Οι επαναστασεις των λουλουδιων

Η επίσκεψη της Κλειώς

Η γνωστότερη από τις επαναστάσεις οι οποίες συνέδεσαν το όνομά τους με κάποιο λουλούδι είναι η αποκαλούμενη «επανάσταση των γαρυφάλλων» στην Πορτογαλία, η οποία έλαβε χώρα στις 25 Απριλίου του 1974. Αυτή στρεφόταν εναντίον του δικτάτορα Αντόνιο Ολιβέιρα Σαλαζάρ, ο οποίος κατείχε την εξουσία από το 1932.

Οι επαναστάτες έβαζαν κόκκινα γαρύφαλλα στις κάννες των όπλων τους, κόκκινα διότι το κόκκινο ήταν το επαναστατικό χρώμα του σοσιαλισμού. Κανείς όμως δεν γνωρίζει πώς ακριβώς συνδέθηκαν τα γαρύφαλλα με την επανάσταση. Κάποιοι λένε ότι προήλθαν από ένα μεγάλο φορτίο με γαρύφαλλα που προορίζονταν για εξαγωγή και κάποιοι άλλοι ότι  πάρθηκαν από έναν μεγάλο γάμο που τελικά δεν έγινε. Όπως και να έχει το κίνημα, η σύνδεση με το λουλούδι παραπέμπει στο βασικό αίτημα των επαναστατών: την ειρήνη. Έκτοτε, πολλές από τις ειρηνικές εξεγέρσεις του 21ου αιώνα στην Ανατολική Ευρώπη και τη Βόρεια Αφρική θα συνδεθούν με ένα σύμβολο και, στη συγκεκριμένη περίπτωση, με ένα λουλούδι, όπως στην Πορτογαλία. Ο στόχος των επαναστατών πέτυχε και μάλιστα αναίμακτα, με μόλις τέσσερις νεκρούς. Μετά την εκδίωξη του δικτάτορα προκηρύχθηκαν αμέσως ελεύθερες εκλογές και ψηφίστηκε νέο σύνταγμα.

Η επονομαζόμενη και «επανάσταση των γιασεμιών» –αν και δεν είναι σαφές γιατί ονομάστηκε έτσι– της Τυνησίας, ξεκίνησε στις 18 Δεκεμβρίου 2010 όταν στην πόλη Σιντί Μπουζίντ ένας πλανόδιος μικροπωλητής αυτοπυρπολήθηκε επειδή η αστυνομία κατάσχεσε τα προϊόντα του λόγω έλλειψης αδείας. Αυτή η ενέργεια του μικροπωλητή ήταν η αφορμή για να ξεσπάσουν περαιτέρω ταραχές κατά του Άραβα δικτάτορα Μπεν Αλί, που στοίχισε εκατοντάδες νεκρούς. Η επανάσταση των γιασεμιών πυροδότησε κι άλλες εξεγέρσεις κατά των δικτατορικών καθεστώτων στις αραβικές χώρες της Βορείου Αφρικής και της Μέσης Ανατολής, εξεγέρσεις που αποκαλούνται συνολικά ως «Αραβική Άνοιξη».

Αντιθέτως, η επανάσταση που αποκλήθηκε ως «επανάσταση των τουλιπών» στην Κιργισία και ξεκίνησε την άνοιξη του 2005 από την πρωτεύουσα Μπισκέκ, συνδέεται με τις ταραχές που ξέσπασαν στη χώρα μετά από τη διάλυση της ΕΣΣΔ. Στρεφόταν εναντίον του προέδρου του Κιργιστάν Ασκάρ Ακάγιεβιτς Ακάγιεφ, ο οποίος ήταν αυτός που συνέδεσε την επανάσταση με το συγκεκριμένο λουλούδι, αφού ήθελε να την ξεχωρίσει από τις «βελούδινες επαναστάσεις» που ξέσπασαν μέσα στους κόλπους της ΕΣΣΔ μετά από τη διάλυσή της.

Τέλος, η «επανάσταση των ρόδων» του 2003 στη Γεωργία ήταν ειρηνική και στρεφόταν εναντίον του Έντουαρντ Σεβαρντνάντζε, ο οποίος αναγκάστηκε να παραιτηθεί και να διενεργηθούν εκ νέου ελεύθερες εκλογές. Πρόεδρος εκλέχτηκε το επόμενο έτος ο Μικέλ Σαακασβίλι. Οι διαδηλωτές κρατούσαν στα χέρια τους κόκκινα τριαντάφυλλα, μιμούμενοι τη συμβολική κίνηση του ίδιου του Μικέλ Σαακασβίλι.

ΠΗΓΕΣ: Συλλογικό έργο, «Επαναστάσεις – Όταν οι λαοί γράφουν ιστορία», Γιάννης Καυκιάς (μτφρ.) και Μαρία Γουρνιεζάκη (επιμ.). εκδ. Διόπτρα, Αθήνα 2018, και διάφορα ξένα άρθρα στο διαδίκτυο.

*Η Λεύκη Σαραντινού είναι φιλόλογος, ιστορικός και συγγραφέας.

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.