Αρχαιοτητες απο την Κομοτηνη στο …Λουβρο!

Το πέρασμα του Père Azaïs από τη Θράκη στο πλευρό του στρατηγού Σαρπύ

Ο Père Azaïs ή πατέρας Azaïs (κατά κόσμον François Bernardin Azaïs 1870-1938), καπουτσίνος μοναχός και ερευνητής, θεωρείται ο πατέρας της αρχαιολογικής έρευνας στη νότια Αιθιοπία. Τα παραπάνω μπορεί κανείς εύκολα να τα βρει κάνοντας μια στοιχειώδη έρευνα στο διαδίκτυο. Αυτό που όμως δεν είναι ευρέως γνωστό είναι το πέρασμα του συγκεκριμένου από την περιοχή της Θράκης και η σχέση του με την περιοχή μας.
 

Ο Père Azaïs λοιπόν, ακολουθώντας την 122η Δ/νση Πεζικού των Γαλλικών Στρατευμάτων βρέθηκε τον Μάιο του 1919 στη Μακεδονία και λίγους μήνες αργότερα, τον Αύγουστο του ίδιου έτους στη Θράκη. Στη  συνέχεια, ακολουθώντας το στρατηγό Σαρπύ, εγκαταστάθηκε στην Γκιουμουλτζίνα (Κομοτηνή), έδρα της τότε Διασυμμαχικής Διοίκησης. Κατά την διάρκεια της κατοχής της Θράκης από τα γαλλικά στρατεύματα ο Azaïs, δημιούργησε μια συλλογή καρτών, από διακόσιους διαφορετικούς τύπους φωτογραφιών, σε 50.000 αντίτυπα για να συγκεντρώσει χρήματα για την αποστολή του. Όσοι ασχολούνται με την συλλογή φωτογραφιών και κάρτ ποστάλ της εποχής εκείνης, σίγουρα έχουν (τουλάχιστον δει) κάποιες γαλλικές εκδόσεις καρτ-ποστάλ στις οποίες δεν μνημονεύονται πληροφορίες για τον εκδότη τους. Ίσως να είναι οι καρποί του Azaïs από το πέρασμά του στη Θράκη.
 
Παρέμεινε στη Θράκη 10 μήνες περίπου, από τον Αύγουστο του 1919 έως το τέλος του Μάη το 1920 και στη συνέχεια ακολουθώντας το στρατηγό Σαρπύ μετέβη στην Κωνσταντινούπολη κι από εκεί τον Αύγουστο του ίδιου έτους επέστρεψε στο Παρίσι. Στο πέρασμά του από τη Θράκη, πάντα στο πλευρό του Σαρπύ, διακρινόμενος για την φιλικότητα και την ευγένειά του, συχνά διαμεσολαβούσε ανάμεσα στις τοπικές θρησκευτικές κοινότητες για την εξασφάλιση της θρησκευτικής ηρεμίας στην περιοχή και  στον ελεύθερο χρόνο του ασχολούνταν με την αρχαιολογική έρευνα. Ο ίδιος πρότεινε στο στρατηγό Σαρπύ να επιχειρήσει αρχαιολογικές έρευνες στη Θράκη και μαζί περιόδευσαν σε όλα τα παράλια της Θράκης στα πλαίσια των αρχαιολογικών αναζητήσεων. Σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα εντόπισε ο Azaïs, επτά ταφικούς τύμβους από την Γκιουμουρτζίνα μέχρι το Κάραγατς (σσ: μάλλον το Κάραγατς έξω από την Αδριανούπολη κι όχι την περιοχή του Πόρτο Λάγους που την ίδια εποχή επίσης έφερε το όνομα Κάραγατς). Εστίασε την έρευνα στον πιο κοντινό από αυτούς που βρίσκεται επτά χιλιόμετρα από την Γκιουμουρτζίνα νοτιοδυτικά προς το Πόρτο Λάγος. Οι ανασκαφές διήρκησαν οκτώ μήνες και ήταν πολύ επιτυχείς.
 

