Ιστορικη ιχνηλασια περι της ανεγερσεως του περικαλλους Ιερου Καθεδρικου Ναου Ευαγγελισμου της Θεοτοκου Κομοτηνης

Επετειακή ιστορική αφιερωματική γραφή επί τη συμπληρώσει τεσσαράκοντα ετών (1979-2019) από των ιερών εγκαινίων του περιλάμπρου Ιερού Καθεδρικού Ναού Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Κομοτηνής, ο οποίος εθεμελιώθη, ανηγέρθη και ενεκαινιάσθη υπό του αοιδίμου Μητροπολίτου Μαρωνείας και Κομοτηνής Δαμασκηνού Α΄ (1974-2012).

 
Ο κτιριακός «ομφαλός» των λεγομένων «βυζαντινών Κουμουτζηνών» υπήρξε ανέκαθεν το βυζαντινό Φρούριο ή Κάστρο, το κατά πολλούς αποκαλούμενο και «θεοδοσιανό», όπου πέριξ αυτού συν τω χρόνω και στο διάβα των αιώνων ανιδρύθησαν τα βυζαντινά Κουμουτζηνά, όπως αποκαλεί το τότε «πόλισμα» της σημερινής Κομοτηνής ο Ιωάννης Στ΄ Καντακουζηνός, ενώ από τον Νικηφόρο Γρηγορά αναφέρονται ως «Κομοτηνά ή Κομοτηνή».
 
Η βυζαντινή πολίχνη των Κουμουτζηνών φιλοξένησε και εγκόλπωσε στοργικώς μέσα στα σωστικά σπλάχνα του βυζαντινού Κάστρου, σύμφωνα με αψευδείς γραπτές μαρτυρίες ξένων περιηγητών ήδη από τον 16ο μ.Χ. αιώνα -ίσως και παλαιότερα- Ιερό Ναό, ο οποίος πιθανότατα ευθύς εξ αρχής ήταν αφιερωμένος στο θεοτίμητο πρόσωπο της ΥπερευλογημένηςΥπεραγίας Θεοτόκου, και επί της εδαφικής εκτάσεως όπου εδέσποζε εκείνος ο αρχικός ναός, με το πέρασμα των αιώνων στην ακατάπαυστη ροή του πανδαμάτορος χρόνου, σε αλλεπάλληλες ενοικοδομητικές φάσεις ανηγέρθη εκ βάθρων, κατά την περίοδο της οθωμανοκρατίας, εν έτει 1800, ο σημερινός μεταβυζαντινός Ιερός Μητροπολιτικός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου, ο οποίος επεξετάθη εκτενώς προς νότον και προς δυσμάς κατά το σωτήριο έτος 1832.
 
Ο υπάρχων σήμερα -ίσως και ο αμέσως προηγούμενος αυτού- εντός του βυζαντινού Κάστρου Ιερός Ναός προσέλαβε μονίμως, σταθερώς και αμεταθέτως τον εκκλησιαστικό χαρακτηρισμό ως «Ιερός Μητροπολιτικός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου Κομοτηνής», γνωστός ως «η παλαιά χαμηλή ή χθαμαλή Εκκλησία της Παναγίας», αφού ήδη βεβαίως είχε μεταφερθεί επί οθωμανοκρατίας (κατά τινας τον 16ο και κατ' άλλους τον 18ο μ.Χ. αιώνα) η εκκλησιαστική έδρα του εκάστοτε Μητροπολίτου της αρχικώς αποκαλούμενης παλαιφάτου Πατριαρχικής Ιεράς Μητροπόλεως «Τραϊανουπόλεως και Μαρωνείας» και μετέπειτα ονομαζομένης«Ιεράς Μητροπόλεως Μαρωνείας», από την παρακμάσασα Μαρώνεια στην Κομοτηνή, τότε οθωμανοκρατούμενηπόλη της λεγομένης Γκιουμουλτζίνης, όπου είχε εγκατασταθεί η διοικητική έδρα του ομωνύμου τότε Καζά και Σαντζακίου Γκιουμουλτζίνης.
 
Από τα ως άνω γεγραμμένα διαπιστούται αναμφισβητήτως ότι τόσο στην πολίχνη των Βυζαντινών Κουμουτζηνών, ήτοι στα Κομοτηνά, όσο και στην επί οθωμανοκρατίας ονομαζομένη Γκιουμουλτζίνα καθώς και μετά το 1920, στην ελευθέρα πόλη της Κομοτηνής έως και μέχρι το έτος 1979, ένας και μόνο ένας, αποκλειστικώς και αμεταθέτως υπήρξε και είναι ο Μητροπολιτικός Ναός της Πατριαρχικής Ιεράς Μητροπόλεως Μαρωνείας και Κομοτηνής, αυτός ούτος ο της Κοιμήσεως της Υπεραγίας Θεοτόκου μεταβυζαντινός Ιερός Ναός εντός του Βυζαντινού Κάστρου, ενώ ουδέποτε στην Κομοτηνή πλην του εν έτει1976 θεμελιωθέντος και εν έτει1979εγκαινιασθέντοςΙερού Καθεδρικού Ναού Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, υπήρξε άλλος Ιερός Καθεδρικός Ναός.
 
Στην πόλη της τότε Γκιουμουλτζίνης, κατά τα μέσα στου 19ου αιώνος, όταν είχε αυξηθεί ο χριστιανικός πληθυσμός, εκτός από την ιστορική κεντρική συνοικία Βαρώσι (Βαρώς), η οποία εξετείνετο πέριξ του Βυζαντινού Κάστρου, όπου εδέσποζε ο Ιερός Μητροπολιτικός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκουή «Παλαιά Παναγία»,συνεκροτήθη ΝΑ του βυζαντινού Κάστρου και δευτέρα χριστιανική συνοικία του λεγομένου«Άνω Μαχαλά», ή «Φεράχ Μαχαλά», ήτοι του Αγίου Γεωργίου, όπου ανηγέρθη κατά τα μέσα του 19ουμ.Χ. αιώνος, ο πετρόκτιστος μεταβυζαντινός Ιερός Ναός του Αγίου Γεωργίου και απετέλεσε τον ενοριακό ναό της αρτισυσταθείσης τότε νέας ενοριακής χριστιανικής συνοικίας της Κομοτηνής.
 

