Πως γινομαστε γονεις;

«Υπάρχει μια τεράστια μοναξιά, όχι μόνο στις μητέρες, αλλά και στους μπαμπάδες, οι οποίοι είναι αποκομμένοι από τα δίκτυα συναισθηματικής υποστήριξης και συνδεδεμένοι με τα κοινωνικά δίκτυα, τα οποία συχνά παραπληροφορούν και ενοχοποιούν»

«Το σενάριο της ζωής μας μπορεί να ξαναγραφεί χάρη στους επαγγελματίες που πλαισιώνουν την περιγεννητική περίοδο, οι οποίοι μπορούν να συμβάλουν ώστε να το ξαναζήσουν οι νέοι γονείς αλλιώς»

«Οι γονείς οι οποίοι δέχονται το απροσδόκητο, δέχονται να εκπλαγούν, δέχονται το συναρπαστικό το οποίο μπορεί να φέρει το μεγάλωμα του παιδιού τους είναι αυτοί οι γονείς οι οποίοι ευνοούν την ομαλή εξέλιξη του»

«Γονιός δεν γεννιέσαι. Γίνεσαι», παραδέχεται ο σοφός λαός, περιγράφοντας αυτή την μοναδική κατά τα άλλα πορεία από το γνωστό και το οικείο, στο άγνωστο, όπως αυτό ορίζεται όταν φέρνεις στον κόσμο μια ζωή. «Μία πορεία αγάπης, αγωνίας και ανατροπών, μια πορεία ζωής που τη διανύουμε ορισμένες φορές με κομμένη ανάσα, αλλά πάντα με την επιθυμία μας να δώσουμε πνοή σε μια νέα οντότητα» όπως όρισε στο καλωσόρισμά του στην εκπομπή «Μαθήματα Αναπνοής» που εκπέμπει στα ερτζιανά του «Ράδιο Παρατηρητής 94fm» και του διαδικτυακού ραδιοφώνου “Beton7 Art Radio” ο Καθηγητής Χαράλαμπος Πουλόπουλος που φιλοξένησε την Ψυχαναλύτρια και ιδρυτικό μέλος της Ελληνικής Εταιρείας για την Ψυχική Υγεία των Βρεφών κ. Μερόπη Μιχαλέλη.

Σε μία διαδραστική ραδιοφωνική συζήτηση επί της γονεϊκότητας, της σχέσης γονέα και παιδιού, με ιδιαίτερη έμφαση στην απώλεια αυτής. Στην απώλεια όπως αυτή συνεπάγεται η έννοια του θανάτου, αλλά και η «κατ’ επιλογήν» απώλεια, ή εγκατάλειψη όπως θα μπορούσε να οριστεί λογικά, φαινόμενο άλλωστε και τούτης της εποχής. Μια διαδραστική συζήτηση γύρω από το ερώτημα του «πώς γινόμαστε γονείς», άμεσα βέβαια συνυφασμένη και με το ερώτημα του «τι χρειάζεται ένα παιδί για να μεγαλώσει» και πώς ατομικά αλλά και συλλογικά, ως κοινωνία και η ίδια πολιτεία μπορεί και πρέπει να συμβάλλει ώστε να δημιουργήσουμε μία κοινωνία που μπορεί να υπερασπίσει ως οφείλει τόσο την ιδιότητα του γονέα όσο και αυτή του παιδιού.

Χαράλαμπος Πουλόπουλος και Μερόπη Μιχαλέλη όμως…

Χ.Π: κ. Μιχαλέλη έχετε διδάξει σε πολλά μεταπτυχιακά προγράμματα για την περιγεννητική φροντίδα και διαθέτετε πολλά χρόνια εμπειρίας στην ψυχολογική υποστήριξη παιδιών, εφήβων, ενηλίκων και γονέων. Γνωρίζετε το παιδί από τη στιγμή της γέννησης και πριν τη γέννηση. Δεν θα ξεκινήσουμε από τη σχέση παιδιού-μητέρας, αλλά αντίστροφα, από τον θάνατο της μητέρας.
Μ.Μ.: Μια μητέρα, αν η σχέση με το παιδί της έχει πάει καλά, δεν πεθαίνει ποτέ. Υπάρχει πάντα μέσα του, τη «φέρει», όχι μόνο το παιδί, αλλά και το παιδί  θα την «μεταφέρει» στα δικά του παιδιά. Όπως έχει μεγαλώσει ένας άνθρωπος από τη δική του μητέρα,  με τον ίδιο τρόπο θα μεγαλώσει και ο ίδιος τα δικά του παιδιά.

