Η αδελφη του Νυμφοδωρου

Με μιαν ανάρτησή της σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης η κ. Κωνσταντίνα Καλλιντζή, προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ξάνθης, μάς ταξιδεύει στον 5ο αιώνα π.Χ και τα αρχαία Άβδηρα για να μας διηγηθεί την ιστορία της αδελφής του Νυμφόδωρου.

Ποιος ήταν ο Νυμφόδωρος και η αδελφή του, πώς οι ενέργειες του πρώτου συντέλεσαν στην ισχυροποίηση της θέσης της αποικίας των θρακικών παραλίων και ποιος ο ρόλος που επεφύλαξε για την αδελφή του, μάς τα εξηγεί η κ. Καλλιντζή με την γλαφυρή αφήγησή της.

Ο λόγος στην ίδια λοιπόν…

«Η Ιστορία της φέρθηκε με τσιγκουνιά. Μόνο μιαν αράδα της αφιέρωσε, κι αυτό …by the way. Και όμως, ήταν σύζυγος ενός μεγάλου βασιλιά, ήταν αδελφή του μεγαλύτερου διπλωμάτη και πολιτικού της εποχής του, και σίγουρα θα είχε αφήσει το στίγμα της στις δύο κοινωνίες που υπήρξε μέλος τους, την πόλη των Αβδήρων, δηλαδή, και το βασίλειο των Οδρυσών. Και μάλιστα τον 5ο αιώνα π.Χ. όταν και οι δύο ήταν στην ακμή τους.

Πλήθος τα ονόματα επιφανών συγγενών της συνωστίζονται γύρω της: Ο πατέρας της, άρχων του νομισματοκοπείου της πόλης, ονομαζόταν Πυθής. Τον αδελφό της, τον πολιτικό, που κατείχε υψηλή θέση στο βασίλειο των Οδρυσών, που ορίστηκε πρόξενος των Αθηναίων, που διετέλεσε άρχων του νομισματοκοπείου Αβδήρων, τον λέγανε Νυμφόδωρο. Τον σύζυγό της, τον μεγαλύτερο βασιλιά των Οδρυσών, Σιτάλκη. Τον πεθερό της, ιδρυτή του βασιλείου, Τήρη. Τον γιο της, πρίγκηπα των Οδρυσών και Αθηναίο πολίτη, Σάδοκο. Τον γυναικάδελφό της Σπαράδοκο. Το γιό του, που διαδέχτηκε τον Σιτάλκη, Σεύθη. Ακόμα και το όνομα μιας ανεψιάς της ξέρουμε, της Αρτεμισίας, αν και γι’ αυτό δεν χρωστάμε χάρη στην Ιστορία, αλλά στην Τύχη, που έκανε να βρεθεί η επιτύμβια στήλη της στα Άβδηρα.

Πολλές φορές την έχω σκεφτεί από τότε που έμαθα την ύπαρξή της. Από τα παραθαλάσσια Άβδηρα της ακμαίας ιωνικής διανόησης μέχρι τα ενδιαιτήματα των Οδρυσών πίσω από τα βουνά, μακρύς ο δρόμος. Μεγάλη και η απόσταση, η απόσταση των κοινωνιών, αν καταλαβαίνετε τι εννοώ. Να πήγε άραγε μόνη; Ή της έδωσαν και κάποια συνοδεία, μια φίλη, κάποια συγγενή για νάχει να μιλάει τα ελληνικά και να ανασκαλεύει αναμνήσεις; Την συνόδευσε άραγε μέχρις εκεί ο Νυμφόδωρος, κλέβοντας λίγο χρόνο από τα διπλωματικά φόρα; Χάρηκε όταν της ανακοίνωσαν το επιβεβλημένο προξενιό; Το είδε σαν πρόκληση; Ή έγειρε στον ώμο της μάνας της και έκλαψε πικρά; Ή μήπως τα έκανε και τα δύο;

Γιατί; Γιατί μια πολίτις ελληνικής πόλης να παντρευτεί ένα Θράκα βασιλιά; Δεν ήταν συνηθισμένο. Ο γάμος της φαίνεται ότι οφειλόταν σε ιδιωτική πρωτοβουλία του Νυμφόδωρου, δεν είχε δηλαδή σχέση με την εξωτερική πολιτική των Αβδήρων. Με άλλα λόγια τον προκάλεσε η φιλοδοξία του. Χάρη στον γάμο αυτόν κατέστη τόσο ισχυρός, ώστε να αποβεί ρυθμιστής των σχέσεων μεταξύ Αθηναίων, Θρακών και Μακεδόνων.

