Πως η διπλωματια και η ποιηση καθιστουν την γλωσσα «οχημα πολιτισμου»

Διεπιστημονικές αναλύσεις στα έργα του διπλωμάτη-συγγραφέα Βασίλη Παπαδόπουλου

Μαρία Δημάση: «Η Ελλάδα πάρα τις ελλείψεις, έχει το πάθος και το νομοθετικό πλαίσιο για να αναδεικνύει την γλώσσα ως όχημα πολιτισμού»

 

Αγγελική Μουζακίτη: «Το βιβλίο του Β. Παπαδόπουλου για τον Σεφέρη είναι ένα εξαιρετικό εγχειρίδιο το οποίο μπορεί να χρησιμοποιήσει ο εκπαιδευτικός ως εργαλείο»

 
Εκδήλωση αφιερωμένη στο έργο του διπλωμάτη-συγγραφέα Βασίλη Παπαδόπουλου διοργανώνει το Τμήμα Γλώσσας Φιλολογίας και Πολιτισμού Παρευξείνιων Χωρών σε συνεργασία με το ΕΒΕΡ, το Βιβλιοπωλείο Εκλογή, τις Εκδόσεις Περίπλους, τις εκδόσεις Ίκαρος και τον Παρατηρητή της Θράκης. «Διπλωματία και ποίηση. Η περίπτωση του Γιώργου Σεφέρη» και «Η γλώσσα ως όχημα πολιτισμού. Η ακτινοβολία της ελληνικής γλώσσας» είναι τα δύο βιβλία του συγγραφέα που θα έχουν την τιμητική τους στην εκδήλωση, η οποία θα λάβει χώρα σήμερα το απόγευμα, ώρα 19:00 στην αίθουσα του Επαγγελματικού και Βιοτεχνικού Επιμελητηρίου Ροδόπης.
 
Για τα δύο παραπάνω βιβλία θα μιλήσουν οι κ. Αγγελική Μουζακίτη, Μέλος ΕΔΙΠ Τμήματος Γλώσσας Φιλολογίας και Πολιτισμού Παρευξείνιων Χωρών ΔΠΘ, κ. Μαρία Δημάση, Καθηγήτρια και Πρόεδρος του Τμήματος Γλώσσας Φιλολογίας και Πολιτισμού Παρευξείνιων Χωρών και ο κ. Βασίλης Γραμματίκας, Επίκουρος Καθηγητής Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης ΔΠΘ.
 
Οι ομιλήτριες του πάνελ της εκδήλωσης, η κ. Μουζακίτη και η κ. Δημάση μίλησαν στο ραδιόφωνο του ΠτΘ αναλυτικότερα για τον χαρακτήρα αυτού του σπουδαίου διπλωμάτη και συνάμα λογοτέχνη, ενώ εστίασαν στο ρόλο της γλώσσας ως ευέλικτου οχήματος διάδοσης του πολιτισμού και πώς φυσικά συνδέεται με την πολιτική και την κρατική βούληση. Μάλιστα η κ. Μουζακίτη μετέφερε την προσδοκία του κ. Παπαδόπουλου να υπάρξει ένας εποικοδομητικός διάλογος με το κοινό. «Ο ίδιος θα είναι στη διάθεση να απαντήσει σε ερωτήσεις και να μιλήσει αναλυτικά για όλα αυτά που γίνεται λόγος. Η ανατροφοδότηση και η αλληλεπίδραση είναι ζωτικής σημασίας για εκείνον» τόνισε χαρακτηριστικά.
 
Ο λόγος στις ίδιες όμως αναλυτικά…
 

«Ο κ. Παπαδόπουλος ένας σοφότατος άνθρωπος, εξωστρεφής και με φοβερά διεισδυτική ματιά»

 
ΠτΘ: Τον Βασίλη Παπαδόπουλο και την εξαιρετική του δουλειά για τον Σεφέρη δεν είχαμε μέχρι σήμερα την ευκαιρία να τον μάθουμε. Πώς έτυχε και τον γνωρίσατε;

