριβείς παρεμβάσεις.

Διαδοχικές βυζαντινές, οθωμανικές και τουρκικές κυβερνήσεις έχουν προστατεύσει αυτό το μνημείο από τις καταστροφικές συνέπειες της εποχής και έχουν καταφέρει να διατηρήσουν την αξία του όχι μόνο για τους ίδιους αλλά και για όλες τις μελλοντικές γενιές, συμπεριλαμβανομένων και ημών. Είναι ζωτικής σημασίας για εμάς, τους επιστήμονες που εργάζονται για τη βυζαντινή και οθωμανική ιστορία, τον πολιτισμό και τις τέχνες, το σημερινό τουρκικό κράτος να συνεχίσει αυτή την παράδοση προστατευτικής και υπεύθυνης Διαχείρισης των μνημείων».

Το πλήρες κείμενο της επιστολής 

Το πλήρες κείμενο της επιστολής που δημοσιεύθηκε πριν από την πρώτη ακρόαση της υπόθεσης που κατατέθηκε στο Συμβούλιο της Επικρατείας με το αίτημα ακύρωσης της απόφασης του Συμβουλίου Υπουργών του 1934 για τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε Μουσείο έχει ως εξής:

«Αγαπητοί συνάδελφοι,

Στις 2 Ιουλίου 2020, η Προεδρία του Συμβουλίου της Επικρατείας θα ανακοινώσει στο κοινό την απόφασή της για το επίσημο καθεστώς της Αγίας Σοφίας. Διάφορες επιστημονικές ενώσεις και οργανώσεις συνεχίζουν να εκφράζουν τις ανησυχίες και τις ανησυχίες τους σχετικά με αυτή την εξέλιξη. Στόχος μας κατά τη σύνταξη αυτού του κειμένου δεν είναι να αμφισβητήσουμε μια απόφαση που δεν έχει ακόμη ληφθεί, αλλά να διευκρινίσουμε τις κοινές ανησυχίες μας με βάση τις πληροφορίες που έχουμε ήδη.

Κατά τη γνώμη μας, το κύριο θέμα δεν είναι η Αγία Σοφία μουσείο ή τζαμί, αλλά το πώς μπορούμε να προστατεύσουμε καλύτερα την Αγία Σοφία.

Με άλλα λόγια, διαχωρίζουμε τη λειτουργία της δομής από τη διοίκηση. Η ανησυχία μας για τη συνεχιζόμενη συζήτηση σχετικά με τη λειτουργία της συγκεκριμένης δομής, δεν θα μας εμποδίσει να αναπτύξουμε μια διοικητική στρατηγική σε κλίμακα που θα ανταποκρίνεται στα ουσιώδη προβλήματα που βρίσκονται μπροστά μας. Ιδιαίτερα η διατήρηση της ιστορικής υφής του κτιρίου, η συνέχιση της προβολής Βυζαντινών και Οθωμανικών μνημείων, η υγιής διατήρηση του μαζικού τουρισμού και η λήψη των απαραίτητων μέτρων κατά του κινδύνου σεισμών αποτελούν προτεραιότητα για εμάς.

Όπως είναι γνωστό, η διοίκηση της Αγίας Σοφίας, η οποία χρησίμευσε ως τζαμί από το 1453 έως το 1934, παρέχεται από το ίδρυμα που ίδρυσε ο Φατίχ Σουλτάνος Μεχμέτ. Μετά την κήρυξη της Δημοκρατίας της Τουρκίας το 1923, η εκπροσώπηση και η διοίκηση αυτής και παρόμοιων ιδρυμάτων μεταφέρθηκαν στη Γενική Διεύθυνση Ιδρυμάτων. Αυτή η κατάσταση στην Αγία Σοφία, η οποία συνέχισε να χρησιμοποιείται ως τζαμί μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1920, έχει αλλάξει από το 1931 όταν η ομάδα που πραγματοποίησε την αποκατάσταση ξεκίνησε  από την ανάγκη να αναδειχθούν τα διακοσμητικά ψηφιδωτά. Η αναμφισβήτητη σημασία αυτής της ιστορικής πράξης  ενθάρρυνε και έπεισε το Συμβούλιο Υπουργών να παραδώσει τη διοίκηση και τον έλεγχο του κτιρίου στο υπουργείο Παιδείας.

