David Brewer, «Η φλογα της ελευθεριας»

Το βιβλίο του φιλολόγου και ιστορικού από το πανεπιστήμιο της Οξφόρδης David Brewer, «Η φλόγα της ελευθερίας», αποτελεί τον έναν από τους τρεις τόμους τους οποίους έχει αφιερώσει ο συγγραφέας στην ελληνική ιστορία. Ο ένας αφορά την περίοδο της τουρκοκρατίας (1453-1821), ο άλλος την κατοχή και τον εμφύλιο (1940-1949) και ο τρίτος την Ελληνική Επανάσταση (1821-1833).

Πρόκειται για ένα έργο, το οποίο, όπως και τα άλλα του συγγραφέα, είναι εξαιρετικά καλογραμμένο και, επειδή ο συγγραφέας δεν είναι Έλληνας, πιο αντικειμενικό και αμερόληπτο. Πρόκειται επίσης για έργο που καταρρίπτει παγιωμένους μύθους, όπως εκείνους οι οποίοι αφορούν την αρχή της επανάστασης, την εθνική ταυτότητα των αγωνιστών και την-παντελώς απούσα- ομοψυχία που επέδειξαν σε ορισμένες περιστάσεις, ακόμη και τις άγνωστες βιαιοπραγίες στις οποίες προέβησαν οι Έλληνες πολλές φορές, εκτός από τους Τούρκους, κατά τη διάρκεια της επανάστασης.

Το μόνο σίγουρο λοιπόν  είναι ότι ακόμη και ο ιστορικός και ο εξοικειωμένος με την εν λόγω περίοδο αναγνώστης, οπωσδήποτε θα ανακαλύψει κάτι το οποίο δεν γνώριζε μέχρι την ανάγνωση του παρόντος πονήματος. Αξίζει, για παράδειγμα, να σταθούμε στον πλούτο των —εν πολλοίς— άγνωστων πληροφοριών για το ευρύ κοινό που αυτό περιέχει για τη λειτουργία και τη δράση της Φιλικής Εταιρείας. Το ίδιο συμβαίνει και με την εξιστόρηση των γεγονότων τα οποία αφορούν τον Αλή Πασά των Ιωαννίνων, την εκστρατεία της Υψηλής Πύλης εναντίον του και τη σχέση του με το Σούλι. Εξετάζεται επίσης διεξοδικά το ζήτημα της έναρξης της Ελληνικής Επανάστασης και ο αντίκτυπος που αυτή είχε στους ξένους.

Η εξιστόρηση πάντως αρχίζει με την παράθεση των απαραίτητων  που πρέπει να γνωρίζει ο αναγνώστης για την τουρκοκρατία και την αφύπνιση του ελληνικού γένους τον 18ο  αιώνα. Η συνέλευση της Βοστίτσας, η έναρξη της επανάστασης στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες, καθώς και οι μάχες της επανάστασης επίσης εξιστορούνται λεπτομερώς, τόσο οι πιο γνωστές όπως η Άλωση της Τριπολιτσάς, η σφαγή της Χίου και η πολιορκία του Μεσολογγίου, όσο και οι πιο άγνωστες όπως η λησμονημένη μα σημαντικότατη μάχη των Μύλων.

Το βιβλίο, εκτός από τα στρατιωτικά γεγονότα, δεν παραλείπει ακόμη να αναφερθεί με κάθε λεπτομέρεια και στα πολιτικά, όπως τις εθνοσυνελεύσεις του Αγώνα, αλλά και σε άλλα γεγονότα που αφορούν την Ελληνική Επανάσταση, όπως τα δάνεια του Αγώνα, τον φιλελληνισμό, τον Εμφύλιο και το πέρασμα τον λόρδου Βύρωνα από την επαναστατημένη χώρα μας. Η εξιστόρηση τελειώνει με μία εξονυχιστική επισκόπηση της Ναυμαχίας του Ναβαρίνου, της Συνθήκης του Λονδίνου και της έλευσης του Καποδίστρια ως πρώτου Κυβερνήτη του νεοσύστατου ελληνικού κράτους.

