«Το παιδακι με την κουκλα» του Περικλη Πανταζη απο τη συλλογη του Τελλογλειου Ιδρυματος

Η Επιμελήτρια συλλογών του Τελλογλείου Ιδρύματος Τεχνών ΑΠΘ, Χριστίνα Τσαγκάλια γράφει για ένα εκλεκτό έργο τέχνης

H πλούσια συλλογή του Τελλογλείου Ιδρύματος Τεχνών ΑΠΘ αριθμεί περίπου 10.000 έργα. Σε αυτήν εκπροσωπούνται όλες οι περίοδοι και οι σταθμοί της νεοελληνικής τέχνης, από την Επτανησιακή Σχολή έως τις ημέρες μας, ενώ ιδιαίτερη έμφαση δίνεται σε καλλιτέχνες από τον βορειοελλαδικό χώρο.
  
Ανάμεσα στα έργα που ξεχωρίζουν, σημαντική θέση κατέχει η ελαιογραφία του Περικλή Πανταζή (1849-1884) με τίτλο «Το παιδάκι με την κούκλα», που εντάχθηκε στη συλλογή του ιδρύματος το 1990. Ήταν η εποχή που η αείμνηστη Αλίκη Τέλλογλου με τη συνεργασία των υπολοίπων μελών του Δ.Σ. προχώρησαν στην αγορά έργων κυρίως από την Ελλάδα, αλλά και το εξωτερικό, προκειμένου να ενισχύσουν την αρχική δωρεά που είχε γίνει από το ζεύγος Τέλλογλου στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (1972). Στόχος τους ήταν να δημιουργήσουν ένα ζωντανό «διδακτικό εγχειρίδιο» της νεοελληνικής τέχνης που να καλύπτει όλα τα εικαστικά κινήματα αλλά και τους σημαντικούς δημιουργούς. Ένα «σχολείο τέχνης» για όλους τους Θεσσαλονικείς και όχι μόνο για τους ειδήμονες ή τους προνομιούχους.

Σε αυτό το πλαίσιο αποφασίστηκε η αγορά του έργου του Περικλή Πανταζή από τις Βρυξέλλες. Η Αλίκη Τέλλογλου ταξίδεψε μόνη της στη βελγική πρωτεύουσα προκειμένου να το αποκτήσει. Όταν, τελικά, οι διαδικασίες ολοκληρώθηκαν, ήταν τέτοιος ο ενθουσιασμός της που αρνήθηκε να το αποχωριστεί τόσο κατά τον εκτελωνισμό όσο και κατά το ταξίδι της επιστροφής, παίρνοντάς το στην καμπίνα του αεροσκάφους και κρατώντας το διαρκώς στα χέρια της. Το «Παιδάκι με την κούκλα» του Πανταζή ήταν πλέον το δικό της «παιδί» και μαζί με όλα τα υπόλοιπα έργα θα αποτελούσε μέλος της μεγάλης οικογένειας του Τελλογλείου. Αρχικά φιλοξενήθηκε στην οικία Τέλλογλου στην πλατεία Αριστοτέλους, αλλά με την κατασκευή του κτιρίου στη βόρεια παρυφή της πανεπιστημιούπολής μεταφέρθηκε εκεί (1997-1999).
  
Το έργο του Πανταζή ήταν ένα από εκείνα που πρωταγωνίστησαν στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Υιοθέτησε ένα έργο της συλλογής του Τελλογλείου» (2001). Στο πλαίσιο του προγράμματος μαθητές της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης αναλάμβαναν ένα μέρος της συντήρησης του έργου, ενώ παρακολούθησαν μουσειο-εκπαιδευτικό πρόγραμμα που αφορούσε τη θεματολογία του αλλά και αναλυτικό σεμινάριο για τις εργασίες που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο της αποκατάστασής του. Με τη λήξη του προγράμματος απονέμονταν τιμητικά βραβεία τόσο στο σχολείο όσο και στους μαθητές, ενώ η συμβολή τους επισημαινόταν στη λεζάντα που συνόδευε τον πίνακα στο πλαίσιο της έκθεσης.  

Ο Περικλής Πανταζής (1849-1884), ο δημιουργός του έργου, αναδείχτηκε σε μία από τις σημαντικότερες προσωπικότητες στον χώρο της ζωγραφικής όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στο Βέλγιο. Γεννημένος στην Αθήνα, φοίτησε στο Σχολείο των Τεχνών κοντά στον Νικηφόρο Λύτρα, ενώ συνέχισε τις σπουδές του στην Ακαδημία του Μονάχου. Πνεύμα ανήσυχο, πρωτοπόρο, με αγάπη στον νεωτερισμό και στον πειραματισμό, αδυνατούσε να ενστερνιστεί τη συντηρητική νοοτροπία της Ακαδημίας, την οποία και εγκατέλειψε για να ταξιδέψει αρχικά στη Γαλλία και στη συνέχεια στο Βέλγιο, δεχόμενος τις επιδράσεις του ρεαλισμού και του ιμπρεσιονισμού. Στο Παρίσι μαθητεύει κοντά τον Gustave Courbet, γνωρίζει καλλιτέχνες της Σχολής Barbizon αλλά και τους ιμπρεσιονιστές Édouard Manet και Edgar Degas. Στις Βρυξέλλες θα ενταχθεί στην ομάδα των Βέλγων ρεαλιστών ζωγράφων. Η επίδραση του Courbet διακρίνεται στο έργο της συλλογής του Τελλογλείου.  