Ο Ηπειρώτης Ιατρός, μόνιμος κάτοικος της παλαιφάτου ελληνορθοδόξου κοινότητος Μαρωνείας, Μιχαήλ Μελίρρυτος, στο εν έτει 1871 εκδοθέν ιστορικό πόνημά του, υπό τον τίτλο: «Περιγραφή Ιστορική και Γεωγραφική Υπ’ Εκκλησιαστικήν Έποψιν της Θεοσώστου Επαρχίας Μαρωνείας», γράφει περί της υπάρξεως δύο και μόνο ιερών ναών, ήτοι του παλαιφάτου της Κοιμήσεως της Θεοτόκου και του Αγίου Γεωργίου στις αντίστοιχες δύο χριστιανικές συνοικίες (Βαρώσι και Αγίου Γεωργίου) της οθωμανοκρατούμενης Γκιουμουλτζίνης (Κομοτηνής), ως εξής: «Εν τη συνοικία ταύτη του Βαρωσίου, υπάρχει η τε Μητρόπολις και η Μητροπολιτική Εκκλησία, εντός ταύτης φυλάττεται και κοιμάται τον νήδυμον ύπνον, η πολύτιμος βιβλιοθήκη του αοιδίμου και σοφού Μητροπολίτου αγίου Μαρωνείας κ. Κυρίλλου, την οποίαν η Μ. Εκκλησία (εννοεί το Οικουμενικόν Πατριαχείον) εδώρησεν εις την επαρχίαν ταύτην (1863). Η Μητρόπολις, ήτοι η κατοικία του κατά καιρόν Μητροπολίτου, εκτίσθη δαπάναις της Ορθοδόξου Κοινότητος, απάσης της επαρχίας, επί των ημερών του αοιδίμου Μητροπολίτου κ. Δανιήλ… εις τον περίβολον της Εκκηλησίας ταύτης υπάρχουσιν η Αλληλοδιδακτική και Ελληνική Σχολή, προς δε και Παρθεναγωγείον…
 
Η δε συνοικία του Αγίου Γεωργίου είναι επίσης εκτεταμένη, απέχουσα λεπτά τινα της του Βαρωσίου∙ έχουσα εκκλησίαν νεόδμητον και μεγαλοπρεπή, ανακαινισθείσαν προ δύω ετών∙ οι κάτοικοι της συνοικίας ταύτης αμιλλώμενοι προς τους Βαρωσινούς, και χριστιανικώ φιλοτίμου πόθω κινηθέντες, εσύστησαν εσχάτως εν τη συνοικία αυτών αλληλοδιδακτικήν και ελληνικήν σχολήν, ίσως δε συστήσουν κατόπιν και Παρθεναγωγείον».
 
Επειδή όμως το εύρος του Ιερού Μητροπολιτικού Ναού Κοιμήσεως της Θεοτόκου Κομοτηνής είναι σχετικώς μικρό και κατά τις μεγάλες εκκλησιαστικές και εθνικές εορτές και επετείους υπήρχε στενότητα χώρου ακόμη και στο όντως ιδιαίτερα στενόχωρο ιερό βήμα όταν ετελείτο πολυαρχιερατικό συλλείτουργο, ο αοίδιμος Μητροπολίτης Μαρωνείας και Κομοτηνής Τιμόθεος Ματθαιάκης (1954-1974) έκαμε την πρώτη απόπειρα για την εξεύρεση ιερού Καθεδρικού Ναού δια της επιλογής ως τέτοιου ενός εκ των τότε λειτουργούντων ναών της πόλεως Κομοτηνής, που δεν ήταν άλλοι από εκείνους του Αγίου Γεωργίου και της Του Θεού Σοφίας.
 
Ο Μητροπολίτης Μαρωνείας και Κομοτηνής Τιμόθεος όρισε λοιπόν την εν Κομοτηνή περικαλλή και μεγάλων διαστάσεων Εκκλησία της Του Θεού Σοφίας ως Καθεδρικό Ναό της Μητροπόλεως Μαρωνείας και Κομοτηνής. Άξιο ιδιαιτέρας μνείας είναι το γεγονός ότι ο γράφων το επετειακό αφιερωματικό ιστορικό τούτο κείμενο, όταν προ πολλών ετών ως νεαρός Ιεροκήρυξ (1995-2010) της Ιεράς Μητροπόλεως Μαρωνείας και Κομοτηνής κατεγράφαμε τις πάσης φύσεως επιγραφές επί των εκκλησιαστικών κειμηλίων όλων των εκκλησιών της Ιεράς Μητροπόλεως Μαρωνείας και Κομοτηνής, διεπιστώσαμε ότι σε ένα ιερό μεταλλικό αρτοφόριο και σε δύο κηροπήγια Αγίας Τραπέζης του Ιερού Ναού της Του Θεού Σοφίας υπήρχε η εγχάρακτη επιγραφή: «Ιερός Καθεδρικός Ναός της Του Θεού Σοφίας Κομοτηνής». Προς δε τούτοις, σύμφωνα και με τη λίαν αξιόπιστη προφορική μαρτυρία του επί δεκαετίες ιερατικώς προϊσταμένου του Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου Κομοτηνής και Γενικού Αρχιερατικού Επιτρόπου της Ιεράς Μητροπόλεως Μαρωνείας και Κομοτηνής, πνευματικού δε τέκνου και αναστήματος του αοιδίμου Μητροπολίτου Μαρωνείας Τιμοθέου (+1992), Πρωτοπρεσβυτέρου π. Σταύρου Σπορίκη, ο μακαριστός Μητροπολίτης Μαρωνείας Τιμόθεος αρχικώς εσκέπτετο να καταστήσει τον Ιερό Ναό της Του Θεού Σοφίας ως Μητροπολιτικό Ναό της Μητροπολιτικής Καθέδρας του αλλά τελικώς όρισε αυτόν ως Καθεδρικό Ναό της Μητροπόλεως Μαρωνείας, αν και διακαής επιθυμία αυτού ήταν η ανέγερση νέου Ιερού Καθεδρικού Ναού της Μητροπόλεως Μαρωνείας.
 
