Η γεωπολιτισμικη αξια της Θρακης

Είναι γνωστόν ότι η παρούσα οικονομική και δημοσιονομική κατάσταση της πατρίδος μας δεν είναι καλή και δεν θα αναφερθώ επ’ αυτήν. Παράλληλα στον ορίζοντα και σε διεθνές επίπεδο διαγράφονται πολλαπλοί κίνδυνοι , αβεβαιότητα για το αύριο, απρόβλεπτες καταστάσεις , χάνονται άνθρωποι, μεταναστευτικό ,ανεργία, σκληρές συμπεριφορές κ.α. παρουσιάζονται όμως ευκαιρίες σε όλους τους τομείς που δίνουν κάποια ελπίδα.
 
Η Ελλάδα είναι μικρή χώρα, έχει όμως ισχυρά ερείσματα. Είναι χώρα του ΝΑΤΟ , της ΕΕ, της Ευρωζώνης. Οι χώρες που συμμετέχουν στα παραπάνω έχουν δικαιώματα αλλά και υποχρεώσεις που πρέπει να τηρούνται. Έχει αξιοθαύμαστο παρελθόν. Η κλασική παιδεία και παράδοση , ο χριστιανικός και βυζαντινός πολιτισμός. Το βυζάντιο κράτησε 1000 χρόνια (η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία 300). Τα 3 από τα 4 Ευαγγέλια γράφτηκαν στα ελληνικά ήσαν η μοναδική γλώσσα του χριστιανισμού μέχρι τον 30 αι. μ.Χ. Τι να πει κανείς δια την αρχαιότητα. Μιλούν τα αρχαία κείμενα και οι αρχαιολογικοί θησαυροί. 

Θράκη 

Η Δυτική Θράκη κατά τον Καθηγητή του ΑΠΘ Κων. Βακαλόπουλο, τμήμα της Ενιαίας Θράκης (Βόρεια, Ανατολική) είναι τμήμα του Ελλαδικού χώρου την οποία κάποιοι από ετών εποφθαλμιούν μεθοδικά και με μακροχρόνιο σχεδιασμό.
 
Είναι γνωστή η μεγάλη γεωπολιτική, γεωστρατηγική, γεωοικονομική και γεωπολιτισμική αξία της. Στο παρόν κείμενο θα ασχοληθώ περιληπτικά με τη τελευταία. Η οποία αποτελεί ισχυρό και διαχρονικό μέσω προβολής της χώρας, αλλά και αμύνης της έναντι παρατάξεως της Ιστορίας της.
 
Στο πολιτιστικό τομέα η θέση της Θράκης από την αρχαιότητα είναι ξέχωρη. Η πολιτιστική ταυτότητα και εθνική συνείδηση είναι βαθειά ριζωμένα στη γλώσσα, την Ιστορία, τον πολιτισμό. Στη μουσική: Με τη μεγαλύτερη πηγή. Ο Ορφέας, Φιλάμων και ο γιος του Θάμυρις. ( Ο Φιλάμων ήταν ο πρώτος που εισήγαγε τους μουσικούς νόμους). Στο Θέατρο: Πηγή του Θεάτρου στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη. Στη ζωγραφική, την ποίηση: Ο Αρχαίος λυρικός ποιητής ο Αλκαίος που τραγούδησε τον Έβρο ποταμό και άλλα.
 
Χριστιανική – βυζαντινή περίοδος: Πλήθος μαρτυριών, μνημονίων. Αθάνατα σύμβολα η Αγία Σοφία, το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως. Άλλα και πολλά άλλα μνημεία, λιγότερο γνωστά όπως η Παναγία η Κοσμοσώτηρα Φερρών Ν. Έβρου. Άλλα και μεγάλος αριθμός καταστραφεισών εκκλησιών , μνημείων με τα υλικά των οποίων κατασκευάσθησαν τζαμία στην ίδια θέση, από τον κατακτητή και τους απογόνους του.
 