Μ.Δ.: Πριν από δυο χρόνια στο Βουκουρέστι, στο πλαίσιο της διεθνής ολυμπιάδας Ελληνικών Γραμμάτων στο κοινοβούλιο καθόταν δίπλα μου ο κ. Βασίλης Παπαδόπουλος, ο οποίος ήταν πρέσβης της Ελλάδας στη Ρουμανία και μου τον συνέστησε η Αγγελική. Από τότε κατάλαβα ότι πρόκειται για έναν άνθρωπο εγγράμματο από τον τρόπο που τοποθετήθηκε για την ελληνική γλώσσα, δοτικό και εξωστρεφή. Μόλις του είπαμε ότι είμαστε από το Τμήμα Παρευξείνιων Σπουδών του ΔΠΘ, αμέσως ενδιαφέρθηκε για τη δουλειά μας και αντάλλαξε μαζί μας απόψεις για το πώς μπορούμε να πραγματοποιήσουμε δράσεις. Έτσι τον ανταμώσαμε πέρσι, καθώς τον καλέσαμε να μιλήσει στους φοιτητές μας και εκείνος δέχτηκε με μεγάλη χαρά, γιατί είπε πως αγαπά πολύ την Κομοτηνή και τους νέους ανθρώπους. Από την βιβλιογραφία του επίσης προκύπτει ότι έχει εγκιβωτισμένη την ελληνική του ταυτότητα και όπου πήγαινε δέχονταν στοιχεία της κουλτούρας των χωρών που πήγαινε, πράγμα που τον κάνει σοφότερο και αυτό φαίνεται σε όλα αυτά που έχει καταθέσει στο έργο του.

Α.Μ..: Εγώ είχα την χαρά να γνωρίσω τον Βασίλη Παπαδόπουλο, την εποχή που ήμουν αποσπασμένη στη Ρουμάνια στο λεκτοράτο Νεοελληνικών σπουδών στο Ιάσιο. Επειδή συνήθισα να οργανώνω πολλές πολιτιστικές εκδηλώσεις και αυτό απαιτούσε να είμαι διαρκώς σε επαφή με την πρεσβεία, εκεί γνώρισα τον χαρισματικό διπλωμάτη. Οφείλω να ομολογήσω πως ήταν πάντα υποστηρικτικός σε οποιαδήποτε εκδήλωση γινόταν για τη προώθηση του ελληνικού πολιτισμού, ως δυνατότητα γεφύρωσης και ώσμωσης μεταξύ των δυο πολιτισμών, δηλαδή του Ελληνικού και Ρουμανικού. Μάλιστα ο ίδιος συμμετείχε στα πολιτιστικά δρώμενα και μπορώ να πω ότι ανέβηκε και στη σκηνή στο θέατρο και είχε το ρολό αφηγητή-ποιητή στη Σονάτα του Σεληνόφωτος του Ρίτσου. Έκανε κάτι που προσωπικά με συγκλόνισε και πριν τον γνωρίζω είχα πραγματικά άλλη εικόνα για τους διπλωμάτες. Τότε κατάλαβα ότι πρόκειται για έναν άνθρωπο, ο οποίος είναι εξωστρεφής και με φοβερά διεισδυτική ματιά.
 

«Αποκαλύπτει τους συμβολισμούς στο έργο του Σεφέρη με μια επιστημονική ματιά και όχι με μια αυθαίρετη υποκειμενική κριτική»

 
ΠτΘ: Πώς είναι δυνατόν ένας πρέσβης να έχει κάνει τόσο εμπεριστατωμένη δουλειά για το Σεφέρη; Σας ξαφνιάζει το ίδιο αυτή η καταπληκτική δουλειά του κ. Παπαδόπουλου;

Μ.Δ.: Μας ξάφνιασε το ίδιο διότι περιμέναμε στο κείμενο να επικρατεί ο διπλωμάτης. Εδώ όμως βρίσκεται σε μια ισορροπία ο λογοτέχνης Παπαδόπουλος και ο διπλωμάτης, ακολουθώντας μια παράλληλη πορεία με τον λογοτέχνη και διπλωμάτη Σεφέρη χωρίς καμία διάθεση σύγκρισης. Απλώς η ιδιότητα του Παπαδόπουλου του επιτρέπει να έχει ταυτόχρονα μια εσωτερική και εξωτερική εστίαση επί του έργου του Σεφέρη. Γιατί τον μελετά υπό τη δική του ιδιότητα και καταφέρνει να εντάξει το λογοτεχνικό του έργο συνολικά στο πολιτικό περικείμενο της συγγραφής των έργων. Το πολιτικό εμπεριέχει και το ιστορικό το κοινωνικό και το πολιτισμικό. Γι’ αυτό και διαβάζοντας κάποιος το βιβλίο το συγκεκριμένο πέρα ότι έχει μια συνολική ώσμωση του έργου του Σεφέρη με μια εξαιρετικά κριτική ματιά. Αποκαλύπτει τους συμβολισμούς με μια επιστημονική ματιά και όχι με την αυθαίρετη υποκειμενική κριτική του αναγνώστη. Δηλαδή συνδυάζει απολυτά τη χρονική στιγμή τα πρόσωπα και τον τόπο με το έργο που παράγεται.
 

