Το μαθημα εν σαρκι

«Το εν σαρκί μάθημα στο ταπί της τάξης είναι χώρος παλαίστρας πάνω στο χαλί που υφαίνει ο αργαλειός της διδασκαλίας από μαθητές και διδάσκοντες»

Πέρα από συντεχνιακές ή πολιτικές αντιδικίες τίποτα δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη ζωηράδα, την εμπνευσμένη ενέργεια, τη διάδραση και τη μαθησιακή γονιμότητα ενός, ας πούμε, «ένσαρκου» μαθήματος. Πώς αλλιώς να διακρίνω το τηλε-μάθημα (εν οθόνη) από το ένσαρκο μάθημα στο ταπί, στον «τάπητα» της τάξης; Τα παλιά και παρωχημένα (;) εργαλεία του δασκάλου ήταν η κιμωλία, ο πίνακας, αλλά και η φωνή και ο λόγος του.

Ο ζωντανός λόγος είναι σημαντικός στην εκπαιδευτική διαδικασία, ιδίως στα ανθρωπιστικά μαθήματα (humanities) που εμπλουτίζουν τα προπτυχιακά προγράμματα ενός τεχνικού πανεπιστημίου. Οταν μάλιστα δεν έχεις να δείξεις ασκήσεις, μαθηματικά κτλ., περιορίζεσαι στον «παλιό τεχνολογικό εξοπλισμό», στην ομιλία, στις λέξεις, στον λόγο, διότι όλα αποτελούν μορφή τεχνολογίας, όπως η κιμωλία και ο πίνακας. Αυτά τα «μέσα», λοιπόν, συνιστούν τεχνολογικές συνεισφορές στην εκπαιδευτική διαδικασία. Τώρα, όμως, η ψηφιακή τεχνολογία προελαύνει στην, ας πούμε, μεταμοντέρνα εκπαιδευτική διαδικασία.

Τα μαθήματα στον τάπητα της τάξης δεν είναι απλές μπλαζέ διαλέξεις, εναλλαγές διαφανειών ή αλληλουχία σημειώσεων και κομβικών λέξεων. Είναι διαλεκτική διάδραση, γόνιμη, ζωηρή και προκλητική, εφόσον σταδιακά εδραιώνεται η «προσωπική» σχέση μαθητών (που παρακολουθούν το μάθημα) και δασκάλου. Στο ταπί της αίθουσας διδασκαλίας υπάρχει κινητικότητα, ανάμεσα στα έδρανα, πίσω στον πίνακα, αστεϊσμοί για να σπάσει η πλήξη, πειράγματα και ερωτήσεις ευθέως σε κάποιον/α απρόσεκτο/η, χτίζοντας σχέση εμπιστοσύνης ακόμη και με αυτόν/ή. Το ρούχο λερώνεται από την κιμωλία, ιδρώνει από την κίνηση και την ομιλία, ο νους τελεί εν εγρηγόρσει και το βλέμμα παντεπόπτης παρακολουθεί τα πρόσωπα του ακροατηρίου… Ενίοτε ο δάσκαλος ασθμαίνει σε μια παύση. Σαν φιλότιμος αθλητής έχει ιδρώσει τη φανέλα του.

Ωστόσο, με τη νέα αναπάντεχη συνθήκη ο κουλ δάσκαλος τελεί σε συνθήκες αντισηψίας. Το τηλε-μάθημα επιβάλλει ακινησία, μια ομιλούσα πίξελ-κεφαλή στην οθόνη, κλειστές κάμερες και μικρόφωνα από την «άλλη πλευρά», μια σολιψιστική μοναξιά, ένας υποκειμενικός ιδεαλισμός σαρώνει την ψυχή του. Εδραιώνεται, άλλωστε, η συνολική απώλεια των πραγματικών αισθήσεων εκείνης της σωματικής μέθεξης του δασκάλου με τους μαθητές του, χωρίς την όραση, την αφή, την ακοή και την όσφρηση των σχολικών αντικειμένων και των χώρων, που συμπυκνώνουν μοναδικά τη γεύση της διδασκαλίας.

Η τεχνολογία και η εκπαίδευση, η τεχνολογία και η κοινωνία μας έχουν σχέση άρρηκτη. Το σχολείο και η τάξη, οι δάσκαλοι και οι μαθητές είναι οργανισμοί ζωντανοί, και η εκπαιδευτική διαδικασία μεταλλάσσεται και αυτή εκούσα άκουσα. Το θέλουμε ή δεν το θέλουμε υπάρχει αυτή η σημαντική αλλαγή. Εντούτοις, ως βασικό διδακτικό εργαλείο παραμένει η… κιμωλία και ο λόγος. Κοντά σε αυτά τα εργαλεία ακλόνητη παραμένει η μεταδοτικότητα, εφόσον ως δεξιότητα αποτελεί το όχημα με το οποίο μεταφέρουμε όσα επιδιώκουμε να διδάξουμε.

Από την κιμωλία και τον μαυροπίνακα φτάσαμε από καιρό στα ψηφιακά εποπτικά μέσα και στο διαδίκτυο, που συνιστούν τεχνολογικές συνεισφορές στη διδασκαλία. Ωστόσο, το σχολικό και εκπαιδευτικό σύστημα δεν μπορεί ακόμη να προσαρμοστεί στη νεοταξική κατάσταση. Χρειάζεται απαραίτητη μεταβατική περίοδος, ώστε να αναπτυχθούν με δανεική κοπτορραπτική αδιάφορες θεωρίες μάθησης, βάσει υποδειγμάτων και εφαρμογών, ώστε να επιβληθούν ως κατάλληλες παιδαγωγικές προσεγγίσεις που αξιοποιούνται ειδικά στις Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας, στη διδακτική πρακτική όπως την παραμορφώνει ο νεοταξικός χυλός της παγκοσμιοποιημένης μαθησιακής διαδικασίας.

Το εν σαρκί μάθημα στο ταπί της τάξης είναι χώρος παλαίστρας πάνω στο χαλί που υφαίνει ο αργαλειός της διδασκαλίας από μαθητές και διδάσκοντες. Οι κάμερες, οι οθόνες και οι πλατφόρμες για τα τηλε-μαθήματα προάγουν την ψευδαίσθηση ότι τάχα εκσυγχρονίζουμε την εκπαίδευση και δεν αντιλαμβανόμαστε ότι διαλύουμε την προσωπική εμπιστοσύνη και την αγωνιώδη αλήθεια της διδακτικής πράξης, που αποτελούν καταφρονημένους παράγοντες συνοχής στην «τάξη», άλλη θεμελιώδη έννοια στη διδασκαλία. Ψιλά γράμματα για τέτοιες αφ’ υψηλού θεωρήσεις.

*καθηγητής στο ΕΜΠ και στο ΕΑΠ


Πηγή: efsyn.gr

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.