Λαϊκός Πολιτισμός: Ο λαϊκός πολιτισμός της Θράκης, μέρος του Ελληνικού πολιτισμού, αποτελεί μεγάλο θησαυρό. Μαζί με την παράδοση, τη θρησκεία, τη γλώσσα, τα ήθη και τα έθιμα, το χορό, το τραγούδι, τις χαρές, τα μοιρολόγια, αποτελούν τους ζωντανούς μάρτυρες. Σε αυτά είναι οι ρίζες μας. Με αυτά κρατήθηκε ο Ελληνισμός στα 500 χρόνια της δουλείας από τους Τούρκους (η Θράκη απελευθερώθηκε στις 14 Μαΐου 1920).
 
Μυθολογία – Ιστορία: Ο μύθος του Ορφέα. Μαρώνεια, Θάσος, Σαμοθράκη, Παγγαίο, γνωστό για τη λατρεία του Διονύσου. Τα θέατρα Φιλίππων και Μαρώνειας. 

Αρχαιολογικά ευρήματα 

Είναι πάρα πολλά. Οι αρχαιολογικοί σκαπάνη φέρνει συνεχώς στο φως νέα στοιχεία. Τα ευρήματα αυτά σε διάφορες περιοχές αποδεικνύουν ξεκάθαρα την ύπαρξη ζωής στη Θράκη από την Παλαιολιθική εποχή. Η Νεολιθικοί οικισμοί προσκυνητών(7η χιλιετία),Παραδημής (3η χιλιετία) π.χ στον Ν. Ροδόπης. 

Επί μέρους ευρήματα 

Τόπειρος: 14χιλ. δυτικά Ξάνθης. Ερείπια ελληνικής πόλεως, βυζαντινό τείχος. Έδρα επιστιόπου μεταξύ 6ου και 8ου αιώνα μ.Χ. Ξάνθεια Αρχαία πόλις στη θέση της σημερινής Ξάνθης. Βεργέπολη: 10 χιλ. νοτίως της Ξάνθης. Υπάρχουν ερείπια της πόλεως. Δημιούργημα των Αβδηριτών.
 
Άβδηρα: πρώτοι κάτοικοι οι Κλαζομένιοι (655π.Χ). Ακολούθησαν οι Τήνιοι (από την Τέω Μ. Ασίας).Ήκμασαν ιδιαίτερα τον 6ο αιώνα π.Χ. Έμβλημα των νομισμάτων τους ο Δρύπας ή Γρυψ(ένδειξη υπάρξεως χρυσού). Γρύψ = φύλακας, θησαυροφυλάκιο. Πολιούχος ο Απόλλων. Βρέθηκαν: ασημένια τετράδραχμα, στήλη κόρης, επιτύμβια στήλη, μορφές Απόλλωνα, Αρτέμιδος, Λητούς και άλλα. Προσωπικότητες: ο φιλόσοφος Δημόκριτος, ο μαθητής του Ανάξαρχος, ο μαθηματικός Βίων (ο πρώτος που διετύπωσε τη θεωρία ότι υπάρχουν μέρη στη Γη με έξι μήνες μέρα και έξι μήνες νύχτα. Ο ιστορικός Διοκλείδης, οι φιλόσοφοι Λεύκιππος, Ασκιανός, ο ποιητής Σωτιάδης, ο συγγραφεύς Ηγεσίας, ο ποιητής Νικαίνετος. Ευρέθη μεγάλος αριθμός άλλων αρχαιοτήτων.
 