«Το πρόβλημα που ταλανίζει σήμερα την κοινωνία μας είναι μητέρες φυσικά παρούσες αλλά ψυχικά απούσες»

Χ.Π.: Τι σημαίνει για τα παιδιά η απώλεια των γονέων και κυρίως της μάνας;
Μ.Μ.: Έχει πολύ μεγάλη σημασία σε ποια ηλικία έρχεται η απώλεια της μάνας. Αν μιλάμε για τα πολύ μικρά μωρά, που είναι το προσφιλές μου θέμα, η απώλεια μιας μάνας στα πρώτα δύο χρόνια της ζωής μπορεί να είναι καταστροφική, διότι δεν έχει προλάβει ακόμα να δημιουργηθεί αυτό που λέμε η βάση ασφάλειας του Εγώ. Τη μητρική λειτουργία βέβαια δεν την εκπληρώνουν μόνο οι μητέρες, την εκπληρώνει κάθε άνθρωπος που ξέρει να φροντίζει. Όταν δεν έχει προλάβει να οργανωθεί αυτή η βάση ασφάλειας για το παιδί και χάσει τη μητέρα του, αυτό μπορεί να είναι καταστροφικό και κυρίως σαρωτικό για τον ψυχικό του κόσμο που δεν έχει προλάβει ακόμα να συγκροτηθεί. Όταν όμως η μητέρα χάνεται μετά την ηλικία των 6-7 κι εφόσον τα πράγματα έχουν πάει καλά στην μέχρι τότε μεταξύ τους σχέση, υπάρχουν μνήμες, υπάρχουν «αναπαραστάσεις» μιας καλής σχέσης και έτσι το παιδί μπορεί να «φέρει» τη μητέρα μέσα του και να ανατρέχει σε αυτήν, στις εικόνες, τις εμπειρίες, να βρίσκει καταφύγιο σε αυτές για να προχωρήσει. Ωστόσο σπάνια τα πράγματα πάνε τόσο καλά και επομένως μέσα από μία απώλεια ο άνθρωπος μπορεί να απωλέσει πολλά κομμάτια του εαυτού του. Κάποια παιδιά εν είδει άμυνας μπορεί ακόμα και να δημιουργούν έναν ψευδή εαυτό. Αυτοί που σήμερα εμφανίζονται ως υπερ-αποτελεσματικοί, υπερ-προσαρμοσμένοι άνθρωποι, μπορεί να  είναι άνθρωποι που πολύ νωρίς στην παιδική τους ηλικία γνώρισαν μια απώλεια και ως άμυνα ωρίμασαν παρά πολύ πρώιμα .Σήμερα αυτό που διαπιστώνουμε δυστυχώς, είναι μητέρες οι οποίες είναι φυσικά παρούσες και ψυχικά απούσες. Αυτό είναι το πρόβλημα που ταλανίζει την κοινωνία μας. 

«Ο δεσμός της μητέρας με το παιδί ειδικά τα πρώτα χρόνια είναι σχεδόν ερωτικός»

Χ.Π.: Ένα παιδί παραμένει πάντα παιδί στη σχέση του με τη μητέρα του;
Μ.Μ.: Ο δεσμός κυρίως της μητέρας με το παιδί είναι ένας δεσμός που ειδικά τα πρώτα χρόνια είναι σχεδόν ερωτικός. Το έχουν πει αυτό ψυχαναλυτές, το έχουν υμνήσει καλλιτέχνες. Είναι μια σχέση που δεν τελειώνει ποτέ. Μεταμορφώνεται, μετασχηματίζεται, και το παιδί μπορεί μέσα από αυτή τη σχέση και τους μετασχηματισμούς της να διανύσει τα στάδια της ζωής του, τα οποία θα το οδηγήσουν στην απελευθέρωση, την ενηλικίωση και στην απαρτίωση του.

