Τριανταφυλλος Σελεριδης «Πετραδες, Θρακη-Εβρος – “Ψηφιδες” ιστοριας και πολιτισμου»: Ενα πολυτιμο βιβλιο για το ιστορικο χωριο του βορειου Εβρου

Για να θυμούνται οι παλιοί και να μαθαίνουν οι νεότεροι…

Το βιβλίο του Τριαντάφυλλου Σελερίδη με τίτλο «Πετράδες, Θράκη-Έβρος, “Ψηφίδες” ιστορίας και πολιτισμού» (αυτοέκδοση, Αλεξανδρούπολη 2019)  είναι ένα σπάνιο βιβλίο που αναφέρεται στη γενέθλια γη του συγγραφέα, στο χωριό των Πετράδων του Ν. Έβρου. Από τη μια αποτελεί σημαντική ευκαιρία για να διαβάσουν οι νέοι την ιστορία του τόπου και των προγόνων τους, να ’ρθουν σε επαφή με τις γλωσσικές ιδιαιτερότητες και να κατανοήσουν τον τρόπο ζωής τους και από την άλλη, μέσω του βιβλίου αυτού, οι μεγαλύτεροι Πετραδιώτες θα ξαναθυμηθούν το αίσθημα υπερηφάνειας που τους ακολουθεί σ’ όλη τους τη ζωή, με αφορμή την καταγωγή τους και το πολυαγαπημένο τους αυτό μέρος. Το βιβλίο, συνολικά, απλώνεται σε 230 σελίδες και καταπιάνεται με όλες τις κοινωνικο-οικονομικές και πολιτισμικές πτυχές του αξιομνημόνευτου χωριού των Πετράδων.

Η εξόρυξη πέτρας και τα κουδαρίτικα

Το όνομα του χωριού οφείλεται, όπως είναι φυσικό, στην επαγγελματική ενασχόληση των κατοίκων του με την πέτρα και συγκεκριμένα με την εξόρυξή της. Η εξόρυξη γινόταν χειρωνακτικά με το εργαλείο «μπαραμίνα» και μεταφέρονταν με κάρα. Έτσι, αποτελούσε τη σημαντικότερη πηγή εσόδων για τους Πετραδιώτες, αφού, ως αγρότες που ήταν, συμπλήρωναν το εισόδημά τους δουλεύοντας στα λατομεία.

Μορφολογικά, το βιβλίο αυτό αποτελείται από 3 μέρη και έξι κεφάλαια. Το πρώτο αναφέρεται στην ιστορική διαδρομή της Θράκης, του Έβρου και των Πετράδων, καθώς και στη θέση τους κατά τους Βαλκανικούς πολέμους, τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο, τη Γερμανική Κατοχή, τον Εμφύλιο κ.ά. Το επόμενο κεφάλαιο κάνει λόγο για τη δεκαετία του ’60, η οποία συνδέεται με τη μετανάστευση στη Γερμανία που άλλαξε συνολικά τα δημογραφικά στοιχεία και προκάλεσε πληθυσμιακή συρρίκνωση. Το τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζει τις τοπωνυμικές εκδοχές του χωριού, την καταγωγή των κατοίκων του και τη σχέση του ονόματός τους με την «τέχνη της πέτρας».

Έπειτα, γίνεται λόγος για τον οικισμό του χωριού, τις εκπαιδευτικές του δομές, τις συγκοινωνίες τους και τη σχολή ταπητουργίας του ΕΟΜΜΕΧ. Το πέμπτο κεφάλαιο συνδέεται με τις πολιτισμικές πρακτικές, όπως είναι τα λατρευτικά έθιμα, οι παραδοσιακές φορεσιές, οι δοξασίες και οι δεισιδαιμονίες, τις οποίες συναντά κανείς στην παράδοση των Πετράδων. Και τέλος, το τελευταίο κεφάλαιο παρουσιάζει τις γλωσσικές ιδιαιτερότητες του χωριού με το εξαιρετικά ενδιαφέρον ιδίωμά του.

Συγκεκριμένα, ο Τριαντάφυλλος Σελερίδης μαρτυρά σχετικά με τους τεχνίτες της πέτρας ότι είχαν φτιάξει τη δική τους μυστική γλώσσα, προκειμένου να μην γίνει γνωστή η τέχνη τους σε όλους παρά μόνο στα μέλη της συντεχνίας. Έτσι, η ανάγκη για συνθηματική επικοινωνία δημιούργησε τις συντεχνιακές διαλέκτους, τα λεγόμενα «κουδαρίτικα» ή «κουδαραίϊκα», τα οποία για τους περισσότερους από μας παραμένουν άγνωστα και αξίζει να μελετηθούν.