Πότε; Μπορούμε άραγε να προσδιορίσουμε πότε έγινε ο γάμος της; Παρακινδυνευμένο, αν και κάποιες έμμεσες ενδείξεις μπορούν, ίσως, να βοηθήσουν. Το 431 π.Χ. ο Νυμφόδωρος καταφέρνει ώστε να απονείμουν οι Αθηναίοι στον ανεψιό του και γιο του Σιτάλκη, τον Σάδοκο, το δικαίωμα του Αθηναίου πολίτη. Να μην ήταν ο νέος τότε 20 τουλάχιστον χρονών; Μας βγαίνει τότε ο χρόνος του προξενιού γύρω στο 450 π.Χ.

Το φθινόπωρο του 424 π.Χ. ο Σιτάλκης σκοτώθηκε σε μια εκστρατεία. Η γυναίκα του θα ήταν τότε γύρω στα 50. Μεγάλη για την εποχή της. Τι απέγινε;
Ερωτήματα και εικασίες. Στην πραγματικότητα τίποτα δεν θα μάθουμε γι’ αυτήν. Τίποτα παραπάνω από την αράδα που έγραψε ο Θουκυδίδης, αναφερόμενος στα γεγονότα του Πελοποννησιακού πολέμου κατά το θέρος του 431 π.Χ.: …Νυμφόδωρον τόν Πύθεω, ἄνδρα Ἀβδηρίτην, οὗ εἶχε τήν ἀδελφήν Σιτάλκης… (…τον Αβδηρίτη Νυμφόδωρο, τον γιο του Πυθή, την αδελφή του οποίου είχε πάρει σύζυγο ο Σιτάλκης…).

Και τα ασημένια βραχιόλια της εικόνας; Α, η αδελφή τον Νυμφόδωρου μπορεί να είχε στην πυξίδα της τέτοια ή άλλα ανάλογα και να τα πήρε μαζί της φεύγοντας για το βασίλειο του Σιτάλκη. Τα συγκεκριμένα, πάντως, τα πήρε μαζί της μια άλλη Αβδηρίτισσα, φεύγοντας για το βασίλειο του Άδη. Επειδή, όμως, το υπερπέραν δεν μετουσιώνει τα υλικά αντικείμενα, τα βρήκαμε εμείς 2.500 χρόνια αργότερα και τα χρονολογήσαμε στο πρώτο μισό του 5ου αιώνα π.Χ.»

Βιβλιογραφία

Χρ. Βεληγιάννη-Τερζή, Οι Ελληνίδες πόλεις και το Βασίλειο των Οδρυσών, από Αβδήρων πόλεως μέχρι Ίστρου ποταμού, Θεσσαλονίκη 2004, σελ. 118-133.
Λ. Λουκοπούλου, Αν. Ζουρνατζή, Μ.-Γ. Παρισάκη, Σ. Ψωμά, Επιγραφές της Θράκης του Αιγαίου μεταξύ των ποταμών Νέστου και Έβρου (Νομοί Ξάνθης, Ροδόπης και Έβρου) Αθήνα 2005, σελ. 161, 229.
M. G. Parisaki, Prosopography and Onomasticon of Aegean Thrace, Μελετήματα 49 (Athenes 2007), σελ. 90-91, 100-101.

Πηγές

Ηρόδοτος, 7.137 (430 π.Χ.).
Θουκιδίδης, 2. 29.1-7 (431 π.Χ.).

*Η Κωνσταντίνα Καλλιντζή είναι προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ξάνθης

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.