Χ.Π.: Οι στιχουργοί φτιάχνουν κυρίως τραγούδια για τη μητέρα. Γιατί αυτή η αναφορά συνεχώς στη μητέρα και όχι στον πατέρα;
Μ.Μ.: Διότι η μητρική λειτουργία είναι η βάση της ασφάλειάς μας. Μας εξασφαλίζει το αίσθημα ότι υπάρχουμε. Είναι η βάση για τα όνειρα και τις σκέψεις μας, ένα στήριγμα για το «εγώ» μας. Το μητρικό δεν εμπεριέχει μόνο τη σωματική και την ψυχική φροντίδα. Εμπεριέχει και πάρα πολύ αγωνία, διότι πολύ συχνά το μητρικό συγχωνεύει. Οι άνθρωποι που έρχονται και μας βρίσκουν δεν είναι μόνο γιατί έχασαν τη μαμά τους, είναι γιατί πάρα πολύ συχνά έχουν συγχωνευτικές σχέσεις με τη μητέρα τους,  δεν μπορούν ποτέ να ξεχωρίσουν από αυτές. Όπως έχουν αποδείξει πλέον και οι νευροεπιστήμονες οι πρώιμες σχέσεις με τη μητέρα, με το μητρικό αντικείμενο, με τον «φροντιστή», δομούν την αρχιτεκτονική του εγκεφάλου. Ο εγκέφαλός μας δομείται σύμφωνα με τις εμπειρίες τις οποίες έχουμε ζήσει κατά την διάρκεια αυτών των πρώιμων φροντίδων. Μάλιστα, όχι απλώς δομείται από αυτές, αλλά τα ίχνη αυτών των πρώιμων εμπειριών ,όταν εμείς γίνουμε γονείς αναζωπυρώνονται, ούτως ώστε μεγαλώνουμε τα παιδιά μας έτσι όπως μας μεγάλωσαν.

Χ.Π.: Πολύ συχνά όταν είναι εν ζωή οι γονείς μπορεί να τους αμφισβητούμε, να είμαστε σε απόσταση, να συγκρουόμαστε, αλλά όταν τους χάσουμε τότε συνειδητοποιούμε την αξία τους…
Μ.Μ.: Ακριβώς γιατί η σχέση με τον γονέα και ειδικά με τη μητέρα τα πρώτα χρόνια της ζωής, είναι μια σχέση που ακουμπάει το σώμα. Είναι μια σχέση σώμα με σώμα και πάντα αφήνει τη σφραγίδα της στο σώμα μας. Έτσι λοιπόν όταν χάσουμε τη μητέρα μας, σε όποια ηλικία κι αν είμαστε, ακόμα κι αν τα πράγματα δεν έχουν πάει καλά με τη μητέρα, αυτή η απώλεια είναι μια σωματική απώλεια. Χάνουμε κάτι από τη βρεφική μας ηλικία.

«Στην Ελλάδα η εγκυμοσύνη και η βρεφική περίοδος δεν πλαισιώνονται από επαγγελματίες με κατάλληλη εκπαίδευση στην κατανόηση της ψυχικής λειτουργίας της μητέρας κατά την περίοδο αυτή»

Χ.Π.: Σε όποια ηλικία κι αν είμαστε  αυτή η απώλεια είναι μια οδυνηρή απώλεια…
Μ.Μ.: …που ενεργοποιεί ακριβώς τη σημασία που είχε όταν ήμασταν μωρά. Η ιδιαιτερότητα αυτής της σχέσης είναι ότι σε όλη μας τη ζωή υπάρχουν οι εγγραφές. Οι εμπειρίες των πρώτων χρόνων της ζωής μας έχουν γραφτεί με τρόπο ανεξίτηλο, τέτοιο που όταν χάσουμε τη μητέρα μας, το σώμα μας, το βρεφικό μας σώμα είναι αυτό  που υποφέρει. Το σώμα αυτό που φροντίστηκε από αυτήν, πριν αρχίσουμε ακόμα να μιλάμε. Αυτό είναι ένα σώμα που φέρει πάντα το ίχνος αυτής της φροντίδας. Και όταν χαθεί η μητέρα, ακόμα και σε μεγάλη ηλικία, ενεργοποιούνται οι εμπειρίες αυτής της περιόδου. Αυτή είναι η ιδιαιτερότητα της σχέσης με τη μητέρα. Ο πατέρας από την άλλη είναι ο «νομοθέτης», αλλά στην αρχή της ζωής ο πατέρας φροντίζει να είναι καλά η μητέρα. Ο πατέρας παρεμβαίνει ως σύντροφος, εραστής και υποστηρικτής της. Μπαίνει στη σχέση και μάλιστα αποκτά τεράστια σημασία από τον πρώτο χρόνο της ζωής και μετά, διότι αν δεν παρέμβει ο πατέρας να «χωρίσει» τη μάνα από το παιδί, από αυτή την τρέλα και τη συγχώνευση, τότε θα έχουμε πάρα πολύ άσχημα πράγματα.  Σήμερα, οι γυναίκες φέρνουν στον κόσμο τα παιδιά πολύ μόνες τους. Υπάρχει μια τεράστια μοναξιά, όχι μόνο στις μητέρες, αλλά και στους μπαμπάδες, οι νέοι γονείς σήμερα είναι αποκομμένοι από τα δίκτυα συναισθηματικής υποστήριξης και συνδεδεμένοι με τα κοινωνικά δίκτυα, τα οποία συχνά τους παραπληροφορούν και τους ενοχοποιούν.

