Τι θα μας ελεγε ο Μαρξ για την πανδημια;

Η πανδημία του κορωνοϊού που ισοπεδώνει την Ιταλία  και αναδεικνύει την αδυναμία της να προστατεύσει την κοινωνία δημιουργεί εύλογες αναζητήσεις για τις αιτίες αυτής της αδυναμίας. Η αλήθεια είναι ότι το Ιταλικό Κομμουνιστικό Κόμμα το 1976 είχε λάβει εκλογικό ποσοστό 34,4%, για να κυριαρχήσει πολλά χρόνια στην πολιτική σκηνή της γείτονος. Μπορεί να μην κυβέρνησε ποτέ τη χώρα, αφού γι’ αυτό αξιοποιήθηκε η απλή αναλογική από έναν πεντακομματικό σχηματισμό ώστε ποτέ να μην αποκτήσει κοινοβουλευτική πλειοψηφία, αλλά διαμόρφωσε διανοητικές αντιλήψεις για την πολιτική και οι παρεμβάσεις του στην κοινωνία μέσα από την τοπική αυτοδιοίκηση, ιδιαίτερα στους δήμους όπου κυριαρχούσε, ήσαν καταλυτικές υπέρ των κοινωνικών δικαιωμάτων των πολιτών. Μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ και την επιχείρηση Καθαρά Χέρια το 1992 για την «εξυγίανση» του πολιτικού συστήματος, η εξουσία πέρασε στον Σίλβιο Μπερλουσκόνι, αλλά και στο κόμμα του Μπέπε Γκρίλο και στη Λέγκα του Βορρά του Ματέο Σαλβίνι. Το ποσοστό ψήφων που είχε λάβει το 1976 το ΚΚΙ, έλαβε το ακροδεξιό κόμμα του Ματέο Σαλβίνι στις ευρωεκλογές του 2019, ενώ  το ΚΚΙ έχει εκλογικά εξαφανιστεί. Έτσι έγινε η «εξυγίανση»! Αλλά και στα άλλα ισχυρά κράτη της Ευρώπης, όπως η Γαλλία και η Ισπανία, που σήμερα ισοπεδώνονται από την πανδημία, τα κομμουνιστικά κόμματα σαρώθηκαν, με αποτέλεσμα τα κράτη να απεμπολούν τα κοινωνικά χαρακτηριστικά τους.

Πώς μεταφράζεται αυτό κοινωνικά; Oι κοινωνίες πείστηκαν και επέλεξαν έναντι της συλλογικότητας, την εξατομίκευση και την απορρύθμιση, δηλαδή την εκχώρηση από το κράτος στο κεφάλαιο παλαιότερων καθηκόντων του έναντι των πολιτών που στο παρελθόν περιφρουρούσε ζηλόφθονα. Ποιο ήταν τα έπαθλο του νεοφιλελευθερισμού γι’ αυτή τη μεταστροφή από την ευρωκομουνιστική Αριστερά στην Ακροδεξιά του Σαλβίνι; Ο νεοφιλελευθερισμός αντιπαρέθεσε στην ικανοποίηση του συνόλου των ανθρώπινων αναγκών που υπόσχονταν να θεσπίσει ο σοσιαλισμός, «τον διαγωνισμό ομορφιάς στο ολοένα και περισσότερο πολύχρωμο και σαγηνευτικό καπιταλιστικό παζάρι» των επιθυμιών, τη φροντίδα για την απεριόριστη ανάπτυξή των επιθυμιών: «Σε επιθυμίες που επιθυμούν περισσότερη επιθυμία», όπως γράφει ο Μπάουμαν, «και όχι την ικανοποίησή τους, στον πολλαπλασιασμό τους αντί στη βελτίωση των ευκαιριών και επιλογών». Ξαφνικά όμως ο κορωνοϊός απέδειξε τον έωλο χαρακτήρα των υποσχόμενων επιθυμιών ενώ ταυτόχρονα ανέδειξε τη συλλογικότητα ως το υπέρτατο μέσον κοινωνικής οργάνωσης. Διότι, όπως γράφει ο ίδιος διανοητής: «Η “ιδιώτευση” μεταθέτει το βαρύτατο έργο της προβολής αντίστασης ενάντια στα κοινωνικά παραγόμενα προβλήματα και της επίλυσής τους, στους ώμους ανδρών και γυναικών ατομικά, […] ενώ αντίθετα το κοινωνικό κράτος τείνει να ενώνει τα μέλη του σε μια προσπάθεια να προστατεύσει όλα και καθένα από αυτά». Κατά τον Μπάουμαν, ένα κράτος είναι κοινωνικό όταν προωθεί την «αρχή της κοινοτικά κυρωμένης συλλογικής ασφάλειας» ενάντια στις ατομικές ατυχίες και τις επιπτώσεις τους ώστε να είναι πανέτοιμο σε συλλογικές απειλές όπως η επιδημία  του κορωνοϊού. Σοσιαλισμός λοιπόν ή καπιταλισμός;

