T.Χάνος: «Όλα όσα έκανα ήταν αφορμή για να υπάρχω και να επικοινωνώ» - Παρατηρητής της Θράκης | Παρατηρητής της Θράκης | Νέα από την Θράκη, την Ελλάδα & τον Κόσμο

«Οφείλουμε ένα μεγάλο ευχαριστώ σε όσες και όσους τόλμησαν να μιλήσουν δημόσια»

«Μαθήματα Αναπνοής» σε έναν χώρο, αυτόν του θεάτρου και του πολιτισμού γενικότερα που αν μη τι άλλο στερούνται οξυγόνο εδώ και μήνες, «παρέδωσε» ως καλεσμένος του καθηγητή Χαράλαμπου Πουλόπουλου, ο γνωστός ηθοποιός Ταξιάρχης Χάνος.

Ηθοποιός, σκηνοθέτης, δάσκαλος, είναι μόλις κάποιες από τις πολλαπλές του ιδιότητες, από τις οποίες ωστόσο όπως δηλώνει ο ίδιος επιλέγει αυτή του «παιδιού που κοιτάει με θαυμασμό τα ωραία πράγματα που γίνονται γύρω και θέλει να συμμετέχει».

Ταξιάρχης Χάνος και Χαράλαμπος Πουλόπουλος όμως…

Χ.Π.: Πώς θα χαρακτηρίζατε τον εαυτό σας; Ηθοποιό, σκηνοθέτη, ηθοποιό του θεάτρου;
Τ.Χ.: Μερικές φορές σκέφτομαι σαν μικρό παιδί, δεν μπορώ να το χαρακτηρίσω απόλυτα. Κοιτάω τους ανθρώπους που έβλεπα από το χωριό, που ήταν καταξιωμένοι και τότε τους άκουγα από το ράδιο. Δεν μπορώ να δώσω έναν χαρακτηρισμό. Ίσως θα με χαρακτήριζα ως ένα παιδί που κοιτάει με θαυμασμό τα ωραία πράγματα που γίνονται γύρω του και θέλει να συμμετάσχει. Όλα όσα έκανα ήταν αφορμή για να υπάρχω και να επικοινωνώ.

«Οι ηθοποιοί παίζοντας αναζητούμε μέσα μας ένα φως»

Χ.Π.: Ο ηθοποιός λένε πως σημαίνει φως. Αυτήν την περίοδο σημαίνει φως;
Τ.Χ.: Εγώ πιστεύω πως η ηθοποιία είναι σαν ένα παιδικό παιχνίδι. Όλα τα μετατρέπουμε σε κάτι άλλο. Παίζοντας αναζητούμε μέσα μας ένα φως. Δεν είναι ο άνθρωπος φως, αλλά οι στιγμές που μπορεί ένας καλλιτέχνης να λειτουργεί και να αγγίζει τον κόσμο φωτεινές.

«Ηθοποιός: επάγγελμα ανοχύρωτο»

