Μυρτω Αναγνωστοπουλου «Καθε μερα εκδρομη»: Η υπαρξιακη ποιηση των ημερων μας

Από τις εκδόσεις «Μανδραγόρας» κυκλοφορεί η νέα ποιητική συλλογή της Μυρτώς Αναγνωστοπούλου με τίτλο «Κάθε μέρα εκδρομή» (2020), μιας ποιήτριας που εντάσσεται  από τους κριτικούς στη λογοτεχνική γενιά του ’70 ή αλλιώς στη λεγόμενη «γενιά της αμφισβήτησης», η οποία χαρακτηρίζεται από υπαρξιακό προβληματισμό, αναστοχαστική διάθεση, κρυπτικότητα και προφορικότητα. Συνολικά η συλλογή απαρτίζεται από 48 σελίδες και το εξώφυλλο του βιβλίου  κοσμεί πίνακας του Δραμινού ζωγράφου Φαίδωνα Πατρικαλάκι, ιδιαιτέρως γνωστού τόσο για την απλότητα των στοιχείων που χρησιμοποιούσε, όσο και για τα χρώματα που κυριαρχούσαν στην τέχνη του.

Στα άδυτα του φαντασιακού

Τα τριάντα πέντε ποιήματα που απαρτίζουν την συλλογή είναι ολιγόστιχα με σχεδόν μονολεκτικούς τίτλους,  κάνοντας λόγο για τον χρόνο αλλά και τον ανοιχτό ορίζοντα της ζωής που περνά με ή χωρίς εμάς εντείνοντας τις υπαρξιακές μας ανησυχίες. Όμως η γραφή έχει ακριβώς αυτή τη δυνατότητα, να δεσμεύει και να αποδεσμεύει τα περάσματα του καιρού, στο σημείο εκείνο όπου το ποιητικό εγώ δεν φοβάται να δώσει τη θέση του στον Άλλο. Ως παράδειγμα αυτών, έρχεται το ποίημα που τιτλοφορείται «Με το φεγγάρι»:

«Με το φεγγάρι αρχαίο πλοίο
μια βόλτα στον ουρανό
μια νύχτα έρωτα ή θανάτου.
Όρθιο
μισό και πανσέληνο
βρώσιμο σύμβολο
στο στόμα σου
στο στόμα μου».

Η συμβολοποίηση του φεγγαριού κρύβει την σύνδεση του «αρχαίου πλοίου» με τις θεματικές του έρωτα και του θανάτου, οι οποίες βρίσκονται σε θέση κλειδί καταδεικνύοντας την ταυτοποίηση των δυο αυτών έντονων συνθηκών. Το στοιχείο αυτό συναντάται στην υπερρεαλιστική παράδοση, χαρακτηριστικά της οποίας ενυπάρχουν και στη συγκεκριμένη συλλογή, με την ονειρική πραγματικότητα και το φαντασιακό να πρωταγωνιστούν και να εμφανίζονται ως προσπάθειες διερώτησης και αναζήτησης του «όντως είναι» που μας περιβάλλει.
Δήμος Χλωπτσιούδης

«Η σουρεαλιστική γλώσσα είναι το όπλο της ποιήτριας για την επιστροφή του ανθρώπου στη φαντασία»

Ο συγγραφέας Δήμος Χλωπτσιούδης αναφέρει στην κριτική του που δημοσιεύτηκε στο «Culture book», σχετικά με τις θεματικές της συλλογής και τη γλώσσα της Μυρτώς Αναγνωστοπούλου:

«Η τελευταία της ποιητική συλλογή, “Κάθε μέρα εκδρομή” (Μανδραγόρας, 2020), συμπλέκει το ατομικό με το συλλογικό και το ερωτικό, το υπαρξιακό με το ονειρικό ανάγοντας τη φωνή της ποιητικής συνείδησης στη σφαίρα του καθολικού και του πανανθρώπινου. Οι συνθέσεις της συλλογής μοιάζουν να πηγάζουν από το όνειρο∙ ένα όνειρο με υπερρεαλιστικό υπόβαθρο. Η σουρεαλιστική πνοή της συλλογής φέρνει στο προσκήνιο μία ονειρική φαντασμαγορία που αποτιμά την αδυσώπητη πραγματικότητα. Μια τέτοια υπερρεαλιστική συμπεριφορά καταστέλλει το ασυνείδητο υλικό μέσω των παραμορφώσεων του ονείρου, προσδίδοντας στην ποιητική της Αναγνωστοπούλου υπαρξιακά χαρακτηριστικά με κοινωνικό υπόβαθρο. Μολονότι απέχει σημαντικά από αυτό που θα ονομάζαμε υπαρξιακή ποίηση, ως υπόστρωμα η υπαρξιακή αγωνία διαπνέει όλη τη συλλογή.

