«Τα ταξιδια» των λεξεων

Κατά την πορεία των ηλεκτρονικών μας περιδιαβάσεων «πέσαμε» πάνω στην κυκλοφορία ενός νέου λογοτεχνικού δημιουργήματος που αξίζει να διαβαστεί απ’ όλους μας. Πρόκειται για την «Οδύσ[σ]εια των λέξεων» (Κάπα Εκδοτική, 2020) του Νίκου Μαθιουδάκη, μια μελέτη που επικεντρώνεται στην «ΟΔΥΣΕΙΑ» του Καζαντζάκη, η οποία με τη σειρά της αποτελεί θεματικά τη συνέχεια της «Οδύσσειας» του Ομήρου.

Ο συγγραφέας μας στον αξιομνημόνευτο αριθμό των 840 σελίδων ασχολείται με τις στρατηγικές κατανόησης της ποιητικής γλώσσας της «ΟΔΥΣΕΙΑΣ» του Καζαντζάκη, προκειμένου να εντοπιστούν οι μέθοδοι που ακολουθεί ο εκάστοτε αναγνώστης ώστε να αποκωδικοποιήσει τη σημασία άγνωστων λέξεων, διευκολύνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την κατανόηση του κειμένου, που είναι και ο κύριος σκοπός της διδασκαλίας της λογοτεχνίας. Η παρούσα μελέτη αποτελεί την πρώτη γλωσσολογική πραγματεία για το μεγαλειώδες αυτό έπος του Νίκου Καζαντζάκη, μέσα από την οποία αναδεικνύεται το ύφος και η γλώσσα του κρητικού λογοτέχνη, αλλά και ο λεξικογραφικός πλούτος που χρησιμοποιεί για την ποιητική σύνθεση της «ΟΔΥΣΕΙΑΣ» του.

Για το πόνημα αυτό ο Ομότιμος Καθηγητής Αγγλικής και Συγκριτικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Ντάρτμουθ κ. Πίτερ Μπιν, ο οποίος υπογράφει και τον πρόλογο του βιβλίου, σημειώνει: «Η αξία της μονογραφίας του Νίκου Μαθιουδάκη είναι πολλαπλή και ως γλωσσολογική μελέτη και ως εν δυνάμει καζαντζακικό λεξικό, διότι τεκμηριώνει την ακατάπαυστη παρόρμηση του Καζαντζάκη ‒την αντοχή του‒ να διατηρήσει τον πλούτο και την ποικιλία της ελληνικής δημοτικής, καθώς όμως και την επιστημονική αντοχή και φροντίδα του ίδιου του Μαθιουδάκη ‒τον άθλο του‒ να ασχοληθεί με το καζαντζακικό έπος».

Επίσης, η Καθηγήτρια Γλωσσολογίας  του ΔΠΘ κ. Ζωή Γαβριηλίδου αναφέρει: «Ποτέ δεν μπορούσα να φανταστώ πως η ΟΔΥΣΕΙΑ του Νίκου Καζαντζάκη περιέχει τόσες λέξεις εν δυνάμει ποιητικούς νεολογισμούς. Μια “γλωσσική πλημμυρίδα”, στην οποία μπορεί κανείς και να πνιγεί και να σωθεί. Ο Νίκος Μαθιουδάκης “σώθηκε”, θησαυρίζοντας λέξη-λέξη κάθε ιδιότυπο σχηματισμό, προκειμένου να αποτελέσουν τη μαγιά για την πραγματική διατριβή του με τη γλώσσα του ποιητικού έργου του Καζαντζάκη».

Η Καθηγήτρια Γλωσσολογίας  του ΔΠΘ κ. Πηνελόπη Καμπάκη-Βουγιουκλή επισημαίνει πως: «Ο Νίκος Μαθιουδάκης μελετάει το ταξίδι του αναγνώστη και την πάλη του με τις άγνωστες λέξεις ‒πολλές μάλιστα από τις οποίες αποτελούν εν δυνάμει νεολογισμούς‒, μέσα από το δεύτερο μεγάλο ταξίδι του Οδυσσέα, την καζαντζακική ΟΔΥΣΕΙΑ, με τη χρήση μαθηματικών μοντέλων για τη μέτρηση της αντικειμενικής και υποκειμενικής ορθότητας της κάθε λέξης και εξάγει χρήσιμα συμπεράσματα για τις τεχνικές κατανόησης κειμένου». Kαι τέλος ο Καθηγητής Γλωσσολογίας του ΕΚΠΑ κ. Χριστόφορος Χαραλαμπάκης υπογραμμίζει ότι: «Στο πρόσωπο του Νίκου Μαθιουδάκη βρέθηκε ο παθιασμένος Κρητικός με τον ψηλορείτη νου που ετοίμασε με υπομονή την εξάρτυσή του και τόλμησε να αναρριχηθεί στις ψηλές βουνοκορφές της ΟΔΥΣΕΙΑΣ απ’ όπου επόπτευσε με γνώση και σύνεση το αξεπέραστο δημιούργημα για να καταδυθεί τελικά στους κρατήρες ενός ηφαιστείου γεμάτου πυρακτωμένες λέξεις που τις μάζεψε μία-μία και τις μελέτησε με σύγχρονες επιστημονικές μεθόδους, χωρίς το φιλολογικό του νυστέρι να οδηγήσει στην απομάγευσή τους».

Η οικογένεια του «Παρατηρητή της Θράκης» εύχεται το βιβλίο να είναι καλοτάξιδο  και σύντομα οι «λέξεις» να βρουν το δικό τους προορισμό στις αναγνώσεις όλων μας.

Ο Νίκος Μαθιουδάκης υπήρξε εξάλλου «παρατηρητής» και στον «Παρατηρητή της Θράκης». Τιμή μας…

Παρατηρητής της Θράκης
 

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.