ΝΑΤΟ και Αφγανισταν
Πριν από λίγες ημέρες, ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Νορβηγός Γενς Στόλτενμπεργκ, δήλωσε ουσιαστικά, πως η Νατοϊκή συμμαχία κάνει ήδη δεύτερες σκέψεις σχετικά με την αποχώρηση των Νατοϊκών δυνάμεων από το Αφγανιστάν, όπως προβλέπει η συμφωνία που υπέγραψαν οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής με τους Ταλιμπάν, τον Φεβρουάριο του 2020.
Ο λόγος για αυτή την αρχική σκέψη υπαναχώρησης από όσα προβλέπει η συμφωνία του 2020, εδράζεται κύρια στο ή αλλιώς, στις ενδεχόμενες επιπτώσεις μίας τέτοιας απόφασης από το ΝΑΤΟ, όσον αφορά την στρατηγική παρουσία του στη χώρα της Ασίας, όπως επίσης και τα «κέρδη» που έχει αποκομίσει το ΝΑΤΟ.
Εάν όμως, από την μία πλευρά, τίθεται στη ζυγαριά της αξιολόγησης τα πλεονεκτήματα που έχει αποκτήσει το ΝΑΤΟ παρεμβαίνοντας και σε ένα δεύτερο επίπεδο, εμβαθύνοντας την στρατηγική του παρουσία σε μία χώρα εμπόλεμη για πολλά χρόνια, τότε, δύναται να προσθέσουμε πως λαμβάνεται υπόψιν και το ρίσκο που ενέχει η συνέχιση της παραμονής των Νατοϊκών στρατευμάτων στο Αφγανιστάν, ρίσκο σχετικό με την άσκηση βίας προς αυτά.
Ο Γενικός Γραμματέας είναι κάτι παραπάνω από εύγλωττος όταν εκφράζει τις αμφιβολίες για την ακολουθούμενη και περαιτέρω, για την προτιμητέα στρατηγική που θα έχει ως άμεσο διακύβευμα την μεγιστοποίηση του οφέλους: «Αντιμετωπίζουμε πολλά διλήμματα και δεν υπάρχουν εύκολες επιλογές», δήλωσε ο Στόλτενμπεργκ. «Εάν παραμείνουμε πέρα από την 1η Μαΐου, διακινδυνεύουμε περισσότερη βία, περισσότερες επιθέσεις εναντίον των δικών μας στρατευμάτων… Αλλά αν αποσυρθούμε, τότε θα διακινδυνεύσουμε να χάσουμε όσα κερδίσαμε».[1]
Σε αυτό το πλαίσιο, θα τονίσουμε πως το ΝΑΤΟ, δεν πραγματοποιεί «ένα βήμα εμπρός, και ένα αντίστοιχο προς τα πίσω», αλλά, αντιθέτως, αναζητεί μία φόρμουλα εξισορρόπησης που θα είναι σε θέση και να διασφαλίσει τα οφέλη που προέκυψαν από την πολύχρονη παρουσία του στη χώρα, που ακολούθησε ουσιαστικά την στρατιωτική εισβολή των Ηνωμένων Πολιτειών το 2001, αλλά και να ελαχιστοποιήσει το ρίσκο της απώλειας ανθρώπινων ζωών από τις τάξεις του.
Κάτι που μας ωθεί ουσιαστικά να εντάξουμε την όλη αμφίσημη στάση του, εντός του ευρύτερου πλαισίου της συμφωνίας που συνομολογήθηκε και υπεγράφη ανάμεσα στις ΗΠΑ και στην οργάνωση των Ταλιμπάν στην Ντόχα του Κατάρ. Η οποία, με χρονικό ορίζοντα τον Μάϊο του 2021, προβλέπει την απομάκρυνση από την χώρα των Αμερικανικών και Νατοϊκών στρατευμάτων, ως συστατικό στοιχείο μίας συμφωνίας που εδράζεται στην παραδοχή ότι κύρια οι ΗΠΑ εγκλωβίστηκαν σε μία χώρα που υπήρξε πιο σύνθετη και πιο αντιφατική από ό,τι είχαν αφήσει να εννοηθεί, την περίοδο της στρατιωτικής επιχείρησης και μεταγενέστερα.
Ως προς αυτό, θα σημειώσουμε πως είναι η παραδοχή αυτή που οδηγεί σε ένα διαπραγματευτικό εγχείρημα[2] υπέρβασης του εγκλωβισμού, με τον άλλοτε «μείζονα αντίπαλο» (Ταλιμπάν), να έχει αναγνωρισθεί ως σημαίνον δρων και να έχει καταστεί βασικός διαπραγματευτής για την προώθηση της ειρηνευτικής διαδικασίας στη χώρα. Η συμφωνία πάσχει στο πεδίο της εφαρμογής της, αλλά και σε μία σειρά βασικών της προβλέψεων, που εάν θέλουμε να ξεχωρίσουμε μία, θα σταθούμε στο ότι, ελαφρά τη καρδία, επιτρέπει την απελευθέρωση 5.000 κρατουμένων Ταλιμπάν, πολλοί εκ των οποίων έχουν καταδικαστεί για σωρεία εγκλημάτων.