Η Αναγνωστοπούλου μετατοπίζει την αναστοχαστική σκέψη και μεταδίδει με την υπερρεαλιστική γλώσσα μία αίσθηση ελευθερίας που αναγεννάται μέσα από τις αντιφάσεις και τις αταίριαστες εικόνες που πλάθει η φαντασία της. Ο λόγος της προσεκτικά διατυπωμένος ενσωματώνει λειτουργικά τον προβληματισμό της δημιουργού σε κάθε ποίημα. Η γλώσσα της στοχεύει στην ανάδειξη της αγνής αλήθειας των συναισθημάτων με αναφορές στην κοινωνική πραγματικότητα, την ποίηση και τον έρωτα. Η σουρεαλιστική γλώσσα είναι το όπλο της ποιήτριας για την επιστροφή του ανθρώπου στη φαντασία.

Μετατρέποντας τις λέξεις σε σύμβολα και εικόνες ωθεί τον αναγνώστη να στρέφει την προσοχή του σ' αυτό που βιώνει κατά τη διάρκεια της σχέσης του με το κείμενο μέσω την οπτικής κι ακουστικής συμβολοποίησης. Ο αναγνώστης, άλλωστε, φέρνει στο κείμενο την εμπειρία του παρελθόντος και την προσωπικότητα του παρόντος. Κατά την επαφή του με τα λεκτικά σύμβολα του κειμένου συνθέτει, επιλέγει, συγκρίνει, εκτιμά, αξιολογεί, προσαρμόζει και διαμορφώνει τις σκέψεις και τα συναισθήματά του. Εισέρχεται σε έναν γλωσσικό κόσμο ερμηνεύοντας τη σύνθεση στην πολλαπλή διάσταση που οικοδομεί η ποιήτρια, με την εκφραστική και στοχαστική διάσταση της ανάγνωσης.

Η ποίηση της Αναγνωστοπούλου παρακολουθεί τα αλλεπάλληλα αναποδογυρίσματα του πραγματικού από ένα σύστημα πραγμάτων και λόγου που θέτει τα υλικά κέρδη πάνω από τις ηθικές απώλειες και τις μηχανές ή το κέρδος πάνω από τον Άνθρωπο. Η γλώσσα της, μέσα από τον διαρκή πειραματισμό, ανατρέπει τις προβλεπόμενες δόσεις φανταστικού και συμβολικού, αξιοποιώντας με οδηγό το όνειρο τις δυνατότητες που εγκυμονεί το πραγματικό».

Η εκδρομέας Μυρτώ Αναγνωστοπούλου

Η Μυρτώ Αναγνωστοπούλου γεννήθηκε και ζει στη Θεσσαλονίκη. Η πρώτη της ποιητική συλλογή κυκλοφόρησε το 1973. Το «Κάθε μέρα εκδρομή» είναι η ένατη ποιητική της συλλογή.  Εκτός από την ποίηση ασχολείται με τη μετάφραση (με επτά βιβλία στο ενεργητικό της και δυο θεατρικά μονόπρακτα), το κολάζ, ενώ έχει στο ενεργητικό της κριτικά κείμενα και δοκίμια για την ποίηση. Διετέλεσε επί σειρά ετών μέλος της διοίκησης της Λέσχης Γραμμάτων και Τεχνών και της Εταιρίας Λογοτεχνών Βορείου Ελλάδος.  Τα τελευταία χρόνια ασχολείται και με τη συγγραφή παιδικών βιβλίων. Ποιήματά της έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά, γερμανικά και βουλγαρικά.

*Η Γεωργία Ντεμίρη είναι φιλόλογος και διδακτορική φοιτήτρια στο ΤΕΦ/ΔΠΘ
 

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.