Στη χώρα μας η κυβέρνηση προωθεί με κάθε τρόπο τη λογική της  εξατομίκευσης και της απορρύθμισης. Όπως π.χ. η εξατομίκευση του ασφαλιστικού συστήματος του 1,5 εκ. ελεύθερων επαγγελματιών και αγροτών που διαφημίστηκε ως «ελεύθερη επιλογή» ενώ πρόκειται για τον δούρειο ίππο κατά του ασφαλιστικού συστήματος, τον προθάλαμο της ιδιωτικοποίησής του. Διότι εξατομικεύει ένα συλλογικό θεσμό, με αποτέλεσμα ο κάθε ασφαλισμένος θα πρέπει να αντισταθεί μόνος για να υπερασπίσει τα συμφέροντά του, αφού τα συμφέροντα εξατομικεύτηκαν πλέον και διαφέρουν μεταξύ των ασφαλισμένων. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο υπουργός Επικρατείας κ. Γεραπετρίτης αναφερόμενος τότε στο ασφαλιστικό υποστήριξε ότι για να είναι βιώσιμη μια πολιτική «οφείλει να είναι μια πολιτική ΣΔΙΤ, σύμπραξης δημόσιου και ιδιωτικού τομέα». Θα το επαναλάμβανε αυτό σήμερα;

Μπορούν οι προηγμένες καπιταλιστικές κοινωνίες να μετασχηματιστούν σε σοσιαλιστικές ώστε να αναβαθμιστούν σε ένα ανώτερο επίπεδο που θα διασφαλίζει όλους τους πολίτες τους; Μα, σύμφωνα με τον Μαρξ, η καπιταλιστική ανάπτυξη αποτελεί την προϋπόθεση στην πορεία των κρατών προς τον σοσιαλισμό, γι’ αυτό και προσδοκούσε ότι οι δυτικές κοινωνίες θα ασπάζονταν πρώτες το σοσιαλιστικό πρόταγμα. Αυτές είναι έτοιμες για τη μετάβαση διότι και οι αστικοδημοκρατικές επαναστάσεις που αναβάθμισαν τους λαούς πολιτικά είχαν προηγηθεί και η βιομηχανική επανάσταση είχε συντελεστεί. Γράφει ο Τέρι Ίγκλετον στο έργο του «Γιατί ο Μαρξ είχε δίκιο;» (σελ. 87): «Υπάρχει μια συγκεκριμένη κίνηση την οποία ο Μαρξ θεωρεί αναπόφευκτη: Ο καπιταλισμός αποτελεί αναγκαίο στάδιο προς τον σοσιαλισμό. Καθώς ο καπιταλισμός διέπεται από το ιδιοτελές συμφέρον, τον ανελέητο ανταγωνισμό και την ανάγκη αδιάκοπης επέκτασης, αποτελεί το μοναδικό σύστημα που είναι ικανό να αναπτύξει τις παραγωγικές δυνάμεις σε τέτοιο βαθμό ώστε, υπό διαφορετικό πολιτικό καθεστώς, το παραγόμενο πλεόνασμα να μπορεί να χρησιμοποιηθεί  για την επίτευξη ικανοποιητικού επιπέδου για όλους. Για να έχεις σοσιαλισμό πρέπει πρώτα να έχεις καπιταλισμό». Επομένως, είμαστε έτοιμοι για το μεγάλο βήμα!

Αλεξανδρούπολη,31/3/2020

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.