Πολιτικη Προστασια: Τι αφορα και ποιος ο τροπος λειτουργιας της σημερα

Κώστας Χουβαρδάς, προϊστάμενος πολιτικής προστασίας της Περιφέρειας ΑΜΘ «Αναγκαία η αναδιάρθρωσης του θεσμικού και λειτουργικού πλαισίου πολιτικής προστασίας, σε πιο επιστημονική βάση και με ξεκάθαρους τους ρόλους του καθενός» - «Μια κοινωνία γίνεται ανθεκτική όταν μειώνεις την τρωτότητα των υποδομών της και έχεις ενημερωμένους και ενεργούς πολίτες»

Μία εφ’ όλης της ύλης συζήτηση σχετικά με την έννοια του όρου της Πολιτικής Προστασίας αλλά και της πραγματικής εφαρμογής της σήμερα στην Ελλάδα, πραγματοποιήθηκε το πρωί της Τρίτης, 16 Ιουλίου στο στούντιο του «Ράδιο Παρατηρητής 94fm».
 
Καλεσμένος συνομιλητής ο Προϊστάμενος Πολιτικής Προστασίας της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης κ. Κωνσταντίνος Χουβαρδάς ο οποίος προσπάθησε να διαφωτίσει πτυχές της πραγματικής «έκτασης» που αγγίζει η έννοια της πολιτικής προστασίας στην καθημερινότητά μας, αλλά και του τρόπου λειτουργίας της, απαντώντας και στην κριτική που ασκείται επ’ αυτής.
 
Μία εφ’ όλης συζήτησης λοιπόν, πρωτίστως ενημερωτικής για τον ρόλο και τις δομές της πολιτικής προστασίας της χώρας μας, αλλά και κριτικής ως προς τα όσα μπορούν στο άμεσο ή απώτερο μέλλον να γίνουν για την καλύτερη δυνατή εξέλιξή της.
 
Κωνσταντίνος Χουβαρδάς  όμως…
 
ΠτΘ: κ. Χουβαρδά δυστυχώς η πρόσφατη κακοκαιρία που «χτύπησε» και τη χώρα μας, αφήνοντας πίσω της και θύματα, έφερε στο προσκήνιο και την αδυναμία κατανόησης που υπάρχει στον όρο της πολιτικής προστασίας. Ξεκινώντας από τα βασικά λοιπόν σε τι συνίσταται η πολιτική προστασία, πώς αυτή εφαρμόζεται σήμερα στην Ελλάδα και ποιοι είναι οι όροι με τους οποίου λειτουργούν σήμερα  οι φορείς πολιτικής προστασίας στη χώρα μας;
Κ.Χ.:
Όπως το λέει και η λέξη, ουσιαστικά προστατεύουμε τον ίδιο τον πολίτη, την περιουσία του, τις υποδομές, την κοινωνία, το περιβάλλον, τη γεωργία, τα πάντα. Είναι ουσιαστικά ένας οριζόντιος τομέας που διοικητικά στην Ελλάδα χωρίζεται στην κρατική δομή, ρόλο που επιτελεί η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασία και ακολούθως η Περιφερειακή δομή και η Δημοτική δομή. Ο πρώτος που φτάνει σε ένα γεγονός είναι ο δήμος. Μετά είναι η Περιφέρεια και στη συνέχεια όλοι μαζί ακολουθούμε τις γενικές οδηγίες και γραμμές της πολιτικής προστασίας. Βέβαια  θα πρέπει να καταστήσουμε σαφές πως η πολιτική προστασία αφορά και το επίπεδο της πρόληψης. Έχουμε το προ-καταστροφικό στάδιο, το συν-καταστροφικό και το μετα-καταστροφικό, που στόχος μας είναι να πετύχουμε την επανατακτικότητα, δηλαδή την επαναφορά μας στην πρότερη κατάσταση το συντομότερο δυνατόν. 