Η διαδικασία της γέννησης αλλά και του μεγαλώματος ενός παιδιού και ενός γονέα, είναι η μόνη υπαρξιακή εμπειρία όπου συναντιούνται το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον ταυτοχρόνως. Το παρελθόν των γονέων, με όλα όσα έχουν υποστεί, καλά και άσχημα, με τις προσδοκίες που έχουν διαμορφώσει σε ό,τι αφορά τον γονεϊκό τους ρόλο και το παρόν που αφορά στο παιδί, με τις ικανότητές και τις ελλείψεις του. Πόσο είμαστε προετοιμασμένοι σήμερα, στον κόσμο των social media, να δεχτούμε παιδιά που ίσως δεν είναι όμορφα, ίσως δεν είναι έξυπνα, ίσως δεν πάνε στο Χάρβαρντ, ίσως δεν ικανοποιήσουν όλες αυτές τις προσδοκίες τις οποίες μας φορτώνει η κοινωνία; Είναι ιδιαίτερα σημαντικός ο ρόλος που καλούνται να παίξουν στη «συνάντηση» των γονέων με το παιδί, οι επαγγελματίες που πλαισιώνουν την εγκυμοσύνη, τη γέννηση και τη βρεφική περίοδο. Δυστυχώς στη χώρα μας έχουμε ένα μεγάλο έλλειμα σε αυτό. Η εγκυμοσύνη και η βρεφική περίοδος δεν πλαισιώνονται από επαγγελματίες με κατάλληλες εξειδικευμένες γνώσεις στην κατανόηση της ψυχικής λειτουργίας της μητέρας την περίοδο αυτή. Ο δείκτης πολιτισμού μίας χώρας διαμορφώνεται από τα μέτρα και τις πρακτικές φροντίδας , που έχουν προβλεφθεί και εφαρμόζονται για την προστασία της υγείας  των εγκύων και των νεογνών.

Οι επαγγελματίες αυτής της περιόδου, αυτοί που εργάζονται κυριολεκτικά στο «σώμα με σώμα» της μέλλουσας μητέρας και του εμβρύου-νεογνού, είναι οι πρώτοι που υποδέχονται τις ανησυχίες των γονέων, του μωρού αλλά και τις δικές τους, σε κάθε περίπτωση όπου καλούνται να εργαστούν μαζί.  Διαπιστώνουμε συχνά σε νέους γονείς που έρχονται να μας δουν σε απόγνωση, ότι πολλά πρώιμα τραύματα που συντελέστηκαν κατά τον ερχομό του μωρού τους στη ζωή και την διαδικασία πρόσβασης στη γονεϊκότητα,  σχετίζονται με  προβολές που δέχτηκαν από τους ίδιους τους θεραπευτές, που τους υποδέχθηκαν και τους πλαισίωσαν στην περίοδο της εγκυμοσύνης , της γέννησης και της λοχείας.

Όταν στις προγεννητικές και μεταγεννητικές συναντήσεις με τους επαγγελματίες υγείας  προσφέρεται στους γονείς χώρος να εκφράσουν αυτά που νιώθουν: αγωνίες επιβίωσης, αδυναμίες τους να αναλάβουν τον γονεϊκό τους ρόλο σε έναν κόσμο αβέβαιο και ραγδαία ανατρεπόμενο.

Είναι όμως πάρα πολύ σημαντικό να πούμε ότι το μεγάλο διακύβευμα για την ανατροφή ενός παιδιού είναι να μπορέσει να βρει τη δική του διαδρομή και να μπορέσουν οι γονείς να του επιτρέψουν να ξεχωρίσει από αυτούς και το παρελθόν τους. Να του αφήσουν να βρει τη δική του διαδρομή, γεγονός που δεν είναι πάντα εύκολο, διότι φέρνει πάρα πολύ μεγάλη αγωνία, ειδικά όταν βλέπουμε ως γονείς ότι ένα παιδί διαφέρει πάρα πολύ από εμάς, από αυτά που έχουμε σχεδιάσει και προβλέψει γι’ αυτό, από αυτά που εμείς αντέχουμε. Ζούμε εποχές όπου η ανθεκτικότητά μας στο διαφορετικό είναι πάρα πολύ περιορισμένη. Ζητάμε ομοιότητες, και είμαστε πολύ λίγο ανθεκτικοί στην ετερότητα και αυτό κάνει τους ανθρώπους να είναι πάρα πολύ ευάλωτοι και πάρα πολύ μόνοι.