Τον Αύγουστο του 1920 επέστρεψε στην Γαλλία, έχοντας μαζί του κιβώτια φορτωμένα με τα πολύτιμα ανασκαφικά του ευρήματα τα οποία οδήγησε στο Λούβρο. Η εκτίμηση του αρχαιολογικού υλικού αρχικά ανατέθηκε στον κο Thureau-Daugin1 και μετά στον κο Pottier2 (μέλος της «Académie des inscriptions») ο οποίος προέβη στην εξέτασή τους και την επιβεβαίωση της ιστορικής τους αξίας. Μετά από αίτημα του κου Pottier, ο Azaïs συνέταξε για λογαριασμό της Ακαδημίας μια ολοκληρωμένη αναφορά για τις αρχαιολογικές έρευνές του στη Θράκη.  Εξαιτίας της αναφοράς του αυτής του προτάθηκε και δέχτηκε να μεταβεί στην Αιθιοπία και να πραγματοποιήσει ανάλογες έρευνες. Από ολοσέλιδο άρθρο του Geoffroy de Grandmaison για τον πατέρα Azais, στη Le Monde Illustre πληροφορούμαστε ότι τα κιβώτια περιείχαν αγγεία του 7ου αιώνα τα οποία παρέδωσε στο Λούβρο, εμπλουτίζοντάς το. (βλ. σχετικά GRANDMAISON, G. DE, Le Monde Illustre 25.12.1920 No 3288 και «A la mission de Thrace, Un moine aumônier militaire », La France illustrée, n° 2405, 1er janvier1921, p. 52-56, Amélie Chekroun, François Bernardin Azaïs Un archéologue capucin en Éthiopie»).
 
Με μέριμνα του στρατηγού Σαρπύ ιδιόχειρες σημειώσεις του Azaïs για τις αρχαιολογικές του έρευνες μαζί με φωτογραφίες του από τις ανασκαφές αλλά και την περιοχή της Γκιουμουρτζίνας (21 φωτογραφίες και 9 κάρτ ποστάλ) στάλθηκαν στην Γαλλική Σχολή Αθηνών, στην οποία φιλοξενούνται μέχρι σήμερα. Αυτό το πολύτιμο αρχείο του Azaïs μέχρι σήμερα, δεν έχει επισήμως μελετηθεί, ούτε επισήμως παρουσιαστεί και αντίγραφό του δεν υπάρχει ούτε στην Εφορία Αρχαιοτήτων της περιοχής μας.
 

Η Γαλλική Σχολή Αθηνών στο Δελτίο Ελληνικής Αλληλογραφίας (Bulletin de correspondance hellénique Ιούλιος – Δεκέμβριος 1920 σελ 409-410), αναφέρθηκε περιληπτικά στις ανασκαφικές έρευνες του Azaïs δημοσιεύοντας δύο από αυτές τις φωτογραφίες, η πρώτη για τον τύμβο των ανασκαφών και η δεύτερη για ένα γυάλινο αγγείο του 7ου αιώνα (παραπάνω).
 
Μια πρώτη σύγχρονη εκτίμηση θα τοποθετούσε το ανασκαφικό χώρο στην λεγόμενη τούμπα της Παραδημής, η οποία παρουσιάζει κυρίως προϊστορικό ενδιαφέρον. Η ανασκαφή αναφερόμενη σε ταφικά ευρήματα της ρωμαϊκης (βυζαντινής) περιόδου, καθιστά ακόμη μεγαλύτερο το ενδιαφέρον, μετά από 100 χρόνια (!) να έρθουν στο φως της δημοσιότητας προς μελέτη κι αξιολόγηση οι σημειώσεις του καπουτσίνου μοναχού καθώς και να πληροφορηθούμε – ποια από τα πολύτιμα αντικείμενα της ιστορίας του τόπου μας βρίσκονται στο Μουσείο του Λούβρου. 
 
Σημειώσεις
 
1. François Thureau-Dangin (1872-1944), Γάλλος ασσυριολόγος και αρχαιολόγος, διετέλεσε από το 1908 ως το 1925 βοηθός επιμελητής του τμήματος Ανατολικών Αρχαιοτήτων του Μουσείου του Λούβρου και από το 1925 ως το 1928 διευθυντής του.
 
2. Edmond François Paul Pottier, (1855-1934) Γάλλος αρχαιολόγος, ελληνιστής και ιστορικός, διετέλεσε Δ/ντης του τμήματος Ανατολικών Αρχαιοτήτων του Μουσείου του Λούβρου από το 1910 ως το 1925 και δίδασκε αρχαιολογία και ιστορία της Τέχνης μέχρι το 1930 στη Σχολή Καλών Τεχνών.  Είναι γνωστός από την συμμετοχή του στο μνημειώδες έργο Dictionnaire des Antiquités grecques et romaines που η συγγραφή του διήρκησε από το 1873 έως το 1917.
 
*Ο Χρήστος Χατζηπέμου είναι δικηγόρος και Περιφερειακός Σύμβουλος Ροδόπης με την Ανεξάρτητη Ενωτική Πρωτοβουλία

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.