Ιστορικής αξίας είναι και το γεγονός ότι κατά την 3ην Αυγούστου 1963, όταν ο αοίδιμος Οικουμενικός Πατριάρχης Αθηναγόρας Α΄ (1948-1972) επιστρέφων στην Κωνσταντινούπολη από το Άγιο Όρος όπου είχε παραστεί για τους λαμπρούς διορθοδόξους και πανορθοδόξους εορτασμούς επί τη συμπληρώσει χιλίων ετών από τις ιδρύσεως της Αθωνικής Πολιτείας, επεσκέφθη την πατριαρχική Ιερά Μητρόπολη Μαρωνείας και Κομοτηνής, η υποδοχή αυτού υπό του Μητροπολίτου Μαρωνείας Τιμοθέου και η επίσημη δοξολογία εγένετο στον Ιερό Καθεδρικό Ναό της Του Θεού Σοφίας Κομοτηνής.
 
Ο διάδοχος του Μητροπολίτου Μαρωνείας και Κομοτηνής Τιμοθέου, αοίδιμος Μητροπολίτης Δαμασκηνός Α΄ (1974-2012) ευθύς εξαρχής άμα τη αναλήψει των αρχιερατικών ποιμαντικών καθηκόντων αυτού στην Ιερά Μητρόπολη Μαρωνείας και ενστερνισθείς την του πνευματικού Γέροντος αυτού, αοιδίμου Μητροπολίτου Μαρωνείας Τιμοθέου, διακαή επιθυμία για την ανέγερση νέου Ιερού Καθεδρικού Ναού στην πόλη της Κομοτηνής, μετά πάσης δυνάμεως και ιερού ζήλου απεφάσισε να πραγματοποιήσει το μέγα τούτο έργο.
 

Σε προσωπικές κατ’ ιδίαν συζητήσεις του γράφοντος μετά του αοιδίμου Μητροπολίτου Μαρωνείας Δαμασκηνού κατεγράψαμε την ιστορική μαρτυρία από τα χείλη του Μητροπολίτου Δαμασκηνού ότι η πρώτη νύξη περί της αναγκαιότητος ανεγέρσεως εκ θεμελίων νεοδμήτου μεγαλοπρεπούς Ιερού Καθεδρικού Ναού της Μητροπόλεως Μαρωνείας, ο οποίος έλειπε στην Κομοτηνή, εγένετο μετά το πολυαρχιερατικό συλλείτουργο το οποίο ετελέσθη εντός του Ιερού Μητροπολιτικού Ναού Κοιμήσεως της Θεοτόκου Κομοτηνής ένεκα των εθνικών «Ελευθερίων» της Κομοτηνής και απάσης της Ροδόπης, κατά την ώρα του επισήμου γεύματος προς τον τότε Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Τσάτσο και την σύζυγο αυτού Ιωάννα Τσάτσου που είχαν τιμήσει με την προσωπική τους παρουσία τους επετειακούς εορτασμούς για τα «Ελευθέρια» της Θράκης. Είναι μάλιστα αξιοσημείωτο το γεγονός ότι ευθύς εξ αρχής η Ιωάννα Τσάτσου ενστερνίσθηκε την άποψη του αοιδίμου Μητροπολίτου Μαρωνείας και Κομοτηνής Δαμασκηνού και δεν είναι διόλου τυχαίο το γεγονός ότιπαντίσθένει, ιερώ ζήλω και ποικιλοτρόπως εργάσθηκε για να αχθεί σε αίσιο πέρας η όλη πρωτοβουλία του Μητροπολίτου Μαρωνείας Δαμασκηνού, συγκροτήσασα μάλιστα προς τούτο και την Πανελλήνια Ερανική Επιτροπή.
 
Όταν λοιπόν κατ’ ευδοκίαν Θεού ήλθε το πλήρωμα του χρόνου και αφού ο Δήμος Κομοτηνής εν έτει 1976, επί της δημαρχιακής θητείας του μακαριστού Δημάρχου Κομοτηναίων Ανδρέου Στογιαννίδη, παρεχώρησε δωρεάν οικόπεδο για την ανέγερση του νέου Ιερού Καθεδρικού Ναού στην πόλη της Κομοτηνής, ο Μητροπολίτης Μαρωνείας Δαμασκηνός παρουσία του τότε Υπουργού Πολιτισμού και Επιστημών Κωνσταντίνου Τρυπάνη, άλλων Μητροπολιτών και πάντων των τοπικών της Κομοτηνής και του Νομού Ροδόπης αρχών και φορέων, έθεσε, κατά την 15ην Αυγούστου 1976, τον θεμέλιο λίθο του προς ανέγερση νέου Ιερού Καθεδρικού Ναού Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Κομοτηνής.
 
Έτσι, υπό την επίβλεψη του μελετητού του έργου, Αρχιτέκτονος – Μηχανικού Γεωργίου Αξιώτη και του Κομοτηναίου Μηχανικού Κωνσταντίνου Ξενοδοχίδη, αλλά κυρίως με την νυχθημερόν ανύστακτη μέριμνα και τις άοκνες προσπάθειες του Μητροπολίτου Μαρωνείας Δαμασκηνού, η ανέγερση του Ιερού Καθεδρικού Ναού ολοκληρώθηκε αισίως, εντός μόλις τριών ετών, και τα εγκαίνια αυτού ορίσθηκαν για την 16η Σεπτεμβρίου του έτους 1979. Προς τούτο ο Μητροπολίτης Μαρωνείας Δαμασκηνός απέστειλε σχετικά προσκλητήρια αρχιερατικά γράμματα τόσο προς τον τότε Οικουμενικό Πατριάρχη Δημήτριο Α΄ (1972-1991) όσο και προς τον τότε Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Σεραφείμ Α΄ (1974-1998).
 