Χ.Π.: Μιλήσατε για την βρεφική ηλικία, την παιδική ηλικία με αναφορές και για την ενδεχόμενη παραμέληση και την εγκατάλειψη. Σε τι συνίσταται η εγκατάλειψη – παραμέληση;
Μ.Μ: Τα τελευταία  χρόνια οι γονείς είναι πάρα πολύ απορροφημένοι από ένα μοντέλο ζωής εξαιρετικά γρήγορο και εξαιρετικά αγχώδες. Από μια καθημερινότητα η οποία είναι πολύ κουραστική, πολύ κοπιαστική και έχει πάρα πολλές επιβολές σε ό,τι αφορά το τι είναι πολιτικά ορθό σε ό,τι αφορά τη γονεικότητα. Μια πολύ σπουδαία Γαλλίδα ψυχαναλύτρια η Rosine Debray έχει πει πως έτσι όπως είναι οι μέρες των γονέων είναι οι νύχτες των παιδιών. Στις μέρες μας, οι διαταραχές του ύπνου στα βρέφη και τα μικρά παιδιά πολλαπλασιάζονται. Πολλοί ενοχοποιούν τους σύγχρονους τρόπους ζωής, γεμάτους από πολλαπλές ματαιώσεις των γονέων, απρόβλεπτες αλλαγές στο ημερήσιο πλαίσιο φροντίδας των παιδιών ,άγχος και βιασύνη, που επιβαρύνουν τα μωρά, ιδιαίτερα στα μεγάλα αστικά κέντρα. Οι νέοι-σύχρονοι γονείς όλο και λιγότερο είναι δεκτικοί στις αλλαγές που επιφέρει στη ζωή τους ο ερχομός ενός μωρού και η επιβολή χάριν, ή εξ’ αιτίας αυτού, νέων ρυθμών οργάνωσης της καθημερινότητάς τους. Υπερεπενδύουν με άγχος το πρωί την καριέρα τους, μέσα σε ένα περιρρέον κλίμα που θέλει τα πάντα να έχουν μια απάντηση , σαφή και συγκεκριμένη συχνά χρηστικού τύπου, «πώς κάνω αυτό» ρωτούν διαρκώς και όχι «πώς νοιώθω ή τι σκέφτομαι». Όταν οι γονείς, εξουθενωμένοι οι ίδιοι μετά από μια ημέρα γεμάτη στερήσεις και ματαιώσεις, απαντούν ακαριαία στο παραμικρό αίτημα του παιδιού τους, το εμποδίζουν να αναπτύξει τη δυνατότητα του να αναμένει και να αναβάλει την ικανοποίηση του. Έτσι, το διατηρούν σε μια κατάσταση ολοκληρωτικής εξάρτησης από αυτούς, οι οποίοι με τη σειρά τους βρίσκονται υπό την κυριαρχία των επιτακτικών αναγκών του μωρού, οι οποίες βιώνονται από τους εξουθενωμένους γονείς ως  αβάσταχτες διεγέρσεις που επιδρούν στο υπερχειλίζον ψυχοσωματικό τους σύστημα. Γ. Αυτό που συμβαίνει σήμερα είναι ότι οι νέοι γονείς δεν αντέχουν να συναντήσουν αυτό το οποίο φέρνει το παιδί τους. Να «συναντήσουν» πραγματικά τις ιδιαιτερότητες, τις ικανότητες αλλά και τις ελλείψεις του, με αποτέλεσμα να αμύνονται, να φοβούνται πάρα πολύ τα συναισθήματα και να ζούνε μια ζωή μαζί του μηχανιστική, η οποία συνίσταται στο να το στρέφουν προς επιτεύγματα, μηχανικά επιτεύγματα, προς βαθμούς, προς τον πρωταθλητισμό , στο «πράττειν».  Δεν λέω ότι όλα αυτά είναι κακά, λέω όμως ότι είναι κακά όταν αυτά αντικαθιστούν την πραγματική συναισθηματική ζωή, τα αυθεντικά συναισθήματα τα οποία μπορούν να εκφραστούν με λόγια και να τα μοιραστεί κανείς μέσα σε ένα σπίτι. Αυτό λοιπόν δημιουργεί σιγά σιγά ένα «στέγνωμα» της ψυχής, τόσο των γονέων όσο και των παιδιών, με πολύ κακές συνέπειες τόσο στην ψυχική αλλά κυρίως στην σωματική τους υγεία. Τα περισσότερα ψυχοσωματικά προβλήματα, τα οποία σήμερα φουντώνουν διαρκώς, τυπικά και άτυπα αυτοάνοσα, οφείλονται ακριβώς σε αυτόν τον άψυχο, μηχανιστικό τρόπο ζωής, που έχει «στεγνώσει» την ψυχή και έχει δώσει έμφαση μόνο στο πράττειν αντί του αισθάνεσθαι.

