Π.Πολυζωιδης: Η Ελλαδα εχει την ευχη και την καταρα να ειναι ενας ονειρεμενος τοπος διακοπων

Mη χρηματοδοτούμενη έρευνα για τα κίνητρα επαναπατρισμού των ομογενών του Επίκουρου Καθηγητή του ΔΠΘ

«Η μετανάστευση είναι για μια χώρα ό,τι είναι η αιμορραγία για το ανθρώπινο σώμα, είχα διαβάσει κάποτε. Μια κοινωνικοπολιτική αφαίμαξη που δεν έγκειται τόσο στα ποσοτικά μεγέθη όσο στα ποιοτικά. Θυμάμαι πως η φράση αυτή με ξένισε και μάλιστα πάρα πολύ και μου δημιούργησε προβληματισμούς. Αν ο ενεργός πληθυσμός μιας χώρας δεν φεύγει, αλλά παραμένει ανενεργός μέσα σε αυτή, τότε πόσο επικίνδυνη μπορεί να είναι μια τέτοια «εσωτερική αιμορραγία» τόσο για το ίδιο το άτομο όσο και για τη χώρα του;
 
Ο κοσμοπολιτισμός είναι μια διαδικασία με την οποία πέφτουν τα εθνικά σύνορα. Ομως δεν πέφτουν στην πραγματικότητα. Η νοσταλγία και τα έντονα συναισθήματα για τις ρίζες και τις καταβολές θα είναι πάντα συνοδοιπόροι στο ταξίδι της ζωής του μετανάστη. Στο σημείο αυτό, τίθεται και το ακόλουθο ερώτημα: Ποια κίνητρα ωθούν ένα μετανάστη να επιστρέψει ξανά στις ρίζες του;»

Ο Περικλής Πολυζωίδης, Επίκουρος Καθηγητής του ΔΠΘ έχει εκπονήσει μια πολύ ενδιαφέρουσα και μη χρηματοδοτούμενη έρευνα σχετικά με τη διερεύνηση των κινήτρων επαναπατρισμού.
 
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, η μετανάστευση από την Ελλάδα προς οποιαδήποτε χώρα ή ήπειρο είναι εύκολη, ιδιαίτερα για τους νέους και τις νέες με υψηλό μορφωτικό επίπεδο. Οι πιθανότητες επιστροφής ελαχιστοποιούνται όταν στον τόπο προορισμού υπάρχει οικογένεια, φίλοι, δουλειά ή ισχυρή ελληνική κοινότητα.
 

Ποιος ήταν ο λόγος ο οποίος σας ώθησε να εκπονήσετε μια έρευνα σχετικά με τη διερεύνηση κινήτρων επαναπατρισμού των ομογενών;

Η Ελλάδα κινδυνεύει άμεσα από αφελληνισμό. Ο πληθυσμός μειώνεται και γηράσκει, οι νέοι αδυνατούν να βρουν δουλειά, αποφεύγουν το γάμο και την τεκνοποίηση και μεταναστεύουν. Η αντιμετώπιση της επικείμενης καταστροφής προϋποθέτει θέσπιση ισχυρών κινήτρων απασχόλησης, παραμονής, τεκνοποίησης και επαναπατρισμού. Οι ταπεινές μου δυνάμεις φτάνουν μόνο μέχρι την ενίσχυση μερικών νέων ελπιδοφόρων ερευνητών, προκειμένου να ασχοληθούν σε βάθος με αυτά τα κρίσιμα ζητήματα, που σήμερα παραμελούνται βάναυσα.
 
Κάποτε στην Αρχαία Αθήνα η Εκκλησία του Δήμου συνεδρίαζε με θέμα την αντιμετώπιση μιας άμεσης εχθρικής απειλής, ωστόσο το κοινό δεν έδινε καμιά σημασία στους ομιλητές. Τότε ανέβηκε στο βήμα ο σπουδαίος ρήτορας Δημοσθένης, ο οποίος τους παρακάλεσε για μια στιγμή ησυχίας καθώς ξεκίνησε τη διήγηση του παρακάτω μύθου:
 
«Κάποτε ένας άνθρωπος νοίκιασε ένα γαϊδουράκι για να μεταφέρει το φορτίο του. Ξεκίνησαν λοιπόν την πορεία παρέα με τον ιδιοκτήτη του γαϊδάρου, ωστόσο όταν σταμάτησαν για να ξεκουραστούν εξαιτίας του καυτού ήλιου, μάλωσαν μεταξύ τους για το ποιος δικαιούται να καθίσει στη σκιά του ζώου».
 