«Η διεπιστημονικότητα είναι μονόδρομος στην επιστήμη, διότι έχουμε τα βέλτιστα σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο αναφορικά με την τέχνη του λόγου»

 
ΠτΘ: Σε τι έγκειται η διεπιστημονική προσέγγιση στο έργο του κ. Παπαδόπουλου;

Μ.Δ.: Οι προσεγγίσεις του είναι πραγματικά διεπιστημονικές, όπως διεπιστημονική θα είναι και η παρουσίαση. Δηλαδή ο κ. Γραμματίκας θα μείνει περισσότερο στο δεύτερο μέρος του έργου το οποίο αναδεικνύει τον διπλωμάτη Σεφέρη, ενώ το πρώτο μέρος του έργου θα το παρουσιάσουμε εγώ και η Αγγελική που αφορά τον ποιητή Σεφέρη. Στο τρίτο μέρος θα αναλυθούν οι συναρτήσεις διπλωμάτη και ποιητή και πως αυτές έχει τις εκροές στο έργο αυτό. Ο Παπαδόπουλος παρόλο που με σεμνότητα λέει ότι δεν είναι θεωρητικός της λογοτεχνίας κάνει εξαιρετικές προσεγγίσεις της λογοτεχνικής θεωρίας. Δείχνει ότι έχει βαθιές γνώσεις από πολλούς επιστημονικούς χώρους. Επίσης το βιβλίο δεν έχει επιτηδευμένο ακαδημαϊκό ύφος οπότε είναι εύκολα κατανοητό στο ευρύ κοινό. Με αυτή την έννοια το βιβλίο ενδιαφέρει οποιονδήποτε αγαπά τον λόγο και παράλληλα δείχνει ότι η διεπιστημονικότητα είναι μονόδρομος στην επιστήμη πλέον. Πράγματι έτσι έχουμε τα βέλτιστα αποτελέσματα σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο αναφορικά με την τέχνη του λόγου.
 

«Είναι ένα εξαιρετικό εργαλείο για τον εκπαιδευτικό για να ξεκλειδώσει τα κείμενα του Σεφέρη»

 
ΠτΘ: Η δουλειά η οποία καταθέτει είναι πολύ σημαντική για όλους,  όσους διαβάζουμε Σεφέρη, αλλά και όσους διδάσκουν το έργο του…

Α.Μ.: Πράγματι η διοργάνωση αυτή αφορά και εκπαιδευτικούς που διδάσκουν Σεφέρη στα σχολεία. Αυτό το βιβλίο μάς δείχνει ότι στην ουσία «παντρεύονται» οι δύο ιδιότητες, του ποιητή και του διπλωμάτη, ενώ ξεκλειδώνονται και άλλες άγνωστες πτυχές για τη ζωή του Σεφέρη που ενδεχομένως δεν γνωρίζαμε. Ο φιλόλογος διαβάζοντας αυτό το βιβλίο θα μάθει για τη στάση του Σεφέρη στη δικτατορία. Θα βρει στοιχεία που θα κάνουν τον ίδιο βαθύτερο γνωστή του έργου, οπότε ως διαμεσολαβητής προς τους μαθητές θα είναι αποτελεσματικότερος. Ο Βασίλης Παπαδόπουλος έχει ανάλυση για κάθε έργο. Είναι ένα εξαιρετικό εγχειρίδιο το οποίο μπορεί να χρησιμοποιήσει ο εκπαιδευτικός όχι ως «λυσάρι» αλλά ως εργαλείο για να ξεκλειδώσει ο ίδιος τα κείμενα του Σεφέρη γνωρίζοντας περισσότερα για τη σχέση ποιητή-διπλωμάτη.
 