«Η γέννηση σήμερα είναι περισσότερο από ποτέ ένα φαινόμενο συλλογικό»

Χ.Π.: Να μείνουμε λίγο και στα παιδιά που είναι εγκαταλειμμένα. Στα παιδιά που βρίσκονται σε ιδρύματα και τα εγκατάλειψαν οι γονείς τους, όχι μόνο ψυχικά. Τι γίνεται για αυτά τα παιδιά των ιδρυμάτων;
Μ.Μ: Ένα φαινόμενο μάστιγα για την χώρα μας. Η εγκατάλειψη των παιδιών είναι μια από τις συνέπειες της κοινωνικοοικονομικής κρίσης. Αυτό το οποίο θα πρέπει να αναρωτηθούμε είναι τι θα μπορούσαμε να κάνουμε ώστε να μειωθούν οι εγκαταλείψεις αυτές. Σαν κοινωνία και σαν επαγγελματίες είμαστε υποχρεωμένοι να ευαισθητοποιήσουμε τις αρχές και τους εαυτούς μας για το πώς μπορούμε να πλαισιώνουμε τους γονείς την ώρα που γεννούν τα παιδία τους, έτσι ώστε να μην νιώθουν μόνοι και να τα εγκαταλείπουν. Η γέννηση σήμερα είναι περισσότερο από ποτέ ένα φαινόμενο συλλογικό. Οι γυναίκες είναι πάρα πολύ μόνες τους, εξ ού και ακούμε συνέχεια για γυναίκες που εγκατέλειψαν τα παιδιά τους .  Αυτό που δεν λένε όμως ποτέ είναι το τι κάναμε εμείς σαν κοινωνία για να μην φτάσει η νέα μητέρα σε αυτό το σημείο. Τι έκανε η οικογένεια της, οι συμμαθητές, οι δάσκαλοι, οι γιατροί που την είδαν; Μπορούμε να κάνουμε πάρα πολλά πράγματα. Η διαδικασία της γέννησης είναι μια διαδικασία που μπορεί να αναστρέψει το τραυματικό παρελθόν ακόμα και του πιο πολυτραυματισμένου γονέα. Από την δική μου επαγγελματική εμπειρία μπορώ να σας πω, πως υπάρχουν  περιπτώσεις όπου έχουμε αναστρέψει διαδικασίες όπου μητέρες που είχαν ξεκινήσει τη διαδικασία ώστε να δώσουν τα παιδιά τους για υιοθεσία, με την βοήθεια και την πλαισίωση των επαγγελματιών, όπου ένοιωσαν την υποστήριξη τους,  ματαίωσαν την διαδικασία της υιοθεσίας. Υπάρχουν όμως και εκείνες οι μητέρες που είναι τόσο τοξικές, ώστε η μεγαλύτερη πράξη αγάπης που μπορούν να κάνουν είναι να αφήσουν το παιδί τους σε κάποια δομή ή οικογένεια , η οποία μπορεί να αναλάβει την φροντίδα του και  να το μεγαλώσει. Το ποιά θα είναι η έκβαση και το πεπρωμένο αυτού του μωρού έχει να κάνει πάρα πολύ, τόσο με την ηλικία του όταν επήλθε ο αποχωρισμός, όσο και με τις εμπειρίες του πριν από την εγκατάλειψη. Ένας από τους μεγαλύτερους θεωρητικούς της θεωρίας της ανθεκτικότητας, o Boris Cyrulnik, ο οποίος ήταν Εβραίος που έχασε και τους δύο γονείς του στην μεγάλη σφαγή στο Μπορντό, γράφει ότι δύο είναι οι παράγοντες που βοηθούν ένα παιδί να είναι ανθεκτικό όταν εγκαταλειφθεί ή χάσει τους γονείς του. Ο πρώτος, είναι ότι θα πρέπει να έχει προηγηθεί της απώλειας μια καλή ,σταθερή σχέση. Ο δεύτερος παράγοντας, αφορά στην δυνατότητα του   να δημιουργήσει ένα προσωπικό αφήγημα, να μπορέσει να αφηγηθεί την ζωή του πρώτα στον εαυτό του. Για να γίνει αυτό δεδομένων των όσων τραυματικών εμπειριών έχει υποστεί, χρειάζεται ανθρώπους, επαγγελματίες οι οποίοι θα το βοηθήσουν να ξαναγράψει το σενάριο της ζωής του αλλιώς. Το σενάριο της ζωής μας μπορεί να ξαναγραφτεί χάρη σε αυτούς που μας βοηθάνε να το ξαναζήσουμε αλλιώς. Να το επαναδιαπραγματευτούμε. Το σενάριο της ζωής μας ,δεν είναι ένα   δια παντός. Γίνονται συνέχεια επαναδιευθετήσεις, επανεγγραφές και αυτές τις επανεγγραφές στο σενάριο της εγκατάλειψης είμαστε εμείς, οι επαγγελματίες, υπεύθυνοι να βοηθήσουμε τα παιδιά να τις κάνουν.