Χ.Π.: Σήμερα ο πολιτισμός πλήττεται και ιδιαίτερα οι εργαζόμενοί του…
Τ.Χ.: Αυτήν την περίοδο, όσον αφορά στους καλλιτέχνες, ειδικά όσοι δουλεύουν με κόσμο, πλήττονται πάρα πολύ. Για όσους επιτρέπονται για παράδειγμα να κάνουν γυρίσματα στην τηλεόραση γίνονται συνεχώς τεστ. Αυτοί που πλήττονται από το Μάρτιο, με ένα μικρό διάλλειμα το καλοκαίρι, είναι οι άνθρωποι του θεάτρου. Οι μόνοι που είναι σε κάπως καλύτερη κατάσταση είναι οι ηθοποιοί του Εθνικού και του Κρατικού, οι οποίοι ωστόσο έχουν και την αβεβαιότητα των παραστάσεων. Οι υπόλοιποι ζουν από τα επιδόματα και αν… Ωστόσο και εκεί υπήρξε προχειρότητα και έγινε χάος, χωρίς λόγο. Για παράδειγμα, δημιουργήθηκε ένα Μητρώο χωρίς καμία σχετική προετοιμασία, με αποτέλεσμα να γίνονται μεν κινήσεις αλλά σπασμωδικά και απροετοίμαστα. Υπάρχουν έτσι άνθρωποι που έχουν πρόβλημα και δεν εξυπηρετούνται και από την άλλη, μπορεί να αποζημιώνονται άνθρωποι που μπαίνουν με έμμεσο τρόπο. Όταν ήμουν αντιπρόεδρος στο Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών προσπαθούσαμε να συνομιλήσουμε με τους παραγωγούς θεάτρου ώστε να κάνουμε συλλογικές συμβάσεις εργασίας, να γνωρίζουμε τους όρους εργασίας κ.ο.κ. Τελικά διαλύθηκε τότε η Πανελλήνια Ένωση Ελεύθερου Θεάτρου (ΠΕΕΘ). Τώρα, λόγω των αποζημιώσεων που δίνονται, ξεκίνησαν να στήνουν ξανά την Πανελλήνια Ένωση Θεάτρου (ΠΕΘ), αλλά με έναν πρόχειρο τρόπο. Δεν υπάρχει συνεργασία μεταξύ ηθοποιών και παραγωγών, όπως φυσικά υπάρχουν τεράστια θέματα για να καλυφθεί ένα επάγγελμα, το οποίο είναι ακατοχύρωτο. Για τους ηθοποιούς δεν υπάρχει καν άδεια ασκήσεως επαγγέλματος. Ο καθένας μπορεί να δηλώσει ηθοποιός. Δεν είναι απαραίτητα κακό όλο αυτό, αλλά μέσα από αυτήν την διαδικασία εκπίπτει κάτι, γίνεται μόνο η εκτονωτική λειτουργία. Δεν σου ανοίγει το παράθυρο που απαιτεί η τέχνη. Ο καταιγισμός παραστάσεων, που αγγίζει τις 1500 τον χρόνο, δεν βοηθάει και πρέπει να αλλάξει. Η ανάγκη θα οδηγήσει σε λύση, αλλά θέλει κόπο, συγκρούσεις και συνεννοήσεις.

«Οι διαδικτυακές παραστάσεις είναι μία μορφή θεάματος, αλλά δεν είναι θέατρο»

Χ.Π.: Πιστεύετε ότι αυτή η κατάσταση θα ξεκαθαρίσει ίσως τον χώρο προς το καλύτερο ή το χειρότερο;
Τ.Χ.: Όλα τα πράγματα έχουν τη διπλή τους όψη, τη θετική και την αρνητική. Η ζωή το δείχνει κατά κάποιο τρόπο με τις εποχές που εναλλάσσονται. Δεν χρειάζεται να φτάνουμε στα άκρα. Είμαστε 3-4 γενιές που ζούμε μαζί. Όλοι έχουμε τις ίδιες εργασιακές σχέσεις για παράδειγμα, μια κοινή αφετηρία. Οι διαδικτυακές παραστάσεις είναι μία μορφή θεάματος, αλλά δεν είναι θέατρο. Σήμερα η μάνα μου και ένα παιδάκι στο Πήλιο έχει πλέον ένα «παράθυρο» να δει μία παράσταση. Αλλά δεν μπορεί το θέατρο να είναι μόνο αυτό. Υπάρχει η συγκίνηση της στιγμής, το να νιώθει ο θεατής την ανάσα του ηθοποιού και γενικά να «ενώνονται» οι ανάσες. Αυτή είναι η μοναδικότητα της στιγμής.