Άλλο σημείο με ιδιαίτερη λαογραφική (και γλωσσολογική) σημασία αποτελεί η περιγραφή που βρίσκουμε στο βιβλίο σχετικά με τη γυναικεία παραδοσιακή φορεσιά. Έτσι, σε «αυτή διακρίνουμε τα κουντούρια (επίσημα μαύρα παπούτσια), τα παπούτσια με τόκα, τα γκαλέτσια (ξυλοτσόκαρα), τα τιρλίκια, τις κάλτσες (τζιράπια), το καφτάνι, το πουκάμισο, το φουστάνι, το μπόι, την ποδιά, το ζωνάρι (υφαντό ή ασημοζούναρο), τα πανωφόρια (διάφορα υφαντά) ή πλεκτά γιλέκα, σαλταμάρκες, γούνες κ.ά., τα διάφορα κεφαλοδεσμίματα (με μαντήλια), και τέλος, τα διάφορα παραδοσιακά στολίδια ή κοσμήματα (αρμαθιές με ντούμπλες, γκιουρντάνια, σκουλαρίκια, λουλούδια, καβουρτζίκια, τρουμτούερες κ.ά.)».

Παρά την ομορφιά, την παράδοση, την τοπική ιστορία και τη γραφικότητα του χώρου, η πορεία του χωριού είναι έντονα πτωτική ακολουθώντας τη γενικότερη και μη αναστρέψιμη πορεία ολόκληρης της χώρας. Όμως, οφείλει η πολιτεία κι εμείς οι ίδιοι να βρούμε τρόπους για να μην αποκοπούμε από την ιστορία μας και χάσουμε την ταυτότητά μας. Ο Τριαντάφυλλος Σελερίδης τα κατάφερε, κι εμείς τώρα πρέπει να συνεχίσουμε…

Τα «θολά» νερά της ιστορίας

Ο ίδιος ο συγγραφέας μάς αναφέρει σχετικά με το πόνημά του πως αυτό «είναι αφιερωμένο στη γενέτειρα γη, στον τόπο που γεννήθηκα και έζησα τα παιδικά και εφηβικά μου χρόνια και στους προγόνους μου. Αποτελεί σπονδή και ύψιστο φόρο τιμής σε ανθρώπους που έζησαν σε εποχές απίστευτα σκληρές, για τους οποίους πράγματα αυτονόητα για μας σήμερα, ήταν ζητούμενα και ποθούμενα. Σ’ αυτούς με τους οποίους μας δένει και θα μας δένει μια αόρατη κλωστή, μια κλωστή που κανείς δεν βλέπει, αλλά κανείς δεν μπορεί και να αποκόψει… Μια κλωστή που δέθηκε μέσα από την αγωνία, τις δοκιμασίες, τα ξενύχτια, τα χαμόγελα, τα δάκρυα, τις στιγμές, την αποδοχή και την αγάπη. Είναι μια προσπάθεια συγκέντρωσης και καταγραφής των ιστορικών, λαογραφικών και γλωσσικών στοιχείων. Μια προσπάθεια κατάδυσης στα «θολά» νερά της ιστορίας, πραγματικά δύσκολη, επίπονη και χρονοβόρα, που την αφιερώνουμε σ’ αυτούς που αγαπάμε κι ας μην τους γνωρίσαμε».

Δημήτρης Βραχιόλογλου «Η ιστορία και ο πολιτισμός προχωρούν πάντα με τους αγώνες της τοπικής κοινωνίας»