«Η αναδοχή είναι μια πολύ σοβαρή επιλογή και πρέπει το κράτος μας να κατανοήσει κάποτε ότι ακόμα και η οικονομία της χώρας έχει πάρα πολλά να κερδίσει αν επενδύσει στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας και την πρώιμη πρόληψη»

Χ.Π.: Ο θεσμός της αναδοχής δεν εφαρμόζεται στην χώρα μας όπως θα έπρεπε. Υπάρχουν παιδιά που  μένουν στα ιδρύματα για μεγάλο χρονικό διάστημα, όπως υπάρχουν και ιδρύματα που δεν είναι στελεχωμένα με επαγγελματίες. Τι μπορούμε να κάνουμε γι’ αυτά τα παιδιά εκτός από το ψυχοθεραπευτικό;
Μ.Μ: Η αναδοχή δεν είναι κάτι απλό. Οι ανάδοχες οικογένειες στο εξωτερικό, στην Γαλλία τουλάχιστον από όπου έχω την εμπειρία, είναι εξαιρετικά εκπαιδευμένες. Δεν είναι άνθρωποι που απλά κάνουν ένα ταχύρρυθμο πρόγραμμα εκπαίδευσης και κυρίως έχουν κίνητρα οικονομικά. Οι ανάδοχες οικογένειες χρειάζονται μια πολύ μακρά εκπαίδευση. Πρέπει το κράτος μας να κατανοήσει κάποτε ότι ακόμα και η οικονομία της χώρας έχει πάρα πολλά να κερδίσει αν επενδύσει στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας και σε όλα αυτά τα ζητήματα της περιγεννητικής και βρεφικής ψυχικής υγείας για τα οποία μιλάμε σήμερα. Υπάρχει μία πολύ σημαντική μελέτη από το London School of Economics που αναφέρεται στο πόσο κοστίζει στο κράτος και στη δημόσια οικονομία η μη παρέμβαση στη περιγεννητική περίοδο. Σύμφωνα με αυτήν, η στήριξη μίας μητέρας μόνης κοστίζει πολύ λιγότερο από το κόστος της φροντίδας ενός παιδιού που θα οδηγηθεί σε ίδρυμα ή θα παρουσιάσει εκ των υστέρων αναπτυξιακές διαταραχές λόγω μη έγκαιρης ανίχνευσης και παρέμβασης. Πρέπει να καταλάβουμε ως κράτος, ότι πρέπει να επενδύσουμε στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας και στην υποστήριξη των πρώτων χρόνων της ζωής με κατάλληλη εκπαίδευση των επαγγελματιών, με κατάλληλες δομές φροντίδας και ανάπτυξης των ικανοτήτων των παιδιών, ακόμα και όταν αυτά έχουν βρεθεί εκτός της οικογένειας τους αλλά εντός θεσμών αναδοχής και φροντίδας.