Χ.Π.: Από το 2009, διδάσκετε στην δραματική σχολή του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος. Τι λέτε στους σπουδαστές σας;
Τ.Χ.: Είναι μία πολύ ωραία δουλειά, αυτή που γίνεται στη Θεσσαλονίκη. Σε άλλες τέχνες κατεβαίνουν έτοιμοι από Θεσσαλονίκη και τους παίρνουν είτε σαν μουσικούς είτε σαν ηθοποιούς και τους αξιοποιούν ανάλογα. Εγώ προσπαθώ να με θαυμάζουνε οι σπουδαστές, να λειτουργώ με τέτοιον τρόπο εργασίας που να μπαίνω στα πράγματα και να τους ταράζω, ως παράδειγμα και όχι ως συμβουλή. Για παράδειγμα στην κριτική που μου κάνουνε, προσπαθώ να βλέπω ξανά τον εαυτό μου μέσα στα μάτια τους. Τι παράθυρο τους ανοίγει; Πότε χαλαρώνει η ανάσα τους; Είναι σημαντικό να λυγάνε και να παρασύρονται στον κόσμο του θεάτρου. Μόλις δημιουργούνται ομαδικές στιγμές και «ξεγυμνώνεσαι» μπροστά στον κόσμο, τότε υπάρχει μία δόνηση στην τάξη. Όταν υφίσταται αυτή δεν χρειάζεται να πεις τίποτα. Σαν δάσκαλος αυτήν την δόνηση επιθυμώ.

Χ.Π.: Υπήρξε κάποια στιγμή στο θέατρο, τον κινηματογράφο ή την τηλεόραση που νοιώσατε ότι σας κόβεται η ανάσα;
Τ.Χ.: Στην αρχή δεν το αντιλαμβάνεσαι. Υπάρχουν πολλές τέτοιες στιγμές. Κατάλαβα μετά από πολλά χρόνια πως σφίγγω τις γάμπες μου. Είναι άμεσα συνδεδεμένο με την αναπνευστική λειτουργία όσο και αν φαίνεται περίεργο. Ακόμα προσπαθώ κάθε φορά που παίζω να το ελέγχω, ώστε να μην με επηρεάζει στην κίνηση και τη λειτουργία μου. Έχω νιώσει δύσκολα πολλές φορές, ειδικά στην αρχή μέχρι να μπω στο έργο. Το σώμα μου χρειάζεται άσκηση και απαιτεί καλή φυσική κατάσταση. Είναι μία σύνθετη λειτουργία και χρειάζεται προετοιμασία και κυρίως να γνωρίζεις το σώμα σου. Σίγουρα στις πρεμιέρες και όταν έρχεται ένας δικός σου άνθρωπος νιώθεις λίγο παραπάνω να σου κόβεται η ανάσα. Το θέατρο είναι η συγκίνηση που δημιουργεί εκείνη η μοναδική στιγμή. Κάθε παράσταση έχει μία μοναδικότητα, γιατί απευθύνεσαι σε διαφορετικό κοινό. Απαιτεί σεμνότητα, επαγρύπνηση στην φύση και τον ρόλο που κουβαλάς. Στην ουσία συζείς με τον ρόλο. Όταν ανεβεί η παράσταση πάντα υπάρχει ο κίνδυνος της πρεμιέρας, αλλά στη συνέχεια έχεις τον κίνδυνο να μην ενδιαφέρεις κανέναν. Είναι περίεργο πράγμα. Ο θεατής νιώθει όταν είναι κάτι πρόχειρο. Αν δεν είσαι έτοιμος στο θυμίζει η αναπνοή και ο ρόλος.

Χ.Π.: Σε ποια πρεμιέρα ζωής, στην πραγματικότητα δηλαδή της ζωής σας νιώσατε να σας κόβεται η ανάσα είτε από χαρά είτε από λύπη;
Τ.Χ.: Η πρώτη νύχτα της κόρης στο «Έλενα». Ήμουν μέσα στη γέννα και εκείνη τη στιγμή δεν μπορώ να την μεταφέρω όσο και αν προσπαθήσω. Είναι μία στιγμή αιωνιότητας. Αντίστοιχα όταν έχασα τον πατέρα μου. Το πένθος δεν συμβαίνει εκείνη τη στιγμή, γιατί τότε έχεις την φροντίδα. Το πένθος το νοιώθεις μετά και το κουβαλάς μόνος σου. Ειδικά αν έχεις περάσει καλά και είσαι ευτυχισμένος με τους γονείς σου, η απουσία σου στοιχίζει. Την αναπληρώνεις με την γέννηση. Εξ ου και η γέννηση της κόρης μου, με τον θάνατο του πατέρα μου. Η πρώτη και η τελευταία ανάσα.

