Το αντιδοτο στη γλωσσικη ενδεια της εποχης

«Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι ο δρόμος των παιδιών για μία επιτυχημένη σχολική και μετέπειτα επαγγελματική πορεία περνά απαραιτήτως μέσα από τον πλουραλισμό της εκπαίδευσης»

Στις μέρες μας παρατηρείται μεγάλη γλωσσική ένδεια, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε όλες τις χώρες όπου η «παντοδυναμία της οθόνης» κυριαρχεί. Το φαινόμενο αυτό πλήττει κυρίως τα παιδιά, τα οποία από νηπιακή πλέον ηλικία καθίστανται, συχνά, «δούλοι» των ψηφιακών μέσων. Η ευκολία την οποία παρέχουν τα κινητά και οι υπολογιστές στη γραφή, έχει κάνει την παραδοσιακή διαδικασία της γραφής με στυλό, μολύβι και χαρτί μία ιδιαιτέρως κοπιαστική και ανιαρή διαδικασία στα μάτια των παιδιών. Αυτή η κατάσταση, όπως είναι φυσικό, δεν αρέσει σε κανέναν.  Όλοι παραπονιούνται για τον τρόπο με τον οποίο μιλούν και γράφουν τα παιδιά μας σήμερα, γονείς και εκπαιδευτικοί, παππούδες κ.ά. Επίσης, το βιβλίο καταλαμβάνει ελάχιστο πλέον χρόνο στις ενασχολήσεις παιδιών και εφήβων, σε αντίθεση με τον χρόνο τον οποίο περνούν αδρανή και ακίνητα μπροστά σε μία οθόνη. Υπάρχει άραγε τρόπος να αντιστρέψουμε αυτήν τη διαδικασία που είναι αποτέλεσμα της τεχνολογικής εξέλιξης ή πρέπει να θεωρήσουμε ότι η γραφή και το βιβλίο ανήκουν πλέον σε χρόνο παρελθοντικό;

Κι όμως, όπως και σε πολλά άλλα ζητήματα, η απάντηση και σε αυτό το ερώτημα δίνεται μέσω της ομοιοπαθητικής. Να προσφέρουμε δηλαδή στα παιδιά μας απλόχερα αυτό ακριβώς το οποίο τείνουν να απεχθάνονται: βιβλίο και γραφή. Δύσκολο; Σίγουρα, όχι όμως ακατόρθωτο. Αν μάλιστα προσέξουμε τον τρόπο με τον οποίο θα απευθυνθούμε σε αυτά, δύσκολα θα αποτύχουμε. Αρκεί να έχουμε στον νου μας τρία βασικά πράγματα: να μείνουμε κοντά στα ενδιαφέροντα των παιδιών, να ξυπνήσουμε την έμφυτη περιέργειά τους και την τάση τους για αναζήτηση, να μην διστάζουμε να τα πιέσουμε λίγο παραπάνω, αλλά και να τους τονώσουμε την αυτοπεποίθηση όταν αυτό κρίνεται απαραίτητο.

Δεν εννοώ  φυσικά με αυτό να φορτώσουμε τα παιδιά με επιπλέον «εργατοώρες» σε φροντιστήρια και παραπαιδεία όπου θα ανακυκλώνουν ατέρμονα την ίδια σχολική ύλη, αλλά να τους προσφέρουμε επιλεκτική ποιοτική εκπαίδευση με άξονα τους τρεις βασικούς στόχους που αναφέρθηκαν παραπάνω. Για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο αναγκαία είναι η απαγκίστρωσή μας από την προσκόλληση στη σχολική ύλη. Πρέπει επιτέλους να συνειδητοποιήσουμε, γονείς και εκπαιδευτικοί, ότι ο δρόμος των παιδιών για μία επιτυχημένη σχολική και μετέπειτα επαγγελματική πορεία περνά απαραιτήτως μέσα από τον πλουραλισμό της εκπαίδευσης και την αποδέσμευσή της από τη στείρα αποστήθιση.

Θεωρώ, επομένως, ότι τίποτε δεν εξυπηρετεί καλύτερα αυτούς τους στόχους από τη δημιουργική γραφή. Και όταν λέω δημιουργική γραφή, δεν εννοώ φυσικά το μάθημα της έκθεσης, το οποίο είναι περιορισμένης ευρύτητας στα σχολεία σε ό,τι αφορά τη θεματική και τον τρόπο γραφής. Η δημιουργική γραφή είναι σήμερα πολύ «της μόδας» στους ενηλίκους, σε ό,τι αφορά όμως τα παιδιά, ελάχιστα είναι στις μέρες μας αυτά τα οποία επιδίδονται σε αυτή την ενασχόληση, με τη δικαιολογία πάντοτε της έλλειψης χρόνου. Επιπλέον, τα παιδιά δεν θέλουν, όπως είναι φυσικό, να ζοριστούν γράφοντας κάτι το οποίο είναι εκτός σχολείου και δεν κρίνεται απαραίτητο, επομένως και οι γονείς δεν τα πιέζουν.

Η δημιουργική γραφή απογειώνει την παιδική φαντασία προς όποια κατεύθυνση εκείνη επιθυμεί, αφού δεν χαρακτηρίζεται από τα στενά σχολικά όρια του μαθήματος της έκθεσης. Επιπροσθέτως, παρέχει στο παιδί δυνατότητες έκφρασης και πειραματισμού σε όλα τα είδη του αφηγηματικού λόγου: δημοσιογραφικά άρθρα, αφηγήματα, ποίηση, δημοτικό τραγούδι, νουβέλες κτλ. Όταν μάλιστα αυτή συνδυάζεται με ανάγνωση βιβλίων και συλλογή πληροφοριών –τα οποία φυσικά, αμφότερα, άπτονται των ενδιαφερόντων των παιδιών– τότε τα αποτελέσματα καθίστανται ακόμη πιο θεαματικά.

Ομοιοπαθητική λοιπόν. Διαβάζουμε ό,τι μας κινεί το ενδιαφέρον –άφθονες οι αναγνωστικές επιλογές σήμερα! Και φυσικά, προσαρμοζόμαστε. Ξεκινάμε από κόμικ και βιβλία εύκολα και εύπεπτα και συνεχίζουμε αφού δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο καλός και συνειδητοποιημένος αναγνώστης θέλει καλλιέργεια, εκπαίδευση και χρόνο για να δημιουργηθεί, όπως όλα άλλωστε. Και εκφραζόμαστε πάντοτε μέσω του γραψίματος, κι ας γίνεται αυτό μόνο στον υπολογιστή. Με αυτόν τον τρόπο αντιδρούμε στα σημεία και τα τέρατα των καιρών…

*Η Λεύκη Σαραντινού είναι φιλόλογος, ιστορικός και συγγραφέας. Τελευταίο της βιβλίο η ιστορική μελέτη «Μύθοι που έγιναν ιστορία», εκδ. Ενάλιος, Αθήνα 2020.

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.