Μαρώνεια ή Μαρωνία Ν. Ροδόπης (35χιλ. Ν.Α Κομοτηνής): Ήταν η δεύτερη σε σπουδαιότητα μετά τα Άβδηρα πόλη της Θράκης. Τα τείχη της είχαν ύψος 12 μέτρα. Σήμερα φθάνουν τα 2 μέτρα. Από τη Μαρώνεια καταγόταν ο ζωγράφος Αθηνίων (4ος π.Χ αιώνας). Με κρασί του Μάρωνα ο Οδυσσέας μέθυσε τον Κύκλωπα. Στη θέση Καμπάνα πλησίον του ιερού του θεού Διονύσου, βρίσκεται το Αρχαίο θέατρο(ελληνική περίοδος). Τον 5ο π.Χ αιώνα, έκοψε χρυσά και αργυρά νομίσματα. Κυρίως κεφαλές του Διονύσου και αμπέλους. Παρά τις συγκρούσεις με του Θασίους, έγινε μεγάλο εμπορικό και ναυτικό κέντρο.
 
Σπηλιά του Κύκλωπα Πολυφήμου: Λατρευτικό Κέντρο Θρακών θεοτήτων. Βρίσκεται μέσα σε ένα βράχο μεταξύ Μαρώνειας και Ν. Μάκρης Αλεξ/πόλεως. Βρέθηκαν ίχνη της χρήσεως του από την Νεολιθική εποχή( περίπου 4.500 π.Χ)
 
Σάλη: Ιδρύθηκε από Μαρωνίτες. Βρέθηκαν σπουδαία αρχαιολογικά ευρήματα, τάφοι, κεραμικά και πλάκα με την επιγραφή « Όρος ιερός χώρος των Θεών της Σαμοθράκης».
 
Στρύη-Αρχαία Στρύμη (28 χιλ. νότια Κομοτηνής, στη Χερσόνησο της Μωλυβωτής): Αποικία της Θάσου. Αναφέρεται από τον Ηρόδοτο στην περιγραφή της πορείας του Ξέρξη( 7ος π.Χ αιώνας).Ανακαλύφθηκαν θεμέλια οικιών, αποχετευτικό σύστημα, σπουδαία έργα υδραυλικής μηχανικής, αμφορείς, χάλκινα αργυρά νομίσματα, εδώλια, κοσμήματα.
 
Μεσημβρία ή Ζώνη: Αποικία της Σαμοθράκης(7ος π.Χ αιώνας) αναφέρεται από τον Ηρόδοτο. Βρέθηκε μεγάλος αριθμός χάλκινων νομισμάτων του Θεού Απόλλωνα. Εντυπωσιακή ανακάλυψη οξυπύθμενων αμφορέων σε σειρά ανάποδα( υγρομόνωση).
 
Δίκαια ή Δικαιόπολη: (2 χιλ. προ Φαναριού Ροδόπης). Ιδρύθηκε από τους Αβδηρίτες. Σώζονται θεμέλια οικιών. Ήρθαν στο φως αρκετά ευρήματα.
 
Σαμοθράκη: Τι να προαναφέρει κανείς; Θα περιοριστώ μόνο στη «Νίκη της Σαμοθράκης»-κοσμεί το μουσείο του Λούβρου της Γαλλίας. Τα Καβείρια μυστήρια.
 
Δύμη: Στη συμβολή των ποταμών Έβρου-Ποτιστικού Σουφλίου. Βρέθηκαν θεμέλια οικιών, αρχαίος τάφος, πλήθος ιστράκων, αγάλματα, επιγραφές κλπ.
 
Πλωτινούπολη: Στη συμβολή των ποταμών Έβρου- Ερυθροπόταμου. Μεταφορά δια λόγους ασφάλειας από του Ρωμαίους της Αρχαίας Δύμης σε οχυρά τοποθεσία. Σώζονται πολλά ευρήματα, όπως η χρυσή προτομή του Μάρκου Αυρήλιο, βάρους 1 κιλού, 24 καρατίων (βρίσκεται στο αρχαιολογικό μουσείο Κομοτηνής). Βρέθηκαν ψηφιδωτά ιχθυοκενταύρων, δελφίνια, Νηρηίδες(20 με 30 μ.Χ αιώνα η Λήθα και ο Κύκνος, οι Άθλοι του Ηρακλή). Αναφέρεται ως έδρα επισκόπου, με καταγωγή στη Μητρόπολη Ανδριανούπολης. Μέχρι τώρα έχουν ανασκαφεί τα 90 από τα 140 τ.μ του χώρου.
 