Χ.Π.: Τι χρειάζεται ένα παιδί για να μεγαλώσει;
Μ.Μ: Για να μεγαλώσει ένα παιδί χρειάζεται οι γονείς του να αντέξουν να περιμένουν, να περιμένουν τον χρόνο, την ζωή να ξετυλιχθεί σε όλες της τις εκφάνσεις και με τους δικούς της ρυθμούς.  Τα παιδιά που μεγαλώνουν με γονείς που ονειροπολούν και ευνοούν το άνοιγμα τους στον έξω κόσμο,   βγάζουν  φτερά , γίνονται σαν τα πουλιά, πουλιά αποδημητικά με καρδιά που πάλλεται από συγκίνηση. Τα παιδιά που μεγαλώνουν με τις ανεπανάληπτες δημιουργικές ονειροπολήσεις της μάνας τους γι’ αυτά, παραμένουν ανοιχτά και έτοιμα για τη συνάντηση με το απροσδόκητο . Είναι παιδιά τα οποία μπορούν να αντέξουν η καρδιά τους να πάλλεται από συγκίνηση, που μπορούν να αντέξουν να τους κόβεται η ανάσα, γιατί η ονειροπόληση, το άνοιγμα στον «έξω κόσμο», η αποδοχή της πολυπλοκότητας της ζωής και η αντοχή απέναντι σε αυτή από τους γονείς είναι η μεγαλύτερη εγγύηση ότι ένας άνθρωπος μπορεί να μεγαλώσει με πάρα πολύ μεγάλη υγεία. Οι γονείς οι οποίοι δέχονται το απροσδόκητο, δέχονται να εκπλαγούν, δέχονται το συναρπαστικό το οποίο μπορεί να φέρει το μεγάλωμα του παιδιού τους είναι αυτοί οι γονείς οι οποίοι ευνοούν την ομαλή εξέλιξη του. Αυτά είναι τα παιδιά που μπορούν να διαχειριστούν και απροσδόκητες καταστάσεις. Το άνοιγμα είναι γένους θηλυκού και στα δύο φύλα: ξεκινά από το θηλυκό στοιχείο μας , από το πάθος που διαθέτει το στοιχείο αυτό που σε  σπρώχνει από το εσωτερικό σου να αποδεχθείς τον άλλο, το έτερο, ακόμη και όταν σε ξαφνιάζει

«Το φύλο της ψυχής δεν ταυτίζεται με το βιολογικό φύλο με το οποίο το παιδί γεννήθηκε• μπορεί μια γυναικεία ψυχή να κατοικεί μέσα σε ένα αντρικό σώμα και αντίστροφα»

Χ.Π.: Μια «απροσδόκητη κατάσταση» ενδεχομένως είναι και η ταυτότητα του φύλου ή ο σεξουαλικός προσανατολισμός ενός παιδιού. Θεωρείτε ότι είναι εύκολο για τους γονείς να το δεχτούν;
Μ.Μ: Στην Ελλάδα αυτό είναι ακόμα ένα μεγάλο ταμπού. Οι απαντήσεις όμως έρχονται καμία φορά από την επιστήμη. Όταν υπάρχουν τόσα πολλά μεγάλα επιστημονικά επιτεύγματα που επιτρέπουν σε έναν άνθρωπο να μπει σε ένα χειρουργείο σαν άντρας και μετά από λίγες ώρες να βγει σαν γυναίκα  – κάτι που συμβαίνει πλέον σε πολλές κοινωνίες – θα μας οδηγήσουν σιγά σιγά να δεχτούμε ότι ίσως όλη αυτή η διαδρομή της ταυτότητας φύλου είναι κάτι το οποίο έχει μεν πάρα πολλές συνιστώσες, αποτελεί άλλωστε μια τεράστια, πολύπλοκη και πολυσύνθετη διαδρομή, αλλά θα δώσει την δυνατότητα σε γονείς που περιμένουν ότι το βιολογικό φύλο του παιδιού τους θα αντιστοιχεί και στην ταυτότητα του κοινωνικού τους φύλου, να δουν σιγά σιγά πως αυτή η «απόσταση», είναι μια απόσταση για την οποία δεν θα ντρέπονται. Θα τους δώσει δηλαδή την δυνατότητα να δεχτούν ότι μπορεί ένας άνθρωπος να έχει μια ψυχή, η οποία δεν ταυτίζεται απαραίτητα με το βιολογικό της φύλο. Το φύλο της ψυχής δεν ταυτίζεται με το βιολογικό φύλο με το οποίο το παιδί γεννήθηκε. Μπορεί μια γυναικεία ψυχή να κατοικεί μέσα σε ένα αντρικό σώμα και αντίστροφα.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.