Άξιο ιδιαιτέρας μνείας και ένεκα ιστορικής επετειακής γραφής είναι το συγχαρητήριο απαντητικό πατριαρχικό γράμμα του αοιδίμου Οικουμενικού Πατριάρχου Δημητρίου προς τον Μητροπολίτη Μαρωνείας Δαμασκηνό στο οποίο αναφέρονται τα κάτωθι: «Ιερώτατε Μητροπολίτα Μαρωνείας και Κομοτηνής, υπέρτατε και έξαρχε Ροδόπης, εν Αγίω Πνεύματι αγαπητέ αδελφέ και συλλειτουργέ των ημών Μετριότητος κύριε Δαμασκηνέ, χάρις είη τη υμετέρα Ιερότητι και ειρήνη παρά Θεού.
 
Ασμένως ελάβομεν και ανέγνωμεν το από της κβ΄ του λήγοντος μηνός Αυγούστου γράμμα της υμετέρας αγαπητής Ιερότητος, πληροφορούσης ημάς περί των προσεχώς γενησομένων εγκαινίων του εν τη θεοσώστω επαρχία αυτής νεοδμήτου Ιερού Καθεδρικού Ναού Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και αιτουμένης επί τούτοις τας ευχάς και την ευλογίαν της Μητρός Εκκλησίας.
 
Ευχαριστούντες τη υμετέρα Ιερότητι διά το γράμμα και την διά τούτου εξαγγελίαν του ευσήμου τούτου γεγονότος, συγχαίρομεν αυτή και τοις συντελέσασι διά των προσφορών και του τιμίου ενδιαφέροντος και του κόπου αυτών εις την εντός μικρού χρονικού διαστήματος αποπεράτωσιν του έργου της ανεγέρσεως του Ιερού τούτου Ναού, εκφράζοντες αυτή τε και τοις εν τοις έργοις της χριστιανικής ημών ευσεβείας συνεργάταις αυτής την πατριαρχικήν ημών ευαρέσκειαν, επαινούντες άμα και την αφοσίωσιν των ευσεβών τέκνων της θεοσώστου αυτής Επαρχίας προς την Ορθόδοξον ημών πίστιν και τας παραδόσεις του ευσεβούς ημών Γένους.
 
Η χάρις του θεού και το άπειρον έλεος είη μετ’ αυτής.
29 Αυγούστου 1979
Αγαπητός εν Χριστώ Αδελφός
+Ο Κωνσταντινουπόλεως Δημήτριος»
 

Τα εγκαίνια του τότε νεοδμήτου και περιλάμπρου Ιερού Καθεδρικού Ναού Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Κομοτηνής ετελέσθησαν κατά την Κυριακή της 16ης Σεπτεμβρίου 1979 υπό του επιχωρίου Μητροπολίτου Μαρωνείας και Κομοτηνής Δαμασκηνού ομού μετά των συλλειτουργούντων αυτώ Αγίων Αρχιερέων, ήτοι των Μητροπολιτών Νέας Ιωνίας και Φιλαδελφείας Τιμοθέου (από Μαρωνείας και Κομοτηνής), Τριφυλίας και Ολυμπίας Στεφάνου, Φιλίππων, Νεαπόλεως και Θάσου Προκοπίου, Ζιχνών και Νευροκοπίου Σπυρίδωνος, Αλεξανδρουπόλεως Ανθίμου (νυν Θεσσαλονίκης) και Διδυμοτείχου, Ορεστιάδος και Σουφλίου Αγαθαγγέλου (μετέπειτα Νέας Σμύρνης).
 
Μετά το πέρας των ιερών εγκαινίων ο Μητροπολίτης Μαρωνείας και Κομοτηνής Δαμασκηνός απένειμε χρυσά μετάλλια στους Σεβασμιωτάτους Μητροπολίτες και στα προσκεκλημένα θεσμικά και λοιπά πρόσωπα των Μεγάλων Ευεργετών και Δωρητών, καθώς επίσης και ορειχάλκινα μετάλλια σε διαφόρους Συλλόγους και Σωματεία της Κομοτηνής και εν γένει του Ν. Ροδόπης.
 
Αξιοσημείωτη τυγχάνει η Πρωτοβουλία του αοιδίμου Μητροπολίτου Μαρωνείας και Κομοτηνής Δαμασκηνού να ανακηρύξει και αναγνωρίσει διά της υπ’αρίθμ. 30/15-9-1979 αποφάσεως αυτού ως «Μεγάλους Ευεργέτες» για την οικονομική και πάσης άλλης φύσεως συνδρομή και συμβολή τους υπέρ της ανεγέρσεως του Ιερού Καθεδρικού Ναού Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Κομοτηνής, τους κάτωθι: Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Τσάτσος, Ιωάννα Τσάτσου, σύζυγος του Προέδρου της Δημοκρατίας, Πρόεδρος της Κυβερνήσεως Κωνσταντίνος Καραμανλής, Υπουργός Συντονισμού Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, Υπουργός αρμόδιος επί θεμάτων Κοινής Αγοράς Γεώργιος Κοντογιώργης, Υφυπουργός Συντονισμού Ιωάννης Παλαιοκρασάς, Υπουργός Βορείου Ελλάδος Νικόλαος Μάρτης, Νομάρχης Ροδόπης Παναγιώτης Φωτέας, Δήμος Κομοτηναίων, Γεώργιος Αξιώτης, Αρχιτέκτων Μηχανικός, Κωνσταντίνος Ξενοδοχίδης, Μηχανικός, Διοικητής της Εθνικής Τραπέζης Άγγελος Αγγελόπουλος, Διοικητής της Αγροτικής Τραπέζης Αδαμάντιος Πεπελάσης, Κωνσταντίνος Τρυπάνης, πρώην Υπουργός, Ακαδημαϊκός, Ντόλη Γουλανδρή. Σημειωτέον δε ότι τα ως άνω ονόματα των Μεγάλων Ευεργετών, μερίμνη και πρωτοβουλία του αοιδίμου Μητροπολίτου Μαρωνείας και Δαμασκηνού ανεγράφησαν «ένεκα τιμής» επί έως και σήμερον υπαρχούσης μαρμάρινης στήλης εντός του Ιερού Καθεδρικού Ναού Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, ώστε να αποτελούν «ες αεί», αψευδή και αδιάλειπτη ιστορική υπόμνηση για τους επιγενομένους.
 