Μεγάλη και Μικρή Δοξιπάρα (Ν. Έβρου, 33,5χιλ. Δυτικά του Διδυμότειχου): Αμαξοστάσιο από τη Ρωμαϊκή εποχή(2ος αιώνας μ. Χ). Καύση νεκρών με τις άμαξες και τα άλογα τους. Βρέθηκαν κοσμήματα, χάντρες, αγγεία, χαλινάρια και άλλα. Ο χώρος βρισκόταν επί της Οδού των πιο ξακουστών τότε κέντρων του Ελληνισμού Φιλιππουπόλεως- Ανδριανούπολης. Στην ίδια θέση κατασκευάστηκε τύμβος προς διατήρηση ζωντανής της μνήμης των νεκρών στους αιώνες. Το έθιμο αυτό της ταφής στην Αρχαία Θράκη κρατά από την προϊστορική εποχή. Ανάλογα ευρήματα βρέθηκαν και στην πλευρά της νότιας Βουλγαρίας. Αδιάσειστο στοιχείο της ελληνικότητας της περιοχής. Την ανασκαφή πραγματοποίησε μετά από επιμελή και επίμονη εργασία ο αρχαιολόγος Διαμαντής Τριαντάφυλλος (από την Πάρο), σήμερα Επίτιμος Έφορος Αρχαιοτήτων Θράκης ο οποίος συνεχίζει το έργο του αμισθί. 

Ιστορικά στοιχεία-ευρήματα στη Β. Θράκη (Ανατ. Ρωμυλία) 

Η Ανατολική Ρωμυλία κατά τη Βυζαντινή περίοδο και για χίλια χρόνια ήταν το προπύργιο και ο προμαχώνας του Βυζαντίου προς Βοράν. Τρίλοφος ή Ευμπολιάς ή Φιλιππούπολη (τώρα Plovdiv): μεγάλη εστία του Ελληνισμού. Αρχαιότατη πόλη της Θράκης κτισμένη στην όχθη του Έβρου επί 3 λόφων. Μετονομάσθηκε σε Φιλιππούπολη το 391π.Χ από το βασιλέα Φίλιππο μετά την κατάκτηση της Θράκης από τους Μακεδόνες. Αργότερα περιήλθε στην κυριαρχία των Οδρυσών Θρακών και Ρωμαίων επί Αυγούστου. Κράτησε στους αιώνες την Ελληνική πολιτική της Αυτοθεσμίας (όπως λέγεται). Δηλαδή με βουλή και δήμο.
 
Κυκλική πηγή (Τουρκ. Χαλκά Μπουνάρ). Βρίσκεται στο σημείο διελεύσεως αρχαίου δρόμου μεταξύ Φιλιππουπόλεως- Στάρα Ζαγόρα. Βρέθηκαν οικίες, σιδηρά και μολυβδωτά εργαλεία (δια αγροτικές εργασίες), πήλινα εργαλεία δια υφαντουργικά, αργυρή δραχμή του Αλεξάνδρου του Κολωφόνα, χάλκινα νομίσματα των Κασσάνδρου, Λυσιμάχου, Σεύθη, επτά κεραμικοί κλίβανοι, μοναδικές επιγραφές σε αγγεία με γραφή ελληνική και ονόματα Θρακών. Οι κάτοικοι ήσαν Θράκες Οδρύσαι.
 
