Μερες του Πολυτεχνειου στην Πατρα

Ο συνεργάτης μας συγγραφέας Άγγελος Ευθ. Αγγελόπουλος  ήταν το 1973  φοιτητής στην Πάτρα. Στην ίδια πόλη φοιτητής ήταν τότε και ο εκ των  ιδρυτών της εφημερίδας μας Πέτρος Α. Βαφειάδης. Η αναδημοσίευση του κειμένου από την εφημερίδα «Αυγή» (17/11/2020) είναι δική του επιλογή. Το Πολυτεχνείο είναι  εξάλλου η μνήμη μιας μοναδικής νεολαιίστικης  υπέρβασης αποτρόπαιων για τον λαό συμβάσεων με το καθεστώς της Χούντας. Η μνήμη μιας ανεπανάληπτης υπέρβασης για το ξεπέρασμα της ηττοπάθειας και της παθητικότητας,   η μνήμη των  αγώνων για  «ψωμί, παιδεία, ελευθερία» που κάθε νεολαία δικαιούται, αν και  διαρκώς σήμερα τα αιτήματα αυτά υποβιβάζονται .

Πέρασε σχεδόν μισός αιώνας από εκείνα τα γεγονότα που σφράγισαν τη ζωή μας και τώρα δεν είμαι σίγουρος αν θυμάμαι ακόμη τις λεπτομέρειες. Ήταν οι μέρες της εξέγερσης του Νοέμβρη ’73. Στην Πάτρα ξεκίνησαν στις 15 Νοέμβρη και ήταν γεγονότα συνεπόμενα των κεντρικών που συνέβησαν τότε στο Πολυτεχνείο της Αθήνας.

Με τον φίλο μου, που ήταν και αυτός φοιτητής, γράψαμε ένα μικρό κείμενο, που αναφερόταν στην ανάγκη για ενότητα των φοιτητών με τους εργάτες, κι εκείνος,  όταν το διάβασε στη συνέλευση, στο παράρτημα της Πάτρας, είχε καταχειροκροτηθεί.

Από τότε ξέραμε για τον Μαρξ και τον Ένγκελς, για τις διαφωνίες της Κίνας με τη Σοβιετική Ένωση, όπως εκφράζονταν και στις παράνομες ελληνικές οργανώσεις. Και αργότερα, κάνοντας παρέα με παλιούς Λαμπράκηδες, είχαμε μάθει περισσότερα για την ιστορία της Αριστεράς, για τον Πέτρουλα και την οργάνωση της «Αναγέννησης».

Το 1973 συχνάζαμε με άλλους φίλους τα βράδια στην ταβέρνα του Παπαθωμά, όπου ο ταβερνιάρης ήταν δημοκράτης δεξιός και αντιπαθούσε πολιτικά τη Χούντα. Εκεί γίνονταν κρυφά συζητήσεις για την πολιτική κατάσταση, για ό,τι είπαν οι ραδιοφωνικοί σταθμοί της Μόσχας, της «Φωνής της Αλήθειας» και της Ντόιτσε Βέλε. Στο τέλος, με το κρασί, τραγουδούσαμε και τα αντιστασιακά τραγούδια.

Η πρώτη αντιστασιακή κίνηση που θυμάμαι ήταν του φοιτητή Νίκου Ηλιόπουλου, που έριξε αντιφασιστικές προκηρύξεις σε γραμματοκιβώτια. Και αργότερα ήταν τα γεγονότα με την κατάληψη της φοιτητικής λέσχης, ψηλά στις σκάλες του Γιογκαράκη, και το δικαστήριο που έγινε στη συνέχεια, το καλοκαίρι του 1973.

Τον Νοέμβρη του ’73 ήταν που συζητιόνταν έντονα τα πειράματα της Χούντας με τη «φιλελευθεροποίηση» του Μαρκεζίνη, μα δεν υπήρχε κανένας από τους γνωστούς μας να προβληματιστεί και να πιστέψει τέτοια κάλπικα τεχνάσματα. Αλλά το ενδιαφέρον και το πάθος που εκδηλωνόταν στις συζητήσεις εκείνη την εποχή έκρυβε μέσα μας την ελπίδα και το όραμα για μια άλλη κοινωνία, χωρίς αδικία και κοινωνική ανισότητα.