Είναι γεγονός ότι ο Ιερός Καθεδρικός Ναός του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου υπήρξε για τον αοίδιμο Δαμασκηνό μέχρι και το τέλος της επιγείου ζωής του, το μέγα εν Κυρίω καύχημα, η χαρά και η τιμή του. Μέχρι δε και της εις Κύριον εκδημίας του εμερίμνα για τον πλήρη εσωτερικό και εξωτερικό εξωραϊσμό και ευπρεπισμό του Ιερού Καθεδρικού Ναού στου οποίου τον προαύλιο χώρο κατόπιν δικής του αποφάσεως και πρωτοβουλίας ετοποθετήθη και εγένοντο κατά την 29η Νοεμβρίου 1981, τα αποκαλυπτήρια του ανδριάντος του όντως Εθνεγέρτου Ροδόπης, κατά τον αγώνα της εν έτει 1821 Εθνικής Παλιγγενεσίας, αοιδίμου Μητροπολίτου Μαρωνείας Κωνσταντίου Α΄(+1821).
 
Άξιο ιδιαιτέρας μνείας και ένεκα της ιστορικής επετειακής ταύτης γραφής είναι και το γεγονός ότι στον τότε νεόδμητο Ιερό Καθεδρικό Ναό Ευαγγελισμού της Θεοτόκου ετοποθετηθή, κατόπιν σχετικής αποφάσεως του τότε Μητροπολίτου Μαρωνείας Δαμασκηνού, ως Προϊστάμενος αυτού ο επί τριάντα και δύο συναπτά έτη (1974-2006) Πρωτοσύγκελλος της Ιεράς Μητροπόλεως Μαρωνείας, Αρχιμ. π. Αρίσταρχος Τσαλπαράς (+2019), ο οποίος υπηρέτησε στον Ιερό Καθεδρικό Ναό επί 27 συναπτά έτη (1979-2006) και συνέβαλε τα μέγιστα τόσο στην «εκ του μηδενός» οργάνωση της τότε αρτισυσταθείσης ενορίας του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου με την λειτουργία κατηχητικών ομάδων και κύκλου κυριών για την μελέτη και την ερμηνεία της Αγίας Γραφής, στον οποίο εδίδασκε ανελλιπώς ο ίδιος, όσο και στην ολοκλήρωση και αποπεράτωση όλων των έργων εξωραϊσμού και ευπρεπισμού αυτού, της αγιογραφήσεως και επιπλώσεώς του, έχοντας κατά τα πρώτα εκείνα επίπονα και δύσκολα έτη της εκεί διακονίας του ως συνεφημέριό του, τον Ιερέα π. Χρήστο Κοντίδη, ενώ καθοριστικής σημασίας για την πλήρη αποπεράτωση όλων των εσωτερικών και εξωτερικών έργων εξωραϊσμού, ευπρεπισμού και αγιογραφήσεων του Ιερού Καθεδρικού Ναού υπήρξε και η συμβολή του διαδόχου αυτού, επί επτά συναπτά έτη (2006-2013) Πρωτοσυγκέλλου της Ιεράς Μητροπόλεως Μαρωνείας και Κομοτηνής καθώς και Προϊσταμένου του Ιερού Καθεδρικού Ναού Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, Αρχιμ. π. Κωνσταντίου Παναγιωτακόπουλου, νυν δε βοηθού Επισκόπου Ανδρούσης (2018) παρά τω Μακαριωτάτω Αρχιεπισκόπω Αθηνών κ.Ιερωνύμω Β΄.
 
Ο αοίδιμος Μητροπολίτης Μαρωνείας και Κομοτηνής Δαμασκηνός Ρουμελιώτης (1974-2012) εκοιμήθη την 6η Νοεμβρίου 2012 και ετάφη δικαίως και ορθώς, την 9η του αυτού μηνός, στον προαύλιο χώρο του Ιερού Καθεδρικού Ναού Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Κομοτηνής, αφού κατ’ ευδοκίαν Θεού υπήρξε ο εμπνευστής της ανεγέρσεως αυτού και προσφυώς χαρακτηρίζεται ως ο κτίτωρ αυτού.
 
Ένεκα λοιπόν της επετειακής ιστορικής ταύτης γραφής δημοσιεύουμε στο παρόν αφιερωματικό ιστορικό κείμενό μας, τον πανηγυρικό αρχιερατικό λόγο, τον οποίο εκφώνησε ο αοίδιμος Μητροπολίτης Μαρωνείας και Κομοτηνής Δαμασκηνός κατά την ημέρα των σεπτών εγκαινίων του Ιερού Καθεδρικού Ναού Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Κομοτηνής, τα οποία ετελέσθησαν προ τεσσαράκοντα ετών(1979-2019). Ο ιστορικής αξίας και σημασίας εκείνος πανηγυρικός αρχιερατικός λόγος έχει ως εξής:
 
 

ΠΑΝΗΓΥΡΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ
ΕΙΣ ΤΑ ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΚΑΘΕΔΡΙΚΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ
ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ

 
«Τα πάντα εφώτισε τη παρουσία Χριστός∙ τον κόσμον ανεκαίνισε Πνεύματι Θείω αυτού∙ ψυχαί εγκαινίζονται∙ οίκος γάρ ανετέθη νυν εις δόξαν Κυρίου ένθα και εγκαινίζει των πιστών τας καρδίας Χριστός ό Θεός ημών εις σωτηρίαν βροτών».
 
Σεβασμιώτατοι Άγιοι Αδελφοί, Ερίτιμος Κυρία Ιωάννα Τσάτσου, Κύριε Υπουργέ Βορείου Ελλάδος, Αξιότιμοι Κύριοι Κύριοι εκπρόσωποι των Άρχων Νομών της Θράκης.
 
Η παρουσία του αληθινού Τριαδικού Θεού εις τον κόσμον είχε ως αποτέλεσμα όχι μόνον την Θριαμβευτικήν επικράτησιν τού φωτός έναντι του σκότους και της αληθείας έναντι του ψεύδους, αλλά και την μυστικήν βίωσιν υπό των εκλεκτών μελών της Εκκλησίας των ανεξαντλήτων δωρεών του Αγίου Πνεύματος αι οποίαι απέρρευσαν εκ της σταυρικής θυσίας του Θεανθρώπου.
 