Ο λαογράφος κ. Δημήτρης Βραχιόλογλου, διαβάζοντας το πόνημα του Τριαντάφυλλου Σελερίδη, αναφέρει στην κριτική του: «Ο αγαπητός μου φίλος Τριαντάφυλλος έγραψε το παραπάνω βιβλίο, αλλά δεν είναι συγγραφέας (εξάλλου το αναφέρει και στον πρόλογό του ο ίδιος: “αγαπητέ φίλε αναγνώστη, το βιβλίο που κρατάς στα χέρια σου δεν είναι ιστορικό και δεν φιλοδοξεί να γίνει τέτοιο. Ούτε κι εγώ βέβαια φιλοδοξώ να γίνω συγγραφέας…)”. Είναι ΠΕΤΡΑΔΙΩΤΗΣ και μηχανικός αεροσκαφών που γνωρίζει πολύ καλά να διαλύει αλλά και να συναρμολογεί μηχανές με άριστα αποτελέσματα. Όπως ακριβώς και το υπέροχο βιβλίο του “Πετράδες, Θράκη-Έβρος”, το οποίο είναι άριστα δομημένο σε τρία μέρη και έξι κεφάλαια, στα οποία περιλαμβάνεται ολάκερη η ιστορία του χωριού του –από τη Βυζαντινή περίοδο μέχρι και τη λήξη της Γερμανικής Κατοχής–, τοπωνύμια του χωριού του, η εθνοφυλετική καταγωγή των κατοίκων του στη διαχρονική τους παρουσία, η αρχιτεκτονική των κατοικιών και η μεγάλη σημασία της πέτρας και των επεξεργαστών αυτής, ο λαϊκός πολιτισμός των κατοίκων του, το γλωσσικό ιδίωμα αυτών, και πολλά, πολλά άλλα στοιχεία.

Ο Τριαντάφυλλος είναι ζυμωμένος με το χωριό του και μετά από κοπιώδεις προσπάθεια κατάφερε όλα τα παραπάνω να μας τα “χαρίσει” σε ένα πολυσέλιδο βιβλίο (230 σελίδων). Και το σημαντικότερο: το αφιερώνει στους σεβάσμιους γονείς του Ζωή και Γιώργο, στην οικογένειά του αλλά και στους/στις απανταχού Πετραδιώτες και Πετραδιώτισσες.

Φίλε Τριαντάφυλλε τα συγχαρητήριά μας είναι πολύ λίγα στην “τεράστια” αυτή προσφορά σου. Εύχομαι  –όπως και εσύ στο βιβλίο σου το εύχεσαι– όλοι οι Πετραδιώτες να διαβάσουν το βιβλίο σου, κυρίως οι νέοι, να διαβάσουν την ιστορία του τόπου και των προγόνων τους, να έρθουν σε επαφή με τις γλωσσικές ιδιαιτερότητες και να κατανοήσουν τον τρόπο ζωής τους… ΚΑΛΟΤΑΞΙΔΟ».

Η απήχηση του βιβλίου μεγάλη με τις διθυραμβικές κριτικές του κόσμου  να επισημαίνουν τη χρησιμότητα τέτοιων πονημάτων για τη συλλογική μνήμη. Αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Τσιρτσίδης: «Το διάβασα μονορούφι και θυμήθηκα, συγκινήθηκα, ένιωσα υπερηφάνεια, θύμωσα, παθιάστηκα, έμαθα, προβληματίστηκα, χάρηκα. Γύρισε ξανά ο νους μου στα παιδικά χρόνια του Δημοτικού που με στοιχειώνουν γλυκά ακόμα. Ένα λιθαράκι, από τον Τριαντάφυλλο στη συλλογική μνήμη, στην ιστορία και στην αναζήτηση για τις ρίζες που δεν πρέπει να χαθούν. Να είσαι καλά Τριαντάφυλλε και να λειτουργείς πάντα με το ίδιο πάθος και αγάπη σε ό,τι προσπαθείς στη ζωή σου. Απαραίτητο να αποκτηθεί και να διαβαστεί με ευλάβεια από όλους τους απανταχού Πετραδιώτες!».

Ο Πετραδιώτης Τριαντάφυλλος Σελερίδης

Ο Τριαντάφυλλος Σελερίδης γεννήθηκε στους Πετράδες το 1957 και είναι γιος της Ζωής και του Γιώργου. Ξεκίνησε το γυμνάσιο-λύκειο στο Διδυμότειχο και σπούδασε μηχανικός αεροσκαφών στη Θεσσαλονίκη. Εργάστηκε επί 35 έτη ως μηχανοδηγός στον ΟΣΕ. Σήμερα, είναι συνταξιούχος και ασχολείται ερασιτεχνικά με την αμπελουργία και την οινοποιία. Είναι παντρεμένος με τη δασκάλα Καλλιόπη Ορφανίδου και έχουν δυο γιους, τον Γιώργο και τον Δημήτρη.

*Η Γεωργία Ντεμίρη είναι Φιλόλογος και Διδακτορική Φοιτήτρια του ΔΠΘ.


 

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.