«Το πρόβλημα γενικά με τη δημόσια διοίκηση και τη διάρθρωση της πολιτικής προστασίας είναι οι οριζόντιες επικοινωνίες των φορέων» 

ΠτΘ: Η Πολιτική Προστασία λοιπόν είναι ένα σύνολο δομών, που λειτουργούν, ή απαιτείται έστω να λειτουργούν, συνδυαστικά. Πού έγκειται η αδυναμία της ορθής ίσως λειτουργίας της;
Κ.Χ.:
Το πρόβλημα γενικά με τη δημόσια διοίκηση και τη διάρθρωση της πολιτικής προστασίας είναι οι οριζόντιες επικοινωνίες των φορέων, γιατί πολιτική προστασία είμαστε όλοι. Είναι οι τεχνικές υπηρεσίες, οι διευθύνσεις υγείας κ.α. επομένως η διεύθυνση πολιτικής προστασίας συντονίζει ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων που υπάρχουν στη δημόσια ζωή. Το θέμα είναι όταν γίνεται ένα συμβάν να υπάρχει η άμεση διαλειτουργικότητα μεταξύ όλων των υπηρεσιών.
 
Στο εξωτερικό υπάρχει η κουλτούρα της πολιτικής προστασίας. Για παράδειγμα όταν γίνεται ένα συμβάν, μια πλημμύρα, κλπ, μπαίνει μια ταμπέλα ως «αναμνηστική» αυτού του γεγονότος που υποδεικνύει το εξής απλό, ότι εδώ υπήρξαν καταστροφές. Αυτό ως γεγονός πρέπει να το ξέρουν οι αντίστοιχες υπηρεσίες, είτε ανήκουν στην περιφέρεια, είτε στον δήμο, ώστε να μπορέσουν να προγραμματίσουν και να φτιάξουν κάποιο έργο, με στόχο την μη επανάληψη του φαινομένου.  Αυτό το θεσμικό πλαίσιο και αυτή η οριζόντια διασύνδεση, πολλές φορές στην Ελλάδα δεν υπάρχει. Γίνεται ένα γεγονός, μετά το ξεχνάμε και απλά ξαναεπαναλαμβάνεται. 

«Απαραίτητη η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου πλαισίου διαχείρισης της διακυνδύνευσης» 

ΠτΘ: Είναι ζήτημα αδυναμίας του θεσμικού πλαισίου, είναι ζήτημα αδιαφορίας; Είναι αποτέλεσμα, ένα από τα πολλά, της οικονομικής κρίσης των τελευταίων 10 ετών;
Κ.Χ.:
Όλα παίζουν ρόλο και το θεσμικό πλαίσιο, και η κρίση έπαιξε σημαντικό ρόλο, για παράδειγμα στο ότι είναι υποστελεχωμένες οι υπηρεσίες. Σε άλλες χώρες της Ευρώπης η Πολιτική Προστασία είναι κάτω από τον Πρωθυπουργό, γεγονός ιδιαίτερα σημαντικό που δείχνει και τη σημασία που δίνει ένα κράτος στην πολιτική προστασίας. Στην Ιταλία σε κάθε πλατεία μπορεί να συναντήσεις τόπο συγκέντρωσης, οι οποίοι μάλιστα για κάθε γεγονός – σεισμό, πλημμύρες, τσουνάμι κ.ο.κ.- αλλάζει.  Η επιστημονική γνώση υπάρχει. Αυτό που δεν υπάρχει είναι η διαδικασία εκείνη με την οποία θα περάσει μέσα στους φορείς που επιχειρούν στην ίδια την πολιτική προστασία.

Άρα χρειάζεται μια διασύνδεση των πανεπιστημιακών φορέων με το ίδιο το κομμάτι της πολιτικής προστασίας. Πρέπει να υπάρχει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο διαχείρισης της λεγόμενης διακινδύνευσης. Αυτή τη στιγμή σε καμία περιφερειακή ενότητα, πουθενά σχεδόν στην Ελλάδα, δεν υπάρχουν χάρτες διακινδύνευσης ώστε να ξέρει ο κόσμος από τι κινδυνεύει.  
 