Ο David Brewer όμως δεν παραθέτει μόνο τα γεγονότα, αντιθέτως ωθεί τον αναγνώστη στην καλύτερη κατανόηση και ερμηνεία τους. Διαβάζοντας το βιβλίο ο αναγνώστης θα συνειδητοποιήσει τον ρόλο που έπαιξαν και άλλοι βαλκάνιοι λαοί, όπως οι Αλβανοί, στον Αγώνα της Παλιγγενεσίας, την εξάρτηση του νεοσύστατου κράτους από τις Μεγάλες Δυνάμεις και τις δυσκολίες που αντιμετώπιζαν με την Επανάσταση τόσο οι Οθωμανοί, από την πλευρά τους, όσο και οι Έλληνες. Ακόμη, θα κατανοήσει καλύτερα γιατί οι δυνάμεις οι οποίες είχαν την παντοδυναμία κατά την Τουρκοκρατία, δηλαδή οι πρόκριτοι, η Εκκλησία και πολλοί οπλαρχηγοί, είχαν κάθε λόγο να αντιδρούν στην εγκαθίδρυση ενός νεωτερικού κράτους μετά την Επανάσταση, όπως ακριβώς το ευαγγελίζονταν κάποιοι εξευρωπαϊσμένοι πολιτικοί στις εθνοσυνελεύσεις. Έτσι επιτυγχάνεται η καλύτερη κατανόηση του επονείδιστου ελληνικού Εμφυλίου και γιατί ήταν αναπόφευκτο αυτός τελικά να ξεσπάσει κατά τη διάρκεια της Επανάστασης.

Ο συγγραφέας έχει μελετήσει διεξοδικά όλες τις πρωτογενείς πηγές  που αφορούν την Παλιγγενεσία, τόσο ξένες, όσο και ελληνικές, στις οποίες καταφεύγει περιοδικά προκειμένου να αποσαφηνίσει και να τεκμηριώσει τα λεγόμενά του. Έτσι στις σελίδες του βιβλίου ο αναγνώστης θα βρει αποσπάσματα από αγωνιστές της Επανάστασης, όπως ο Κολοκοτρώνης και ο Μακρυγιάννης, από πολιτικούς, όπως ο Σπυρίδων Τρικούπης, από περιηγητές όπως ο Πουκεβίλ, από ξένους ιστορικούς, όπως ο Γκόρντον και ο Φίνλεϋ, αλλά και, τέλος, από φιλέλληνες, όπως ο Χάου και ο Βύρωνας.

Εν κατακλείδι, πρόκειται για ένα από τα πληρέστερα και τα πιο καλογραμμένα και τεκμηριωμένα έργα που έχουν γραφτεί για την Ελληνική Επανάσταση.

Ο ιστορικός David Brewer

Ο David Brewer (Ντέιβιντ Μπριούρερ), ομότιμος καθηγητής Κλασικών Σπουδών στην Οξφόρδη, σπούδασε κλασική φιλολογία και ιστορία στην Οξφόρδη και ασχολήθηκε με τη διδασκαλία και τη δημοσιογραφία πριν αφοσιωθεί στη μελέτη της ελληνικής ιστορίας. Έμαθε ελληνικά και γοητεύτηκε από την Επανάσταση του 1821. Επί πολλά χρόνια επισκεπτόταν τα πεδία και τα οχυρά όπου διεξήχθησαν οι θρυλικές μάχες. «Η φλόγα της ελευθερίας» αποτέλεσε το πρώτο του βιβλίο, αποτέλεσμα πολυετούς έρευνας και μελέτης ελληνικών και αγγλικών κυρίως πηγών του. Ζει στο Λονδίνο.

*Η Λεύκη Σαραντινού είναι φιλόλογος, ιστορικός και συγγραφέας. Τελευταίο της βιβλίο η ιστορική μελέτη «Μύθοι που έγιναν ιστορία», Εκδόσεις Ενάλιος,  Αθήνα 2020

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.