Προς αυτή την κατεύθυνση συνηγορεί η σκούρα τονικότητα των συνήθως θερμών χρωμάτων (π.χ. κόκκινο, πορτοκαλί) και γενικότερα η υπεροχή της ζεστής-σκούρας χρωματικής παλέτας με αρμονικές τονικότητες, που καλλιεργεί μια ατμόσφαιρα οικεία. Επιπλέον, η τεχνική επεξεργασία των χρωμάτων με σπάτουλα και το δυνατό κοντινό πλάνο συνιστούν επιρροές του Courbet. Ωστόσο, το ανάλαφρο πέρασμα του λευκού με σπάτουλα (π.χ. ποδιά) απαντάται και στα έργα του Manet, σε αντίστιξη συχνά με το μαύρο. Ο Πανταζής, όμως, προτιμά την αντίθεση με τους σκουρόχρωμους, ζεστούς τόνους του καφέ στο συγκεκριμένο έργο. Η ανθρώπινη μορφή και όλα τα αντικείμενα που τη συνοδεύουν βρίσκονται σε πρώτο πλάνο. Κυριαρχούν μέσα σε ένα φόντο σκοτεινό, απροσδιόριστο, που αποδίδεται με αδρές, γρήγορες πινελιές. Το βλέμμα της μοιάζει επικεντρωμένο στον ζωγράφο, διακόπτοντας την οπτική επικοινωνία με τον θεατή. Το ξανθό μωρό στο παιδικό καρεκλάκι, το οποίο παίζει με την κούκλα του, παραπέμπει στα ευρωπαϊκά πρότυπα και στις κατακτήσεις της εύρωστης και πνευματικά καλλιεργημένης βελγικής αστικής τάξης που αντιλαμβάνεται πλήρως τον ρόλο της στο κοινωνικό γίγνεσθαι της εποχής.  

Δυστυχώς, ο Περικλής Πανταζής έφυγε γρήγορα από τη ζωή, χτυπημένος από τη φυματίωση, ωστόσο στη σύντομη ζωή του άφησε το στίγμα του τόσο στην ελληνική όσο και στη βελγική τέχνη (θεωρείται ένας από τους θεμελιωτές του βελγικού ιμπρεσιονισμού). Τα έργα του, μεταξύ αυτών και αυτό του Τελλογλείου, θυμίζουν με μοναδικό τρόπο τη δεξιοτεχνία ενός προικισμένου δημιουργού που αναδείχτηκε σε πρωταγωνιστική μορφή του μοντερνισμού στο τέλος του 19ου αιώνα. 

 
Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών ΑΠΘ

Το Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών ΑΠΘ ιδρύθηκε το 1972, όταν το ζεύγος Νέστωρ και Αλίκη Τέλλογλου αποφάσισαν να δωρίσουν τη συλλογή και όλη την περιουσία τους στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Στόχος τους ήταν δημιουργήσουν στην αγαπημένη τους Θεσσαλονίκη ένα μουσείο-σχολείο για την τέχνη, ανοιχτό για όλους. Το ίδρυμα, που βρίσκεται στη βόρεια πλευρά της πανεπιστημιούπολης, άνοιξε για πρώτη φορά τις πύλες του στο κοινό τον Δεκέμβριο του 1999. Στα 21 χρόνια της λειτουργίας του ως πολιτιστικού βραχίονα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης έχει φιλοξενήσει πολλές εκθέσεις διεθνούς ακτινοβολίας και έχει συνεργαστεί με πολλούς φορείς στην Ελλάδα (Εθνική Πινακοθήκη, Μουσείο Μπενάκη, Πινακοθήκη Ε. Αβέρωφ στο Μέτσοβο, Ίδρυμα Θεοχαράκη κ.ά.) και στο εξωτερικό [Μουσεία Λούβρου, Ντελακρουά, Orsay, Pompidou, Armée (Παρίσι), Ίδρυμα Pilar i Joan Miro (Μαγιόρκα), Ίδρυμα Bancaja  (Βαλένθια), Λεβέντειος Πινακοθήκη (Λευκωσία), κ.ά.].


Πηγή: lifo.gr

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.