Από εκεί και πέρα οι υπηρεσίες είναι υποστελεχωμένες. Στους δήμους δε το θεσμικό πλαίσιο είναι λάθος. Δεν μπορεί  η πολιτική προστασία να είναι ένα μικρό γραφείο μαζί με τα κοιμητήρια, μαζί με το πράσινο, και να ασχολείται μισό άτομο, γιατί έχει και παράλληλες δραστηριότητες. Αντίστοιχα και σε επίπεδο περιφέρειας. Όταν ουσιαστικά η Πολιτεία ζητά δωδεκάωρη ή εικοσιτετράωρη λειτουργία και οι επίτροποι δεν δέχονται τις υπερωρίες, πώς θα υπάρξουν αυτές. Εμείς έχουμε να πληρωθούμε τρία χρόνια υπερωρίες, αλλά πέραν αυτού πώς να υπάρχουν βάρδιες όταν σε ένα τμήμα είναι ένα ή δύο άτομα; Αν έχεις ένα γεγονός που μπορεί να διαρκέσει και μια εβδομάδα καταλαβαίνετε ότι υπάρχει και το λεγόμενο burn-out, η εξουθένωση. Από εκεί και πέρα το μέγιστο για μένα είναι ότι τις αποφάσεις τις λαμβάνει ο αντιπεριφερειάρχης, ενώ εμείς έχουμε συμβουλευτικό χαρακτήρα. Ακόμα και αυτό θα έπρεπε να αλλάξει και τις αποφάσεις να τις παίρνουν τεχνοκράτες με την απαραίτητη επιστημονική κατάρτιση. 

«Η ανάγκη για ένα ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα» 

ΠτΘ: Τα απαραίτητα εργαλεία υπάρχουν;
Κ.Χ.:
Δυστυχώς δεν υπάρχει ένα ολοκληρωμένο πληροφορικό σύστημα όπου να περνάει όλη αυτή η βάση δεδομένων και πληροφορίας. Έχουμε κάνει προτάσεις επανειλημμένως στο Υπουργείο, αλλά δυστυχώς δεν έχει υλοποιηθεί.  Ακόμα και στο πολύ χρήσιμο σύστημα “engage” που έχει η πυροσβεστική, στο οποίο καταγράφονται και οι  πορείες των οχημάτων, ούτε η Πολιτική Προστασία της Περιφέρειας ούτε των δήμων έχουν πρόσβαση. Γίνεται κατανοητό λοιπόν ότι θα πρέπει να γίνει ένα ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα το οποίο να διαχειρίζεται η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας και όλες οι εντολές, όλα τα πρωτογενή δεδομένα των συμβάντων, ακόμα και τα πρωτογενή δεδομένα από τους μετεωρολογικούς σταθμούς ή η real-time πρόγνωση των καιρικών φαινομένων να διοχετεύονται σε όλους τους φορείς που δρουν στο πεδίο, ώστε να ξέρουν τι τους περιμένει την επόμενη ώρα. Άλλωστε  το κρίσιμο πάντα όταν έχουμε ένα συμβάν είναι να γνωρίζουμε σε ποιο σημείο της καμπύλης του συμβάντος βρισκόμαστε. Κι αυτό πολλές φορές οι περισσότεροι που  δρουν δεν το ξέρουν. Δεν ξέρουν αν βρισκόμαστε στην αρχή, στη μέση ή  στο τέλος. Αν θα φθίνει το συμβάν ή όχι.  