«Ο καλύτερος “μάγειρας” είναι η πείνα»

Χ.Π.: Πρέπει να πεινάσουμε για να εργαστούμε;
Τ.Χ.: Δεν μπορεί να υπάρχει πλούτος αν δεν υπάρχει πενία. Βάζει την πενία μέσα και της δίνει υπόσταση. Αν ήμασταν όλοι πλούσιοι θα κάναμε την εκπομπή; Ο Βασίλης Παπαβασιλείου έχει πει κάτι πολύ ωραίο, «όταν είσαι πλούσιος είσαι και λίγο αργόσχολος, δεν ενδιαφέρεσαι να αλλάξεις κάτι». Όσοι έχουν μία οικονομική άνεση είναι και λίγο πιο αργόσχολοι, πηγαίνουν με άλλον τρόπο, δεν έχουν την δική μας πρεμούρα. Άλλωστε ο καλύτερος μάγειρας είναι η πείνα. Ο κάθε άνθρωπος τραβάει το δικό του «κουπί».

Χ.Π.: Είναι εύκολη μια μεγάλη θεατρική επιτυχία;
Τ.Χ.: Όλοι οι θιασάρχες, όσοι είχαν χρήματα διαχρονικά δεν βγάζανε λεφτά από το θέατρο. Είναι πολλοί που εργάζονται σε μία θεατρική παράσταση. Λεφτά μπορείς να βγάλεις ίσως από την τηλεόραση και τον κινηματογράφο. Εκεί όμως έχει άλλου είδους «ξόδεμα». Έχει τις δημόσιες σχέσεις, την εμφάνιση του εαυτού σου. Εγώ έχω δώσει ελάχιστες συνεντεύξεις χωρίς να το «παίζω» ιστορία. Προτιμώ απλές συζητήσεις. Έχουμε τόσους ποιητές, συγγραφείς που έχουν πει σπουδαία πράγματα. Εγώ δεν έχω να προσθέσω κάτι τρομερό. Στη δουλειά μου βέβαια προσπαθώ να δώσω την σκυτάλη, από όλα όσα έχω πάρει από τους σπουδαίους δασκάλους που είχα την τιμή να «ανοίξουν» την ψυχή μου, στους νεότερους.

Ήρθε η ώρα να επέλθει η κάθαρση μετά την «άττι και την ύβρι»

Χ.Π.: Τον τελευταίο καιρό έρχονται στη δημοσιότητα αποκαλύψεις που αφορούν τον χώρο του θεάτρου και σχετίζονται με διάφορες μορφές κακοποίησης. Ποια η γνώμη σας;
Τ.Χ.: Οφείλουμε ένα μεγάλο ευχαριστώ σε όσες και όσους τόλμησαν να μιλήσουν δημόσια για αυτό τον ψυχικό και σωματικό πόνο κακοποίησης που έζησαν και έτσι με την αποκάλυψή τους να βοηθήσουν και άλλους να μη φοβηθούν και να μιλήσουν ελεύθερα. Είμαστε μαζί τους. Ήρθε η ώρα να επέλθει η κάθαρση μετά την «άττι και την ύβρι». Είναι κανόνας του θεάτρου, μην το ξεχνάμε. Άλλωστε, έχει τον τρόπο του το θέατρο σε όποιον πάει να το εκμεταλλευτεί, με ανοίκειους και πρόστυχους τρόπους, να τον ξεμπροστιάζει και τελικά να τον τιμωρεί. Ίσως έτσι καταλάβει, εκτός από το θέατρο, τη σημασία των ανθρώπινων σχέσεων και το νόημα της ύπαρξής του.