«Η γλώσσα ως όχημα πολιτισμού εξαρτάται από πολιτικούς παράγοντες»

 
ΠτΘ: Πιστεύετε  ότι η γλώσσα έχει τη δική της δυναμική, ώστε να λειτουργήσει ως όχημα πολιτισμού;

Α.Μ: Πράγματι μπορεί και μάλιστα μέσα σε αυτή τη μελέτη αναδεικνύεται ότι η ελληνική γλώσσα γίνεται  όχημα πολιτισμού, όταν όμως συνδέονταν με πολίτικες αποφάσεις. Εμμέσως πλην σαφώς είναι θέμα πολιτικής βούλησης αν θα συνεχίσει να λειτουργεί ως τέτοιο όχημα. 

Μ.Δ.: Επειδή και ο Σεφέρης ήταν βαθιά προβληματισμένος με το θέμα της υβριδικής διγλωσσίας, καθαρευόυσα ή δημοτική, εδώ φανερώνεται η θέση του στο βιβλίο του Παπαδόπουλου. Ούτως ή άλλως η ελληνική γλώσσα είναι φορέας πολιτισμού διότι μέσω της αρχαίας ελληνικής έχει δημιουργήσει την επιστημονική interlingua και επίσης είναι δανειοδότρια για πολλές γλώσσες των βαλκάνιων και του παρευξείνιου χώρου. Οι λέξεις που έχει δανείσει και που έχουν επιβιώσει καθιστούν την ελληνική γλώσσας ως γέφυρα πολιτισμού με τον παρευξείνιο χώρο, οι οποίες συναρτώνται με την καθημερινότητα, τον πολιτισμό και την εθνική ταυτότητα.
 

«Η Ελλάδα πάρα τις ελλείψεις, έχει το πάθος και το νομοθετικό πλαίσιο για να αναδεικνύει την γλώσσα ως όχημα πολιτισμού»

 
ΠτΘ: Υπάρχει κρατική βούληση να ενδυναμωθούν οι έδρες της ελληνικής και να συνεχίσει να λειτουργεί η γλώσσα ως γέφυρα πολιτισμού;

Μ.Δ.: Η βούληση σε επίπεδο πολίτικων προθέσεων έχει αποτυπωθεί θετικά στο υφιστάμενο νομοθετικό και θεσμικό πλαίσιο. Με πρώτο το νομό 2413 του 1996 για την ίδρυση του ΥΠΟΔΕ όπου μέσα σε αυτά ένα μεγάλο μέρος του νομού αφορούσε την υποστήριξη της ελληνικής στο εξωτερικό. Αυτή τη στιγμή υπάρχει ένα δίκτυο εδρών της νέας ελληνικής το οποίο λειτουργεί στον παρευξείνιο χώρο. Όμως όταν άρχισε η κρίση η επιλογή των εδρών της νέας ελληνικής σε πολλές χώρες παρουσίασε ραγδαία πτώση και το ενδιαφέρον των φοιτητών έφθινε. Φτάσαμε στο σημείο σε κάποιες χώρες να ρωτάμε αν είναι βιώσιμες οι έδρες. Αυτό συνέβη γιατί πολλοί συνέδεαν την νέα ελληνική με την πρόθεσή τους να έρθουν στην Ελλάδα για να εργαστούν. Από την άλλη βέβαια εξακολουθεί να υπάρχει μια έντονη ελληνολατρία στον παρευξείνιο χώρο μέχρι σήμερα δίχως να τον έχουμε κατανοήσει πλήρως. Για πολλές χώρες η Ελλάδα συμβολίζει τη χωρά της σοφίας. Υπήρξαν και χώρες που δεν το περιμέναμε και είχαν αυξανόμενο ενδιαφέρον, όπως η γειτονική Τουρκία. Πάντως η κρατική βούληση εξακολουθεί να υπάρχει ακόμη και σε εποχές ισχνών αγελάδων. Η Ελλάδα πάρα τις ελλείψεις, έχει το πάθος και το νομοθετικό πλαίσιο για να αναδεικνύει την γλώσσα ως όχημα πολιτισμού, αλλά οι συγκύριες λειτούργησαν ανασταλτικά. 

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.