Το σημείο αυτό, φαντάζει ως μία «σκιά», ως ένα ιδιαίτερο συμβάν που συμβάλλει στην παλινδρόμηση της χώρας μεταξύ λήθης και κοινωνικής-πολιτικής νομιμοποίησης, βίας (διαφόρων μορφών) και πρόσληψη της, που εν προκειμένω, υπόρρητα και μη, λαμβάνεται υπόψιν από το ΝΑΤΟ, όσον αφοράν την συγκρότηση της ενδεδειγμένης στρατηγικής για το Αφγανιστάν.
Προστρέχοντας στο μοντέλο του «ορθολογικού δρώντος»[3] (rational actor model), του Allison, θα υπογραμμίσουμε έτσι, πως το ΝΑΤΟ και συγκεκριμένες χώρες-μέλη του, διακατέχονται από μία έλλειψη εμπιστοσύνης ως προς τις κινήσεις και τις πραγματικές προθέσεις των Ταλιμπάν, με αυτή την έλλειψη να λειτουργεί ως το «καύσιμο» που τροφοδοτεί τον οργανισμό με δεύτερες σκέψεις που συμπυκνώνονται, όχι στο λεγόμενο δίλημμα του φυλακισμένου, αλλά στο «μένω ή φεύγω;». Και εάν φύγω τι θα ακολουθήσει; Ποιος θα σπεύσει να καλύψει το κενό σε μία κρίσιμη γεω-στρατηγικά περιοχή που επιτρέπει την κατόπτευση των κινήσεων περιφερειακών και μεγάλων δυνάμεων;
Το «κλινικά νεκρό» ΝΑΤΟ, όπως το χαρακτήρισε ο Γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν, κινείται σε μία περιοχή μακριά από την παραδοσιακή ζώνη επιρροής του, που είναι η Ευρώπη, σημασιοδοτεί το γεγονός ότι η παρουσία και ο ρόλος του εντός του Αφγανιστάν εναρμονίζεται με τις επιδιώξεις και τα συμφέροντα του Δυτικού μπλοκ, πιέζοντας, εμμέσως πλην σαφώς, και για την εφαρμογή της συμφωνίας, αλλά για την πραγματοποίηση επιμέρους βελτιώσεων σε αυτήν.
Και αυτό ίσως είναι το σημαντικότερο στοιχείο που ανακύπτει δραστικά από την αμφιταλάντευση του, που δεν κλείνει τα μάτια στην τρέχουσα πραγματικότητα. Όπως αυτή έχει διαμορφωθεί.
Στο Αφγανιστάν, με έναν ιδιαίτερο τρόπο, δοκιμάζεται η στρατηγική του ΝΑΤΟ και η πολυσυζητημένη συνοχή του, όπως μπορεί να δοκιμασθεί και η ίδια η συμφωνία του 2020, από την κυβέρνηση Μπάιντεν. Και τα ερωτήματα ως προς τη δεύτερη εκδοχή, ενσκήπτουν εύλογα: Θα δώσει η νέα Αμερικανική διοίκηση επιπλέον χρόνο για την εφαρμογή της; Θα επιδιώξει βελτιώσεις και με ποιους όρους; Θα ωθήσει τους Ταλιμπάν να αντικρίσουν τα πεπραγμένα τους;
*Ο Σίμος Ανδρονίδης είναι υποψήφιος διδάκτωρ στο τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ
[1] Βλέπε σχετικά, ‘Στόλτενμπεργκ: Δεν έχει ληφθεί τελική απόφαση για απόσυρση των δυνάμεων του ΝΑΤΟ από το Αφγανιστάν,’ Ενημερωτική ιστοσελίδα ‘ΕΡΤ,’ 18/02/2021, https://www.ert.gr/eidiseis/diethni/stoltenmpergk-den-echei-lifthei-teliki-apofasi-gia-aposyrsi-ton-dynameon-toy-nato-apo-to-afganistan/
[2] Δεν παραβλέπουμε να πούμε πως, στο βαθμό που η συμφωνία ενσωματώνει εντός της τον στόχο της πολιτικής επίλυσης και της ανοικοδόμησης της χώρας, είναι σημαντική.
[3] Bλέπε σχετικά, Allison Gr., ‘Essence of decision: Explaining the Cuban missile crisis,’ Boston, Little, Brown & Co, 1971.
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