Ως αποτέλεσμα της αλλαγής της λειτουργίας που συνέβη ταυτόχρονα με την αλλαγή  της διοίκησης του κτιρίου, η Αγία Σοφία έκλεισε για να γίνουν οι εργασίες μετατροπής της σε Μουσείο. Ωστόσο, αυτός ο μετασχηματισμός δεν ήταν απόλυτος, καθώς τόσο η λειτουργία όσο και η διαχείριση της ιστορικής αυτής δομής έχουν υποστεί διάφορες αλλαγές από τότε. Σήμερα, η Αγία Σοφία διοικείται από το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού, το οποίο διαχωρίζεται από το Υπουργείο Μααρίφ (Υπ. Εκπαίδευσης). Από την άλλη πλευρά, τα όρια της λειτουργίας της δομής έχουν επεκταθεί για να ικανοποιήσουν τις επιθυμίες της ολοένα και πιο ορατής μουσουλμανικής κοινότητας. Άνοιξε για τη λατρεία της μουσουλμανικής κοινότητας το 1991 και από το 2016 ένας ιμάμης πλήρους απασχόλησης άρχισε να υπηρετεί στην Αγία Σοφία. Σήμερα, η νύχτα του Qadr γιορτάζεται με την απαγγελία του Κορανίου και τις προσευχές στη δομή με τον ήχο του εζάν που ανεβαίνει από τους μιναρέδες της.

Από αυτή την άποψη, η Αγία Σοφία λειτουργεί ήδη τόσο ως μουσείο όσο και ως τζαμί. Από όσο γνωρίζουμε, η επέκταση του ρόλου του κτιρίου ως χώρου λατρείας δεν έχει προκαλέσει καμία ζημιά στην Αγία Σοφία μέχρι σήμερα και δεν έχει προκαλέσει την εκ νέου απόκρυψη των έργων τέχνης σε αυτό. Στο πλαίσιο αυτό, το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού εξακολουθεί να παρουσιάζει μια αρμόδια και υπεύθυνη στάση.

Ωστόσο, εδώ και πολλά χρόνια διάφορες φωνές ισχυρίστηκαν ότι είναι παράνομο να αφήσουμε την ευθύνη για τη δομή στο Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού. Υποστηρίζουν ότι τα θεμέλια του Ισλάμ  είναι αιώνια και αμετάβλητα και επομένως το κράτος της Δημοκρατίας της Τουρκίας δεν είχε την εξουσία να εκκοσμικεύσει  την Αγία Σοφία το 1934. Σύμφωνα με τον ισχυρισμό αυτό, η νόμιμη αρχή του κτιρίου είναι η Γενική Διεύθυνση Ιδρυμάτων.

«Κεκρυμμένες τοιχογραφίες και στην Αγία Σοφία Τραπεζούντας»

Τα τελευταία χρόνια, η Γενική Διεύθυνση Ιδρυμάτων έχει ανοίξει άλλα μνημειώδη έργα Βυζαντινής εποχής στη μουσουλμανική λατρεία. Έχουμε ένα αρνητικό παράδειγμα διαχείρισης και  αλλαγών που έχει υποστεί από το 2013 και η άλλη Αγία Σοφία στην Τραπεζούντα, και το οποίο έχει προκαλέσει αντιρρήσεις και κριτική. Για να γίνει αυτή η ιστορική δομή κατάλληλη για λατρεία, τοποθετήθηκαν στους εσωτερικούς χώρους  παραβάν και καλύφθηκαν οι βυζαντινές τοιχογραφίες και τα ψηφιδωτά δαπέδου  με ξύλο. Η Μικρή Αγία Σοφία στην Trakya Vize, η οποία εμπλέκεται λιγότερο στις τρέχουσες συζητήσεις αλλά υπέστη πολύ βαθύτερες και πιο μόνιμες ζημιές, προέκυψε από την αποκατάστασή της σε τζαμί το 2006 με σοβαρές ζημιές στην ιστορική της υφή.

Η ανησυχία μας είναι αν η συνεχιζόμενη πρακτική, θα έχει ως αποτέλεσμα  ζημιά στα ιστορικά και αρχαιολογικά ευρήματα της Αγίας Σοφίας, και την απόκρυψη έργων τέχνης, τα οποία θα υποβληθούν σε παραπλανητικές και ανακριβείς παρεμβάσεις.