Ηλιακή λατρεία Αρχαίων Θρακών (Δυτ. του Ραζλόγκ στο Μπλαγκόεβγκραντ) (Ελληνική Τζουμαγιά που απελευθερώθηκε κατά τον Β΄ Βαλκανικό πόλεμο από τον Ελληνικό Στρατό): Βρέθηκαν μεταξύ άλλων, τρείς τύμβοι συνδεδεμένοι με τη λατρεία των Αρχαίων Θρακών (2ος αιώνας π.Χ) κατά τον Βούλγαρο καθηγητή ιστορίας Β. Markov οι μαρμάρινες στήλες αντιπροσωπεύουν την πνευματική ζωή των αρχαίων Θρακών στην κοιλάδα του Νεστού (Νέστου) και των ορέων Ρίλα (Ίλα=ήλιος). Κορυφαίο ιερό των Θρακών και των Pirin (Ελλην. Φυρήν). Ομοίως ηλιακό όνομα (Γ. Λεκάκης συγγραφεύς, λαογράφος,κοινωνιολόγος-γεννηθείς στο Μόναχο από Έλληνες μετανάστες).
 
Παράλια Ευξείνου Πόντου: Οι αρχαίες Ελληνικές πόλεις Σωζόπολις, Μεσημβρία, Πύργος, Αγχίαλος, Βάρκα, Στενήμαχος (σημ.Ασένοβγκραντ), Σέλυμνος(σήμερα Σλίβεν)και άλλα αναρίθμητα αρχαιολογικά ευρήματα. Η περιοχή εκκενώθηκε ως γνωστό από το ελληνικό στοιχείο, μετά τη Δημιουργία της Μεγάλης Βουλγαρίας το 1878 μ.Χ και ιδιαίτερα το 1905 το ελληνικό στοιχείο υπέστη πρωτοφανείς διωγμούς, δολοφονίες, εμπρησμούς οικιών, βιασμούς, τρομοκρατίας, δέσμευση περιουσιών, κλείσιμο σχολείων, εκκλησιών, εφημερίδων κ.α εκ μέρους των Βουλγάρων. Περιληπτικά θα αναφερθούν μερικά από τα πιο χαρακτηριστικά ευρήματα που βρίσκονται στα μουσεία της Βουλγαρίας:
 
α. Χρυσό Δαχτυλίδι του Ερζέροβο. Κοντά στη Φιλιππούπολη. Γραμμένο στη Θρακική (ελληνική) γλώσσα. Ερζέροβο στη Βουλγαρική σημαίνει λίμνη. Το περιεχόμενο των λέξεων αποκρυπτογράφησε ο καθηγητής του Α.Π.Θ κύριος Σπυρίδης Χ. ( καταγωγή από την Ξάνθη) ύστερα από έρευνα 24 ετών. Πρόκειται για μελωδία, πιθανόν Ύμνος. Η βουλγαρική πλευρά έκανε μεγάλη προσπάθεια να οικειοποιηθεί το ως άνω εύρημα ανεπιτυχώς.
β. Ιππέας με δόρυ: (μουσείο Λόβετς Βουγλαρίας). Θεραπευτής ανθρώπων και ζώων. Προστάτης ταξιδευτών, πηγαδιών, πηγών κ. α ( 2ος π.Χ αιώνας)
γ. Χρυσά σκουλαρίκια: Ν.Δ Παραλίας Μαύρης Θάλασσας (5ος αιώνας π.Χ) βρίσκεται στο αρχ. μουσείο Φιλιππούπολης.
δ. ανάγλυφη πλάκα Ιωνικής τέχνης(5ος π.Χ αιώνας) στη Μεσημβρία Ανατολικής Θράκης
ε. Ρητό σε ασημένια επιφάνεια από Θρακικό τύμβο στην περιοχή Γιάμπολ (Ιάμπολης)
 
Ορυκτός Πλούτος: Ιδιαίτερα επιτήδειοι στις εξορύξεις μετάλλων. Μεταλλουργοί, μάστοροι στην επεξεργασία των μετάλλων. Φέρονται ως οι πρώτοι χρυσοχόοι.
 