Στο σημείο αυτό διέκοψε την αφήγηση και κατέβηκε από το βήμα. Οι Αθηναίοι άρχισαν να διαμαρτύρονται έντονα ότι θέλουν να μάθουν το τέλος της ιστορίας. Ο ρήτορας επέστρεψε και τους κατακεραύνωσε λέγοντας πως «είναι ντροπή να σας ενδιαφέρει η σκιά ενός γαϊδάρου περισσότερο από την επιβίωση της πόλης σας!». Στο ίδιο πνεύμα, ο πολιτικός κόσμος στη σύγχρονη Ελλάδα φιλονικεί  με πάθος για το αν είναι ηθικά επιτρεπτό στον Πρωθυπουργό να φιλοξενείται σε θαλαμηγούς πλουσίων ή στον Υπουργό Υγείας να καπνίζει,  και αγνοεί τα μεγάλα ζητήματα που θα σμιλέψουν το μέλλον της Πατρίδας.
 
Ποια είναι τα μέχρι τώρα αποτελέσματα της έρευνας;

Η μετανάστευση από την Ελλάδα προς οποιαδήποτε χώρα ή ήπειρο είναι πανεύκολη, ιδιαίτερα για τους νέους και τις νέες με υψηλό μορφωτικό επίπεδο. Οι πιθανότητες επιστροφής ελαχιστοποιούνται όταν στον τόπο προορισμού υπάρχει οικογένεια, φίλοι, δουλειά ή ισχυρή ελληνική κοινότητα. Ο χρόνος παραμονής λειτουργεί αντιστρόφως ανάλογα με την πιθανότητα επιστροφής. Το δίλημμα της επιστροφής ανακάμπτει εφόσον προκύψουν τέκνα που φθάνουν σε ηλικία σχολείου, συνήθως όμως επιλέγεται η ασφάλεια της χώρας υποδοχής.
 
Πιθανός γάμος με ντόπιο/ντόπια αποτελεί σημείο χωρίς επιστροφή. Τα ισχυρότερα αντικίνητρα για επιστροφή είναι η αδυναμία εύρεσης μιας κατάλληλης δουλειάς (η Ελλάδα παρέχει πλέον ελάχιστες ποιοτικές θέσεις εργασίας) και η περιβόητη γραφειοκρατία. Το σημαντικότερο ίσως εύρημα ωστόσο είναι οι τεράστιες διαφοροποιήσεις που εντοπίζονται εντός του πληθυσμού των Ελλήνων μεταναστών, οι οποίες προκύπτουν από ένα συνονθύλευμα παραμέτρων (φύλο, τρέχουσα ηλικία, ηλικία μετοίκησης, χώρα, απασχόληση, οικογενειακή κατάσταση, λόγος αποδημίας, περιουσία, τόπος διαμονής γονέων και πολλές ακόμα) έτσι ώστε η εφαρμογή ακόμη και ισχυρών οριζόντιων κινήτρων (δωρεάν κατοικία, είσοδος στο πανεπιστήμιο, φοροαπαλλαγή) να καθίσταται αναποτελεσματική.
 
Ετσι, μια πραγματική πολιτική επαναπατρισμού προϋποθέτει τη σύσταση μιας ειδικής γραμματείας η οποία θα έχει την εξουσιοδότηση να διαπραγματεύεται διαφορετικά κίνητρα για κάθε μια διαφορετική περίπτωση. Δυστυχώς, με βάση τις τρέχουσες επιδόσεις της ελληνικής δημόσιας διοίκησης κάτι τέτοιο αγγίζει τα όρια της επιστημονικής φαντασίας. Μέρος της έρευνας που εκπονήσαμε με τον πρώην φοιτητή μου, νυν μεταπτυχιακό φοιτητή στο Ηνωμένο Βασίλειο και μελλοντικό υποψήφιο διδάκτορα Γιώργο Τσερτεκίδη θα δημοσιευτεί αυτές τις ημέρες στο «International Journal of Business and Social Science 10 (7)», υπό τον τίτλο: «Bring the Boys Back Home! The Forgotten Fight for Restricting Outward Migration When/Where it is still Possible. The Case of Greece». Εκεί υπάρχουν τα τεχνικά χαρακτηριστικά της έρευνας (δείγμα, μεθοδολογία) καθώς και η πλήρης ανάλυση και τα συμπεράσματα.
 
Θεωρείτε πως είναι εφικτός ο επαναπατρισμός ενός μετανάστη ο οποίος έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στη θετή του χώρα;

Ναι βέβαια. Ενα χαρακτηριστικό της φυλής μας είναι η μεγάλη προσαρμοστικότητα, η οποία διευκολύνει τόσο την αποχώρηση όσο και την επιστροφή. Ωστόσο, η Ελλάδα έχει την ευχή και την κατάρα να είναι ένας ονειρεμένος τόπος διακοπών. Οι ξενιτεμένοι, ιδιαίτερα όσοι λείπουν χρόνια και έχουν κατοχυρώσει συνταξιοδοτικά δικαιώματα στο εξωτερικό, προτιμούν να την επισκέπτονται το καλοκαίρι ως τουρίστες μακράς διάρκειας, παρά να μετακομίζουν οριστικά. Δεν έχουν κανένα λόγο να το κάνουν.
 