«Είναι ζωτικής σημασίας για εμάς, τους επιστήμονες το σημερινό τουρκικό κράτος να συνεχίσει  την παράδοση προστατευτικής και υπεύθυνης  διαχείρισης των μνημείων»

Η Αγία Σοφία είναι ένα πολύ όμορφο σημαντικό ιστορικό μνημείο για να χρησιμοποιηθεί στην τοπική και περιφερειακή πολιτική. Διαδοχικές κυβερνήσεις της Βυζαντινής, Οθωμανικής και Τουρκικής Δημοκρατίας προστάτευσαν αυτό το μνημείο από τις καταστροφικές συνέπειες της εποχής και κατάφεραν να διατηρήσουν την αξία του όχι μόνο για τον εαυτό τους αλλά και για όλες τις μελλοντικές γενιές, συμπεριλαμβανομένων και ημών. Είναι ζωτικής σημασίας για εμάς, τους επιστήμονες που εργάζονται για τη βυζαντινή και οθωμανική ιστορία, τον πολιτισμό και τις τέχνες, το σημερινό τουρκικό κράτος να συνεχίσει αυτή την παράδοση προστατευτικής και υπεύθυνης διαχείρισης των μνημείων.

Με φιλικούς χαιρετισμούς».

Πηγή: gazeteduvar.com.tr

Όλα τα ονόματα των υπογραφόντων

Οι υπογράφοντες την επιστολή είναι οι εξής:

