Αυτοι που δεν «εμειναν σπιτι»

Ο «αόρατος» πληθυσμός των αστέγων στον καιρό της πανδημίας

«Κοινωνικό Παρατηρητήριο So Covid-19 Microscope»

Η αστεγία, ως κοινωνικοπολιτικό φαινόμενο, δεν γνωρίζει έθνη, γεωγραφικά όρια ή πολιτικά συστήματα. Παραμένει αναλλοίωτη μέσα στον χρόνο και κατά καιρούς οξύνεται σε περιόδους κρίσης. Ο κορωνοϊός, ως μια τέτοια ακριβώς συνθήκη, έφερε ξανά στο προσκήνιο την αστεγία και φώτισε πτυχές της, άγνωστες μέχρι σήμερα στον μέσο πολίτη, δημιουργώντας νέα αξιομνημόνευτα δεδομένα.
 
Κοινωνικοί λειτουργοί που εργάζονται σε προγράμματα στήριξης αστέγων, όπως η «ΚΛΙΜΑΚΑ», εκφράζουν τις ανησυχίες τους για την «αόρατη» αυτή πληθυσμιακή ομάδα που για ακόμη μια φορά παραμελήθηκε και τέθηκε σε «δεύτερη μοίρα», παρά την αυξημένη επικινδυνότητα των καταστάσεων. Ειδικότερα, οι ίδιοι επισημαίνουν πως ο αριθμός των αστέγων είναι στην πραγματικότητα πολύ μεγαλύτερος από τον υπολογιζόμενο. Εκτός από αυτούς που διαβιούν στους δρόμους, υπάρχουν πολλοί ακόμη που διαμένουν σε δομές φιλοξενίας, χωρίς όμως να έχουν καμία στήριξη πέρα από αυτό, και πολλοί περισσότεροι που δεν καταγράφονται ποτέ, καθώς ζουν σε ερείπια και εγκαταλελειμμένα κτήρια. Η παραμέληση αυτής της μερίδας του πληθυσμού αφενός την αποκλείει κοινωνικά και αφετέρου οξύνει τον κίνδυνο αύξησης των κρουσμάτων και των θυμάτων.
 

Περιορισμένη η κρατική μέριμνα

 
Η κρατική δράση υπήρξε περιορισμένη και σε πολλές περιπτώσεις αργοπορημένη. Οι λύσεις που δόθηκαν, τοπικές και προσωρινές. Στην Αθήνα, ο Δήμος Αθηναίων χρηματοδοτεί τη λειτουργία συσσιτίων και δομών φιλοξενίας που περιλαμβάνουν ανοιχτά κέντρα ημέρας και υπνωτήρια, αλλά και ειδικούς ξενώνες για τους τοξικοεξαρτημένους αστέγους. Επιπλέον, υπάρχουν προβλέψεις για τη μετατροπή παλαιών κτηρίων σε δομές φιλοξενίας. Ο Δήμος Τρίπολης έχει αναλάβει το κόστος φιλοξενίας ενός μικρού αριθμού αστέγων σε ξενοδοχειακή μονάδα. Δυστυχώς όμως, οι περισσότερες από αυτές τις πρωτοβουλίες περιορίζονται στην περιφέρεια Αττικής, αφήνοντας απροστάτευτους χιλιάδες άλλους άστεγους σε όλη την επικράτεια.
 
Για άλλη μια φορά, η συνθήκη προστάζει κρατική μέριμνα, κατάλληλο κυβερνητικό σχεδιασμό και λήψη των απαραίτητων μέτρων προστασίας για αυτήν τη –μεγάλη– μερίδα πολιτών, που έχει τοποθετηθεί στο περιθώριο και αδιαμαρτύρητα υπομένει τη «νέα» πραγματικότητα. Για άλλη μια φορά, ο κρατικός μηχανισμός φάνηκε ανάξιος των περιστάσεων. Μόνο που αυτήν τη φορά, η ανεπάρκεια και οι λάθος χειρισμοί άγγιξαν πρωτοφανή επίπεδα. Είδαμε λοιπόν, να επιβάλλονται πρόστιμα σε άστεγους πολίτες για «άσκοπη μετακίνηση». Είδαμε να ξυλοκοπούνται άγρια γιατί δεν «έμειναν σπίτι». Είδαμε να διακόπτονται πολύτιμες κι αναγκαίες για εκείνους παροχές (συσσίτια). Όλα στο όνομα της δημόσιας υγείας και της προστασίας των πολιτών.
 

Θριαμβεύουν οι συλλογικές και ιδιωτικές πρωτοβουλίες

 
Παρά τη γενικότερη ολιγωρία όμως, αποδείχθηκε για ακόμη μια φορά πως σε περιόδους κρίσης η αλληλεγγύη και η ανθρωπιά θριαμβεύουν. Φιλανθρωπικές οργανώσεις, αυτοδιαχειριζόμενες δράσεις, οργανισμοί και απλοί κάτοικοι, έσπευσαν να προσφέρουν στους συνανθρώπους τους που έζησαν την πανδημία εκτεθειμένοι στους κινδύνους. Οργανώθηκαν συσσίτια, υποδομές στέγασης, άνθρωποι μετέτρεψαν τα κλειστά μαγαζιά τους σε μαγειρεία και πρόσφεραν φαγητό σε αστέγους της γειτονιάς τους.
 
Παρόλα αυτά, ο δρόμος είναι μακρύς, οι ανάγκες μεγάλες και οι λύσεις προσωρινές. Η κρατική μέριμνα είναι περισσότερο αναγκαία από ποτέ. Η αποσταθεροποίηση της οικονομίας και η οικονομική κρίση που προκαλείται από αυτήν απειλούν με ένα νέο κύμα αστέγων στη μετά κορωνοϊού εποχή. Άνθρωποι υποαπασχολούμενοι ή άνεργοι, άνθρωποι που έχασαν την εργασία τους μέσα στην πανδημία, κινδυνεύουν από μέρα σε μέρα να βρεθούν και αυτοί χωρίς στέγη. Το βέβαιο είναι πως η πανδημία του κορονοϊού θα αντιμετωπιστεί επιτυχώς, αργά ή γρήγορα. Μπορούμε να πούμε το ίδιο και για την αστεγία;
 
 
*Οι Νικόλαος Μήτσος και Αθηνά Τούνα είναι προπτυχιακοί φοιτητές του Τμήματος Κοινωνικής Εργασίας του ΔΠΘ. Το παρόν κείμενο δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του μαθήματος «Οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στην κοινωνική προστασία» και συγκεκριμένα στο project «Κοινωνικό Παρατηρητήριο So Covid-19 Microscope», με υπεύθυνο καθηγητή τον Πρόεδρο του Τμήματος κ. Χαράλαμπο Πουλόπουλο, το εαρινό εξάμηνο του 2020. Η έρευνα της συγκεκριμένης ομάδας επικεντρώθηκε στην πληθυσμιακή ομάδα των αστέγων.
 
**Η φωτογραφία είναι του Νικόλαου Μήτσου.

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.