Ποιες είναι οι δυσκολίες που ενδέχεται να αντιμετωπίσει ένας μετανάστης ο οποίος έχει ως όνειρο ζωής τον επαναπατρισμό του;
 
Δε νομίζω ότι υπάρχουν συστημικές δυσκολίες για την επιστροφή. Ενας αγαθός αλλά λιχούδης μοναχός στο Αγιο Ορος βρήκε περιπλανώμενος στο δάσος ένα αυγό πουλιού, το έβαλε κρυφά στο μοναστήρι και το βράδυ το έφαγε στο κελί του, παρόλο που ήταν περίοδος νηστείας. Καλόψυχος όπως ήταν μετάνιωσε για την πράξη του, πήγε αμέσως στον Ηγούμενο και εξομολογήθηκε την αμαρτία του. Ο Ηγούμενος του είπε, «βρε παιδάκι μου, αν ήθελες τόσο πολύ ένα αβγό δεν υπήρχε λόγος να το φας ωμό, μπορούσα να σου δώσω ένα βρασμένο». «Δεν το έφαγα ωμό, το έβαλα στον κρίκο του κλειδιού και το έψησα με το κερί. Ο διάβολος με έβαλε» απαντά ο μοναχός. Και τότε ποπ! εμφανίζεται ο διάβολος και λέει: «με συγχωρείτε, αλλά αυτό με το κλειδί ούτε εγώ θα μπορούσα να το σκεφτώ!».
 
Με βάση τις μεγάλες διαφοροποιήσεις που αναφέρθηκαν παραπάνω, ο επαναπατρισμός είναι μια πολύ προσωπική υπόθεση και η επιτυχία του εξαρτάται από την προέλευση, τη συγκρότηση, τις εμπειρίες και τις προσδοκίες καθεμίας και καθενός. Επιτρέψτε μου να προσθέσω, για να αποφύγω το «έξω απ’ τον χορό πολλά τραγούδια λες» ότι κι εγώ επέστρεψα στην Ελλάδα μετά από χρόνια σπουδών και εργασίας στη Φρανκφούρτη, το Αμστερνταμ και τη Νέα Υόρκη. Δόξα τω Θεώ.
 
Το δικαίωμα ψήφου των ομογενών αποτελεί πάγιο αίτημα των Ελλήνων του εξωτερικού. Για ποιο λόγο μέχρι σήμερα καμία ελληνική κυβέρνηση δεν το έχει υλοποιήσει; Ποια είναι η θέση σας όσον αφορά στο θέμα αυτό;

Τα παλιότερα χρόνια υπήρχε φθόνος και έχθρα για τα άτομα που εγκατέλειπαν τη χώρα και πρόκοβαν στο εξωτερικό, εξαιτίας της μεροληπτικής άρνησης παραδοχής του ρίσκου, της νοσταλγίας και των δυσκολιών που συνεπάγεται η μετανάστευση. Σήμερα τα πράγματα είναι διαφορετικά, και μάλιστα πολύ πιο σύνθετα. Σε αντίθεση με άλλες χώρες, το πλήθος της ελληνικής Ομογένειας είναι τεράστιο σε σχέση με τον εναπομείναντα πληθυσμό. Ταυτόχρονα, η γνώση της για τα τεκταινόμενα στην Πατρίδα είναι περιορισμένη και η αντικειμενική ενημέρωση μέσα από προεκλογικές εκστρατείες αδύνατη, λόγω της τεράστιας διασποράς. Εκφράζονται λοιπόν φόβοι ότι η νομή της εξουσίας θα καθορίζεται από άτομα που δε θα είναι υποκείμενά της, κατά παράβαση των κανόνων της Δημοκρατίας.

Προσωπικά είμαι καταρχήν ισχυρά υπέρ της παροχής δυνατότητας ψήφου, ωστόσο το ερώτημα «υπέρ ή κατά της ψήφου των ομογενών» δε μπορεί να απαντηθεί μονολεκτικά από νοήμονες ανθρώπους. Αναζητούνται θεσμικές ισορροπίες που θα επιτρέψουν στον αναζωογονητικό άνεμο της Ομογένειας να ενισχύσει τη μητέρα πατρίδα, χωρίς ωστόσο να δημιουργήσει ανεμοστρόβιλους. Το εγχείρημα είναι δύσκολο, απαιτεί σοφία, και αν ψάχναμε κατάλληλο πολιτικό προσωπικό με μια σχετική αγγελία στον «Εθνικό Κήρυκα», αυτή θα ξεκινούσε με τη φράση «Ζητούνται μάγοι…».

Πηγή: ekirikas.com

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.