Η αποδοχή και οικείωσις των αγαθών αυτών της Θείας απολυτρώσεως επιτυγχάνεται διά της προσωπικής εκάστου πίστεως και ενώσεως προς το Θείον κατόπιν αδιαπτώτου αγώνος και συμμετοχής εις «την κεκρυμμένην μυστηριακήν ζωήν» του Χριστού και της Εκκλησίας. Αλλά η πραγμάτωσις αυτής της ακρότητος των εφετών, δεν δύναται να συντελεσθή και να αχθή εις πέρας υπό του χοϊκού άνθρωπου ει μη μόνον διά των αισθητών στοιχείων και μνημείων ανταξίων του Θείου μεγαλείου και του απροσίτου κάλλους Αυτού.
 
Προς τον σκοπόν αυτόν μετά την ίδρυσιν προ παντός της Εκκλησίας υπό τού Αρχηγού αυτής Κυρίου Ιησού Χριστού και την επιφοίτησιν του Αγίου Πνεύματος κατά την μεγάλην ημέραν τής Πεντηκοστής εκκολάπτονται αι πρώται επί μέρους Εκκλησίαι αι οποίαι λατρεύουν και υμνούν τον Θεόν εις του περώον, τας κατ’οίκον Εκκλησίας και τας κατακόμβας εν συνεχεία, λόγω των διωγμών εναντίον των Χριστιανών. Και είναι ευνόητον ότι οι πιστοί κατά τούς τρεις πρώτους αιώνας ήτο αδύνατον να ανεγείρουν μεγαλοπρεπείς Ιερούς Ναούς λόγω μη αναγνωρίσεως της Χριστιανικής Θρησκείας ως επιτρεπομένης και της ανήλεους διώξεως αυτής υπό πολλών αυτοκρατόρων. Από του τετάρτου όμως αιώνος και επί των Μεγάλων Αυτοκρατόρων Κωνσταντίνου και Θεοδοσίου ανεγείρονται Ναοί περίλαμπροι, καλλιμάρμαροι καί επιβλητικοί με αποκορύφωμα τον Πάνσεπτον Ι. Ναόν της Του Θεού Σοφίας της Βασιλίδος των πόλεων Κωνσταντινουπόλεως και μνημείον απαραμίλλου κάλλους του Αυτοκράτορος Ιουστινιανού.
 
Κατά την περίοδον αυτήν εμφανίζονται και τελούνται επισήμως τα εγκαίνια των Ι. Ναών, ή άλλως λεγόμεναι καθιερώσεις.
 
Επειδή δε συνήθως κατά την εποχήν των διωγμών εκείνοι οι οποίοι επότισαν με το αίμα των τον δέντρον της Εκκλησίας και το εστερέωσαν ήσαν οι Μάρτυρες οι οποίοι αποτελούν τας ηρωϊκάς και αξιομιμήτους μορφάς της ευψυχίας, της πίστεως, της αγάπης του Θεού και της αυτοθυσίας, οι Χριστιανοί ες τον τόπον του Μαρτυρίου των ανήγειρον Ναούς προς τιμήν των, των οποίων τα Ιερά λείψανα ετοποθέτουν κάτωθεν του απερφυούς θυσιαστηρίου της Αγίας Τραπέζης ως πολύτιμον Θείον και ασύλητον θησαυρόν. Εκτοτε επεκράτησε τεμάχια αγίων λειψάνων ως επί το πλείστον Μαρτύρων να τοποθετούνται εις την Αγίαν Τράπεζαν κατά την τελετήν των εγκαινίων, πράγμα το όποιον κατέστη απολύτως απαραίτητον κατά τους Κανόνας της Εκκλησίας. Τα εγκαίνια και η καθιέρωσις ενός Ναού ως είδομεν δεν είναι τί ξένον και άσχετον προς το πνεύμα του Θεού και την παράδοσιν της Εκκλησίας. Ο Σοφός Βασιλεύς Σολομών συμμορφούμενος προς την Θεία νεντολήν, ανεγείρει εις τα Ιεροσόλυμα Ναόν μεγαλοπρεπέστατον, το παγκοσμίως γνωστόν Ιστορικόν μνημείονως Ναόν του Σολομώντος. Και εάν ο παρά του Θεού χρισθείς Εκείνος εκλεκτός βασιλεύς του Ισραήλ παρ’ όλην την λαμπρότητα του ανεγερθέντος Ναού και την ασύγκριτον καλαισθησίαν ομολογεί ότι υπελείπετο του Θείου μεγαλείου και δεν ηρκείτοες αυτόν, τί να είπωμεν ημείς οι όποιοι ναι μεν ήχθημεν αισίως εις την μεγάλην και ιστορικήν αυτήν ημέραν, πλην όμως έχομεν ακόμη πολλάς ελλείψεις προς ολοκλήρωσιν του έργου; Παρ’όλα ταύτα δεν είναι τυχαίον το γεγονός ότι ηξιώθημεν σήμερον Θεία χάριτι και φιλανθρωπία έστω και με μεγάλα κενά τα όποια υπάρχουν, να επιτελέσωμεν τα εγκαίνια του νεοτεύκτου αυτού Ιερού Ναού του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου εντός του συντομωτάτου διαστήματος μικρότερου των τεσσάρων ετών, ο όποιος θα αποτελέση το σέμνωμα και αγλάϊσμα ολοκλήρου της Θράκης. Το γεγονός αυτό πληροί τας καρδίας ημών άρρητου χαράς και ευφροσύνης και ως εκ τούτου πάλλονται και δονούνται αιχορδαί των ψυχών μας από αισθήματα δοξολογίας, ευχαριστίας και απείρου ευγνωμοσύνης προς τον Δομήτηρα της Εκκλησίας Κύριον.
 
Δίδομεν επ’ ευκαιρία μία εικόνα χονδρικώς απολογισμού του έργου.
 