Τότε λοιπόν ήμαστε από τους πρώτους σε κείνη τη διαδήλωση που σαν ποτάμι πλημμύρισε τους κεντρικούς δρόμους της Πάτρας, το βράδυ της 16ης του Νοέμβρη του '73, και δεν πρόκειται ποτέ να ξεχαστούν εκείνες οι στιγμές που ζήσαμε. Ο εσωτερικός παλμός και η συγκίνηση που ολόψυχα μας γέμιζε.

Δεν ήταν μόνο η ενιαία φωνή που ακουγόταν συγχρονισμένα στον ίδιο ρυθμό, χωρίς κανέναν μαέστρο να την κατευθύνει, ήταν ένα ενιαίο σώμα το πλήθος των διαδηλωτών που ψυχικά υπέρμετρα επικοινωνούσε. Ήταν μια ακατάβλητη δύναμη που μας συνένωνε και μας έκανε να αισθανόμαστε συνεχιστές της προηγούμενης ιστορικής πορείας.

«Έξι χρόνια αρκετά, δεν θα γίνουνε επτά», «Ψωμί – παιδεία – ελευθερία», «Κάτω η Χούντα», «Έξω οι Αμερικάνοι» ήταν τα κεντρικά συνθήματα που φώναζαν οι διαδηλωτές. Και κάποτε ακουγόταν και το «Λαοκρατία». Θυμάμαι δίπλα μου τον μαοϊκό φοιτητή Κ.Ε. που το βροντοφώναξε.

Η πορεία αυτή ξεκίνησε από το παράρτημα του Πανεπιστημίου, στην οδό Κορίνθου, και πριν φτάσει στη λεωφόρο Γούναρη, μπροστά στο γραφείο του Παπαγιαβή, παλιού βουλευτή της Ένωσης Κέντρου, σταμάτησε και κάποιοι σήκωσαν στα χέρια τον βουλευτή με επευφημίες.

Το ποτάμι των ανθρώπων ολοένα και πιο ζωηρό τραβούσε τον δρόμο του, ενώ ένα άλλο πλήθος ανθρώπων παρακολουθούσε από τα πεζοδρόμια κι από τα μπαλκόνια ψηλά και εκδήλωνε ενεργά τη συμπάθειά του με χαμόγελα και φιλικές χειρονομίες στα κύματα των διαδηλωτών, που διέρχονταν την οδό Κορίνθου.

Στο τέλος, η πορεία κατέβηκε από τα Ψηλά Αλώνια στη λεωφόρο Γούναρη και έφτασε στην πλατεία, μπροστά στην Ασφάλεια. Τα συνθήματα τώρα έγιναν ακόμη πιο δυνατά και είχαν έντονο πάθος και συναίσθημα: «Αδαμόπουλε ληστή, Σύφαντε βασανιστή!» για τους φασίστες επικεφαλής της Ασφάλειας, που τα χρόνια αυτά βασάνιζαν άγρια κάθε αντιφρονούντα με τη φασιστική Χούντα.

Όταν τελείωσε η διαμαρτυρία και το πλήθος διαλύθηκε, ήταν αργά πια και πήρα τον δρόμο για το σπίτι. Μετά τα μεσάνυχτα ήρθε ο φίλος μου, που είχε επιστρέψει από το παράρτημα του Πανεπιστημίου.

Τις πρωινές ώρες της 17ης Νοέμβρη οι φοιτητές της Πάτρας έμαθαν ότι το τανκ είχε μπει στο Πολυτεχνείο της Αθήνας και χωρίς καθυστέρηση σταμάτησαν την κατάληψη, πριν προλάβει να επέμβει η αστυνομία.

Μαύρες και ψυχρές, όπως τις χειμωνιάτικες νύχτες που έρχονταν, ένιωθες τις πολιτικές εξελίξεις το επόμενο διάστημα. Η τρομοκρατία των αστυνομικών της Ασφάλειας απλωνόταν ακόμη περισσότερο πάνω σου. Κανείς τότε από μας δεν μπορούσε να φανταστεί ότι σε λίγους μήνες, κάτω από το βάρος των εξελίξεων που έφερε η προδοσία στην Κύπρο, θα ερχόταν και η κατάρρευση της Χούντας.

Σήμερα, κοιτάζοντας από μακριά αυτά τα γεγονότα, αναλογίζεσαι και δεν γίνεται να πιστέψεις ότι εκείνα τα συνθήματα που μας ένωσαν και το φλογερό πάθος που νιώσαμε κείνες τις μέρες του Νοέμβρη ’73 εκφράστηκαν ζωντανά και ανόθευτα στη λειψή δημοκρατία που τα επόμενα χρόνια ζήσαμε.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.