• Elizabeth Agaiby, University of Divinity, Melbourne
• Panagiotis A. Agapitos, Max-Planck Institute, Frankfurt
• Suzanne Conklin Akbari, Institute for Advanced Study, Princeton, NJ
• Ladan Akbarnia, The San Diego Museum of Art
• Engin Akyürek, Koç Üniversitesi
• Nabil Al-Tikriti, University of Mary Washington
• Joseph Alchermes, Connecticut College
• Juan Antonio Álvarez-Pedrosa, Universidad Complutense Madrid
• Benjamin Anderson, Cornell University
• Achim Arbeiter, Georg-August-Universität, Göttingen
• Tülay Artan, Sabancı University
• Kameliya Atanasova, Washington and Lee University
• Marie-France Auzépy, Université Paris 8
• Michele Bacci, Universität Freiburg
• Heather A. Badamo, University of California, Santa Barbara
• Jennifer Ball, City University of New York
• Thomas M. Banchich, Canisius College, Buffalo
• Charles Barber, Princeton University
• Karen Barkey, University of California, Berkeley
• Sarah Bassett, Indiana University
• Floris Bernard, Ghent University
• Patricia Blessing, Princeton University
• Elizabeth S. Bolman, Case Western Reserve University
• Antje Bosselmann-Ruickbie, Justus-Liebig-Universität, Gießen
• Emmanuel C. Bourbouhakis, Princeton University
• Ra’anan Boustan, Princeton University
• Grigor Boykov, Austrian Academy of Sciences
• Sarah T. Brooks, James Madison University
• Suna Çağaptay, University of Cambridge and Bahçeşehir University
• Averil Cameron, University of Oxford
• Merih Danali Cantarella, Wake Forest University
• Giancarlo Casale, European University Institute
• Sinem Casale, University of Minnesota
• Marica Cassis, University of Calgary
• Manuel Antonio Castiñeiras González, Universitat Autònoma de Barcelona
• Annemarie Weyl Carr, Southern Methodist University
• Anne-Laurence Caudano, University of Winnipeg
• Michail Chatzidakis, Humboldt University, Berlin
• Mehreen Chida-Razvi, SOAS, University of London
• Christina Christoforatou, Baruch College, City University of New York
• Juan Signes Codoñer, University of Valladolid
• Barbara Crostini, Uppsala University
• James Crow, University of Edinburgh
• Jon C. Cubas Díaz, Georg-August-Universität, Göttingen
• Anthony Cutler, Pennsylvania State University
• Vladimir Cvetkovic, University of Belgrade
• Manuela De Giorgi, Università del Salento
• Aitor Fernández Delgado, Universidad de Alcalá
• Nathan S. Dennis, University of San Francisco
• Stefanos Dimitriadis, Westfälische Wilhelms-Universität, Münster
• Heidemarie Doganalp-Votzi, University of Vienna
• Anastasia Drandaki, National and Kapodistrian University of Athens
• Ivan Drpić, University of Pennsylvania
• John M. Duffy, Harvard University
• A. Asa Eger, University of North Carolina at Greensboro
• Susanna Elm, University of California, Berkeley
• Olga Etinhof, Russian State University for the Humanities
• Vera von Falkenhausen, Università degli Studi di Roma “Tor Vergata”
• Mary Farag, Princeton Theological Seminary
• Elizabeth Fisher, George Washington University
• Vicky Foskolou, University of Crete
• Georgia Frank, Colgate University
• Peter Frankopan, University of Oxford
• Stig Frøyshov, University of Oslo
• Ivan Foletti, Masaryk University
• Miguel Gallés, Universitat Autònoma de Barcelona
• Fani Gargova, University of Vienna
• Niels Gaul, University of Edinburgh
• Rachel Goshgarian, Lafayette College
• Sharon Gerstel, University of California, Los Angeles
• Elina Gertsman, Case Western Reserve University
• Ludovico V. Geymonat, Louisiana State University
• Rossitsa Gradeva, American University in Bulgaria
• Susan L. Graham, Saint Peter’s University
• Geoffrey Greatrex, University of Ottawa
• Heather Grossman, University of Illinois Urbana-Champaign
• Christiane Gruber, University of Michigan
• John F. Haldon, Princeton University
• Susan Ashbrook Harvey, Brown University
• Ayşe Henry, Bilkent University
• Judith Herrin, King’s College London
• Ernest Marcos Hierro, Universitat de Barcelona
• Cecily Hilsdale, McGill University
• Martin Hinterberger, University of Cyprus
• Renata Holod, University of Pennsylvania
• Brad Hostetler, Kenyon College
• Sergey Ivanov, Russian National Research University — Higher School of Economics
• Hugh Jeffery, University of Edinburgh
• Elizabeth M. Jeffreys, University of Oxford
• Kaelin Jewell, The Barnes Foundation
• Mark J. Johnson, Brigham Young University
• Catherine Jolivet-Lévy, École Pratique des Hautes Études, Paris
• Jacqueline Jung, Yale University
• Veronica Kalas, independent scholar, USA
• Ioli Kalavrezou, Harvard University
• Gül Kale, Carleton University, Canada
• Kevin Kalish, Bridgewater State University
• Sophia Kalopissi-Verti, National and Kapodistrian University of Athens
• Ceyda Karamursel, SOAS, University of London
• Anna Kartsonis, University of Washington
• Armen Kazaryan, Research Institute of the Theory and History of Architecture and Urban Planning, Moscow
• Bente Kiilerich, University of Bergen
• Young Richard Kim, University of Illinois, Chicago
• Dale Kinney, Bryn Mawr College
• Holger A. Klein, Columbia University
• Tia Kolbaba, Rutgers University
• Elias Kolovos, University of Crete
• Fotini Kondyli, University of Virginia
• Kader Konuk, Universität Duisburg-Essen
• Yavuz Köse, University of Vienna
• Dickran Kouymjian, California State University, Fresno
• Dimitrios Krallis, Simon Fraser University
• Klaus Kreiser, Otto-Friedrich-Universität, Bamberg
• Carol H. Krinsky, New York University
• Derek Krueger, University of North Carolina at Greensboro
• B. Harun Küçük, University of Pennsylvania
• Maximilian Lau, Hitotsubashi University, Tokyo
• Marc Lauxtermann, University of Oxford
• Sean Leatherbury, University College Dublin