Προϋπολογισμός Α΄ ΦΑΣΕΩΣ: 19.800.000δραχ. Β΄ ΦΑΣΕΩΣ: 22.721.880δραχ. Έσοδα Α΄ ΦΑΣΕΩΣ: 27.868.914δραχ. Έξοδα Α΄ ΦΑΣΕΩΣ: 16.983.386 δρχ. Έσοδα Β΄ ΦΑΣΕΩΣ: 21.552.889δραχ.Έξοδα Β΄ ΦΑΣΕΩΣ: 17. 960.450δραχ.Σύνολον εσόδων: 39.421.803δραχ.Σύνολον εξόδων: 34.943.836δραχ. ΓΕΝΙΚΑ ΕΣΟΔΑ: 39.421.803δραχ. ΓΕΝΙΚΑ ΕΞΟΔΑ: 34.943.836δραχ.Υπόλοιπον: 4.477.967δραχ.
 
ΟΦΕΙΛΑΙ TOY I. ΝΑΟΥ. 1) Ξυλόγλυπτον τέμπλον, αναλόγια, Δεσποτικός θρόνος, άμβων δραχ. 3.080.000 2) 11η εντολή εργολάβου 3.260.000δραχ. 3) 12η εντολή εργολάβου 3.000.000δραχ. 4) Υπόλοιπον ηλεκτρομηχανολογικών εργασιών 530.000δραχ. 5) Αμοιβή επιβλέποντος Μηχανολόγου 100.000δραχ. 6) Μετάλλια 150.000δραχ. 7) Αμοιβή μελετητού Μηχανολόγου διά τον Υποσταθμόν 80.000δραχ. ΣΥΝΟΛΟΝ ΟΦΕΙΛΩΝ δραχ. 10.200.000. Υπόλοιπον δραχ. 4.477.967. Απαιτουμένη πίστωσις διά την εξόφλησιν των υποχρεώσεων δραχ. 5.722.033.
 
Δεν δυνάμεθα να αποκρύψωμεν ότι κατά την πορείαν των εργασιών του Ιστορικού αυτού έργου παρενεβλήθησαν πλείστα όσα εμπόδια πλην όμως παρεκάμφθησαν τη βοήθεια του Θεού και με την ανεκτίμητον αρωγήν της Πολιτείας.
 

Την Ιεράν αυτήν στιγμήν αισθανόμεθα την ανάγκην και επιβεβλημένην την υποχρέωσιν να διατρανώσωμεν τον αυθόρμητον ενθουσιασμόν μας, την ευγνωμοσύνην και τας θερμοτάτας ευχαριστίας μας προς τους συντελεστάς του λαμπρού αυτού επιτεύγματος
 
1) την Ερίτιμον Κυρίαν Ιωάννα Τσάτσου σύζυγον του Εξοχωτάτου Προέδρου της Δημοκρατίας διακεκριμένον μέλος της Ερανικής Επιτροπής, η οποία υιοθέτησε εκθύμως το έργον συμβάλλουσα αποτελεσματικώς διά του κύρους Αυτής εις την επιτυχή αντιμετώπισιν όλων των αντιξοοτήτων και την επιχορήγησιν αυτού εκ μέρους της Πολιτείας. Η καμπάνα η οποία εδωρήθη από την Ιερά Μονή Βατοπεδίου του Αγίου Όρους και είναι αρίστης ποιότητος οφείλεται εις τας συντόνους προσπάθειας Αυτής εν συνεργασία μετά του Υπουργού Βορείου Ελλάδος κ. Νικολάου Μάρτη.
 
2) Τον Σεβασμιώτατον Μητροπολίτην Ν. Ιωνίας και Φιλαδέλφειας Κύριον Τιμόθεον προκάτοχον ημών διότι συνέλαβε την ιδέαν της ανεγέρσεως Νέου Καθεδρικού Ναού και εκληροδότησεν αυτήν εις την ταπεινότητά μου συμπαριστάμενος παντοιοτρόπως.
 
3) Τον Κύριον Κωνσταντίνον Τρυπάνην ως Πρωτεργάτην του έργου επί Υπουργίας και ενεργεία του οποίου εχαρακτηρίσθη το έργον δι’ αποφάσεως τριών Υπουργών ως εθνικής σημασίας και βαθμού επείγοντος, συμπεριληφθέν εις το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων.
 
4) Τον Κύριον Νικόλαον Μάρτην, Υπουργόν Βορείου Ελλάδος, εκλεκτόν μέλος της Έρανικής Επιτροπής, διά την πολύπλευρον συμβολήν και συμπαράστασιν και όχι μόνον διά την ανέγερσιν αυτού του μνημείου υπέρ του οποίου διέθεσε το ποσόν των 500.000 δραχ. αλλά και δι’ όλα τα προβλήματα της Μητροπόλεώς μας.
 
5) Τον Κύριον Παναγιώτην Φωτέα Νομάρχην Ροδόπης σημαίνον μέλος της Ερανικής Επιτροπής διά το αδιάπτωτον ενδιαφέρον και την ανελλιπή φροντίδα και την ολόθερμον πρεσβείαν παρά τοις αρμοδίοις Υπουργοίς προς ενίσχυσιν του έργου.
 
6) Τον Κύριον Δήμαρχον Κομοτηναίων Ανδρέαν Στογιαννίδην μετά του Προέδρου και των μελών του Δημοτικού Συμβουλίου Κομοτηνής διά την πολύτιμον προσφοράν της δωρεάν παραχωρήσεως του οικοπέδου του Ιερού. Ναού ως και δι’όλην την βοήθειαν την οποία παρέσχον.
 
7) Τον Κύριον Γεώργιον Αξιώτην Αρχιτέκτονα Μηχανικόν διά την δωρεάν εκπόνησιν της μελέτης ανεγέρσεως του Ι. Ναού ειδικόν εις θέματα Ναοδομίας.
 
8) Τον Κύριον Κωνσταντίνον Ξενοδοχίδην πολιτικόν Μηχανικόνως επιβλέποντα του έργου διά την υποδειγματικήν ευσυνειδησίαν, ανιδιοτέλειαν, επαγρύπνησιν καιαφοσίωσιν ώστε να πραγματοποιηθή ο μεγάλος οραματισμός μας.
 
9) Τον Κύριον Βασίλειον Πατεράκην Εργολάβον διά την εξαίρετον εργασίαν και ολόκληρον την καλαισθητικήν δομήν.
 