Πριν από 40 χρόνια ιδρύθηκε στη Βουλγαρία Κέντρο Θρακικών ερευνών με δυνατή χρηματοδότηση. Ιδρυτής ο καθηγητής Αλεξ Φολ. Η σύζυγος του (Βουλγάρα Θρακολόγος) αναφέρει: 1) οι πρώτες γραπτές μαρτυρίες για του Θράκες βρίσκονται στην Ιλιάδα του Ομήρου. 2)Έχουμε ανακαλύψει Θρακικούς τάφους, με πιο γνωστούς του Καζανλάκ και Σφεστάρσκα, οι οποίοι περιλαμβάνονται στον κατάλογο της Παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. 

Ανατολική Θράκη 

Οι περιοχές Βοσπόρου- Δαρδανελίων κατοικούνται από Θράκες. Ανακαλύφθηκαν νομίσματα και άλλα ευρήματα των τεσσάρων κρατών του Βοσπόρου: Νυμφαίου, Θεοδοσίας, Συνδικής, Παντικάπαιου. Ξέχωρα ο βυζαντινός πολιτισμός. 

Συμπεράσματα 

α. Ο πολιτισμικός πλούτος της Ενιαίας Θράκης είναι τεράστιος, ανεκτίμητος και εν πολλοίς ανεξερεύνητος. Η καθηγήτρια Ιστορίας του Παν. Δυτ. Μακεδονίας Ιφίγ. Βαμβακίδου (από τα Άβδηρα) γράφει μεταξύ άλλων: «η Θράκη πρέπει να ξανασκαφτεί».
β. Από τα γειτονικά κράτη γίνεται από ετών συστηματική και κατευθυνόμενη προσπάθεια οικειοποιήσεως του π.χ η Τουρκία παρουσιάζει ευρήματα της Θράκης και Ιωνίας ως προϊόντα του Αιγιακού πολιτισμού( όχι ελληνικού). Συνδυασμός με τις παράνομες και παράλογες διεκδικήσεις της στο Αιγαίο. Προ εξαετίας περίπου και για κάποιο διάστημα η Αστυνομία της τοποθέτησε το έμβλημα της, τον δικέφαλο αετό του Βυζαντίου.
γ. Η συνεργασία με τους γείτονες είναι ενδεδειγμένη, αλλά επί ειλικρινούς βάσεως, όχι κλοπές ή παραποιήσεις της ιστορίας μας. Σε παραποιήσεις ή παραχαράξεις απαιτείται άμεση αντίδραση από την πολιτεία.
δ. Το πολιτισμικό είναι όπλο ισχυρό. Είναι η ταυτότητα μας. Στο μάθημα της Ιστορίας πρέπει να μπαίνουν τα νέα στοιχεία που έρχονται στο φως και όχι να αφαιρείται ύλη και να τονίζονται οι κίνδυνοι. Τα νέα παιδιά στο σχολείο πρέπει να μαθαίνουν την Ιστορία όλων των περιοχών της πατρίδας και αυτών που κάποτε ήταν δικές της. Μάρτυρες τα αρχαία ευρήματα. Ο οικουμενικός πολιτισμός της.

Επίλογος 

Ο Νομπελίστας ποιητής Οδυσσέας Ελύτης έγραψε: «οι πεισματάρηδες είναι εδώ για να εξουδετερώσουν τη φθορά και να εδραιώσουν την ελπίδα». Η ταπεινότητα μου θα προσέθετε: «έχει πολλούς πεισματάρηδες η Ελλάδα».
 
*Ο Ιωάννης Φωτιάδης είναι Αντιστράτηγος ε.α., π. Υπαρχηγός Εφ.Κύπρου και Αντιπρόεδρος Παννιας Ομοσπονδίας Θρακικών Σωματείων (Π.Ο.Θ.Σ.)

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.