• Jacqueline Leclercq-Marx, Université Libre de Bruxelles
• Florin Leonte, Palacký University of Olomouc
• Alexei Lidov, Lomonosov Moscow State University and Russian Academy of Arts
• Alexander Lingas, City, University of London
• Santo Lucà, Università degli Studi di Roma “Tor Vergata”
• Byron MacDougall, Brown University
• Christopher MacEvitt, Dartmouth College
• George P. Majeska, University of Maryland
• George Manginis, Benaki Museum
• Maria Rosaria Marchionibus, Università degli Studi di Napoli L’Orientale
• Moysés Marcos, California State University, Northridge
• Sergei Mariev, LMU Munich and JGU Mainz
• Vasileios Marinis, Yale University
• Dragoljub Marjanović, University of Belgrade
• Athanasios Markopoulos, University of Athens
• Miodrag Marković, University of Belgrade
• Elizabeth Marlowe, Colgate University
• Maria Mavroudi, University of California, Berkeley
• Julie Meisami, University of Oxford
• Andrew Mellas, St Andrew’s Theological College, Sydney
• Mati Meyer, Open University of Israel
• Leslee Michelsen, Doris Duke Foundation for Islamic Art
• Bojan Miljković, Serbian Academy of Arts and Sciences
• John Mitchell, University of East Anglia
• Mihail Mitrea, Newcastle University
• Elissaveta Moussakova, Bulgarian Academy of Sciences
• Emmanuel Moutafov, Bulgarian Academy of Sciences
• Mikael Muehlbauer, Columbia University
• Stelyios Muksuris, Byzantine Catholic Seminary, Pittsburgh
• Stephennie Mulder, The University of Texas at Austin
• Margaret Mullett, Queen’s University Belfast
• Robert S. Nelson, Yale University
• Christoph K. Neumann, Ludwig-Maximilians-Universität, Munich
• Emily Neumeier, Temple University
• Leonora Neville, University of Wisconsin Madison
• Galit Noga-Banai, Hebrew University of Jerusalem
• William North, Carleton College
• Paweł Nowakowski, University of Warsaw
• Javier Ortolá Salas, Universidad de Cádiz
• Victor Ostapchuk, University of Toronto
• Robert G. Ousterhout, University of Pennsylvania
• Valentino Pace, Università di Udine
• Georgios Pallis, National and Kapodistrian University of Athens
• Stratis Papaioannou, University of Crete
• Amy Papalexandrou, University of Texas, Austin
• Nassos Papalexandrou, University of Texas, Austin
• Maria Parani, University of Cyprus
• Glenn Peers, Syracuse University
• Bissera V. Pentcheva, Stanford University
• Inmaculada Pérez Martín, Instituto de Lenguas y Culturas, Madrid
• Arseniy Petrov, Russian State University for the Humanities
• Jordan Pickett, University of Georgia
• Aleksandr Preobrazhensky, Lomonosov Moscow State University
• Chryssa Ranoutsaki, Ludwig-Maximilians-Universität, Munich
• Andreas Rhoby, Austrian Academy of Sciences
• Meredith Riedel, Duke University
• Alexandre Roberts, University of Southern California
• Serena Romano, University of Lausanne
• Maria Alessia Rossi, Index of Medieval Art, Princeton University
• James Ryan, New York University
• Adam Sabra, University of California, Santa Barbara
• Georgios Salakidis, Democritus University of Thrace
• Jaime Vizcaíno Sánchez, Universidad de Murcia
• Paula Caballero Sánchez, Universidad de Málaga
• Joseph E. Sanzo, Università Ca’ Foscari, Venice
• Peter Sarris, University of Cambridge
• Oliver Jens Schmitt, University of Vienna
• Ellen C. Schwartz, Eastern Michigan University
• Mira Xenia Schwerda, Harvard University
• Athanasios Semoglou, Aristotle University of Thessaloniki
• A. Tunç Şen, Columbia University
• Nancy P. Ševčenko, independent scholar, USA
• Wendy Shaw, Freie Univeristät Berlin
• Jonathan Shea, Dumbarton Oaks Research Library and Collection
• Petr Shuvalov, St. Petersburg State University
• Nino Simonishvili, independent scholar, Georgia
• James Skedros, Holy Cross Greek Orthodox School of Theology
• Dimitrios Skrekas, University of Oxford
• Engelina Smirnova, Lomonosov Moscow State University
• Svetlana Smolčić Makuljević, Metropolitan University Belgrade
• Foteini Spingou, University of Edinburgh
• Dimitris Stamatopoulos, University of Macedonia
• Tatjana Starodubcev, University of Novi Sad
• Alice Isabella Sullivan, University of Michigan
• Yasser Tabbaa, retired professor
• Alice-Mary Talbot, Dumbarton Oaks Research Library and Collection
• Michael Talbot, University of Greenwich
• Tuğba Tanyeri-Erdemir, University of Pittsburgh
• Rabun Taylor, University of Texas, Austin
• Allie Terry-Fritsch, Bowling Green State University
• Natalia Teteriatnikov, independent scholar, USA
• Baki Tezcan, University of California, Davis
• Galina Tirnanić, Oakland University
• Hjalmar Torp, University of Oslo
• Ida Toth, University of Oxford
• Giovanni Travagliato, Università degli Studi di Palermo
• Warren Treadgold, Saint Louis University
• Ionut-Alexandru Tudorie, St Vladimir’s Orthodox Theological Seminary
• Vessela Valiavitcharska, University of Maryland
• Nükhet Varlık, Rutgers University
• Maria Vassilaki, University of Thessaly
• Myrto Veikou, Uppsala University
• Tim Vivian, California State University, Bakersfield
• Dragan Vojvodić, University of Belgrade
• Oleg Voskoboynikov, National Research University, Moscow
• Alicia Walker, Bryn Mawr College
• Annabel Wharton, Duke University
• Elizabeth Williams, Dumbarton Oaks Research Library and Collection
• Ethel Sara Wolper, University of New Hampshire
• Warren T. Woodfin, Queens College, City University of New York
• Diana Gilliland Wright, independent scholar, Washington, DC
• Ann Marie Yasin, University of Southern California
• Ayşin Yoltar, Brooklyn Museum
• Nikos Zagklas, University of Vienna
• Anna Zakharova, Lomonosov Moscow State University

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.