Ωσαύτως απευθύνομεν θερμοτάτας ευχαριστίας προς την Εθνικήν Τράπεζαν της Ελλάδος και τον Διοικητήν αυτής κ. Άγγελον Αγγελόπουλον διά την προσφοράντων 2.000.000 δραχ. υπέρ του Ι. Ναού, την Αγροτικήν Τράπεζαν και τον Διοικητήν αυτής κ. Αδαμάντιον Πεπελάσην διά την προσφοράν των 500.000 δραχ., τον κ. ΆλέξανδρονΤσάτσον διά την προσφοράν των 400 τόνων τσιμέντων, την Χαλυβουργικήν και τον κ. Δημήτριον Αγγελόπουλον διά την δωρεάν 120 τόνων σιδήρου, τον κ. Σπύρον Κωστόπουλον,Διοικητήν της Τραπέζης Εμπορικής Πίστεως διά την δωρεάν των 50.000 δραχ., τον αείμνηστον κ. Αθανασιάδην Μποδοσάκην, την κ. Έλλην Γουλανδρή και κ. Ντόλη Γουλανδρή διά την μεγίστην συμβολήν των, τους κ.κ. Κωνσταντίνον Παυλίδην και Γεώργιον Πίτατζην διά τας πολυτίμους υπηρεσίας των, τους κ.κ. Συμβολαιογράφους Κομοτηνής διά την μικράν αμοιβήν την οποίαν έλαβον προς κατάρτισιν των συμβολαίων του οικοπέδου τουΙ. Ναού, τους Ιατρούς κ. Χρήστον Ιωαννίδην διά την προσφοράν του ποσού των 50.000 δραχ., κ. Σωτήριον Ορταξίδην διά την προσφοράν του ποσού των 20.000 δραχ. και κ. Ελευθέριον Καραμπίναν διά την προσφοράν του ποσού των 15.000 δραχ., καθώς και όλους τους δωρητάς επωνύμους και ανωνύμους. Γενικώς άπαντα τα μέλη της δευτέρας Τοπικής υποβοηθητικής Ερανικής Επιτροπής, Προέδρους Επιστημονικών, Εμπορικών, Επαγγελματικών, Εκπολιτιστικών και λοιπών Συλλόγων και Σωματείων.
 
Θα ήτο παράλλειψις εάν δεν εξέφραζον θερμοτάτας ευχαριστίας προς τους κ.κ. Βουλευτάς του Νομού Ροδόπης διά το στοργικόν τους ενδιαφέρον, τας Στρατιωτικός Αρχάς με επικεφαλής τον κ. Ταξίαρχον Εμμανουήλ Σκουλάν διά την ολοπρόθυμον συμπαράστασιν και διάθεσιν μηχανημάτων και οχημάτων προς μεταφοράν διαφόρων αντικειμένων του Ιερού Ναού και εξυπηρέτησιν της Μητροπόλεως καθώς και τας τεχνικάς υπηρεσίας της Νομαρχίας και του Δήμου διά την μεγάλην προσφοράν τους.
 
Οφείλομεν ευχαριστίας ωσαύτως προς τους κ.κ. Νομάρχας, Βουλευτάς, τον κ. Διοικητήν του Δ' Σώματος Στρατού, την Χωροφυλακήν και λοιπούς εκπροσώπους των άρχων Ξάνθης, Εβρου καί Ροδόπης και πάντας τους καθ’ οιονδήποτε τρόπον συμβάλοντας διά την ανέγερσιν του περικαλλούς τούτου Ι. Καθεδρικού Ναού Ευαγγελισμού της Θεοτόκου καθώς και άπαν το Χριστεπώνυμον Πλήρωμα της καθ’ ημάς Θεοσώστου Επαρχίας διά την ολόψυχον καί ενθουσιώδη συμμετοχήν εις την παρούσαν λαμπράν τελετήν.
 
Τέλος απευθύνομεν ευγνωμόνους ευχαριστίας προς τον Εξοχώτατον Πρόεδρον της Δημοκρατίας κ. Κωνσταντίνον Τσάτσον, τον Εξοχώτατον Πρωθυπουργόν κ. Κωνσταντίνον Καραμανλήν, τον Υπουργόν Συντονισμού κ. Κωνσταντίνον Μητσοτάκην, τον Υπουργόν της Παιδείας και Θρησκευμάτων κ. Ιωάννην Βαρβιτσιώτην, τον Υπουργόν επί Θεμάτων Κοινής Αγοράς κ. Γεώργιον Κοντογεώργην και τον Υφυπουργόν κ. Ιωάννην Παλαιοκρασάν διά το αμέριστον προσωπικόν των ενδιαφέρον και την ανεκτίμητον συμπαράστασίν των καθώς και τους συνεορταστάς Σεβ. Μητροπολίτας Ν. Ιωνίας και Φιλαδέλφειας κ.κ. Τιμόθεον, Τριφυλίας καί Ολυμπίας κ.κ. Στέφανον, Φιλίππων, Νεαπόλεως καί Θάσου κ.κ. Προκόπιον, Ζιχνών και Νευροκοπίου κ.κ. Σπυρίδωνα, Αλεξανδρουπόλεως κ.κ. Άνθιμον και Διδυμοτείχου και Ορεστιάδος κ.κ. Αγαθάγγελον διά την εξόχως τιμητικήν και λαμπράν συμμετοχήν των, με την δι άπυρονευχήν όλων των παρισταμένων να ποιήση Κύριος ο Θεός τον Άγιον Οίκον τούτον σκήνωμα δόξης Αυτού, να κατακοσμήση αυτόν τοις θείοις και υπερκοσμίοις χαρίσμασι∙ να καταστήση αυτόν λιμένα χειμαζόμενων, ιατρείον παθών, καταφυγήν ασθενών, δαιμόνων φυγαδευτήριον και να φυλάττη αυτόν ασάλευτον έως της συντελείας του αιώνος.
 
*Ο Ιωάννης Ελ. Σιδηράς είναι Θεολόγος – Εκκλησιαστικός Ιστορικός – Νομικός

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.