«Ο κόσμος έχει  αρχίσει και βλέπει ότι η κλιματική αλλαγή δεν είναι fake news και έχει αρχίσει να ευαισθητοποιείται» 

ΠτΘ: Ως προς την ευθύνη των πολιτών και την απαραίτητη διαμόρφωση της κουλτούρας πολιτικής προστασίας, βλέπετε κάποια αλλαγή στους Έλληνες πολίτες;
Κ.Χ.:
Βεβαίως. Ο κόσμος μετά την τραγωδία στο Μάτι και μετά τη Μάνδρα Αττικής, νομίζω ότι έχει ευαισθητοποιηθεί περισσότερο. Δεν είναι λίγα τα τηλεφωνήματα που δεχόμαστε από πολίτες για το πώς μπορούν να επέμβουν όταν για παράδειγμα ο γείτονας έχει δένδρα που ακουμπούν στην σκεπή του δικού τους σπιτιού. Ο κόσμος έχει  αρχίσει και βλέπει ότι η κλιματική αλλαγή δεν είναι fake news και έχει αρχίσει να ευαισθητοποιείται. Αυτό είναι καλό και μάλιστα θεωρώ ότι προς αυτή την κατεύθυνση, της δημόσιας ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης, ακόμα και από τα σχολεία, θα πρέπει να εντείνουμε την προσπάθειά μας.  
 
ΠτΘ: Τα ζητήματα αυτά έχουν εισακουστεί; Θεωρείτε ότι κάποια στιγμή η
Ελληνική Πολιτεία θα ενσκήψει προς μια σοβαρή αναδιοργάνωση τόσο του θεσμικού όσο και του λειτουργικού πλαισίου πολιτικής προστασίας στην χώρα μας;
Κ.Χ.:
Πιστεύω ότι θα γίνει σιγά σιγά, γιατί όλοι βλέπουν την αναγκαιότητα της αναδιάρθρωσης του υφιστάμενου τοπίου, σε μία πιο επιστημονική βάση, με ξεκάθαρους τους ρόλους του καθενός. Το θέμα είναι να μην βλέπουμε μόνο την Αθήνα. Το θέμα είναι να βλέπουμε την πολιτική προστασία κυρίως σε περιφερειακό επίπεδο, γιατί δεν θα έρθει καμία Αθήνα να μας σώσει σε ένα περιστατικό. Έχουμε μια πολύ σημαντική τεχνογνωσία και αν έχουμε και το κατάλληλο εκπαιδευμένο προσωπικό μπορούν να γίνουν πολλά.

Αξίζει να πούμε επίσης πως ακόμα δεν έχουμε πιστοποιημένη εκπαίδευση στελεχών πολιτικής προστασίας από μια εθνική σχολή πολιτικής προστασίας. Πρέπει η επιστημονική γνώση που παράγουν όλα τα ιδρύματα της Ελλάδας, να μπορεί να περάσει και σε αυτό τον τομέα. Έχουμε φτάσει στο σημείο στο δημόσιο οι υπάλληλοι, τα στελέχη, να μην εκσυγχρονίζουν πολλές φορές τις γνώσεις που έχουν, την ώρα που οι τεχνολογία, τα εργαλεία και τα δεδομένα αλλάζουν. Μόνο έτσι νομίζω ότι μπορούμε να πάμε μπροστά. Κι αν κάτι είναι πρωτοεμφανιζόμενο, τότε το αντιμετωπίζουμε. 

«Δεν είμαστε ανοχύρωτη χώρα, αλλά οι δομές θέλουν βελτίωση» 

ΠτΘ: Η Ελλάδα τελικά είναι ανοχύρωτη χώρα απέναντι στα καιρικά φαινόμενα και σε κάθε συμβάν που μπορεί να προκαλέσει μια μεγαλύτερη καταστροφή;
Κ.Χ.:
Δεν είμαστε ανοχύρωτη χώρα, υπάρχουν οι δομές, απλά οι δομές θέλουν βελτίωση. Υπάρχει άριστο επιστημονικό προσωπικό στην Ελλάδα, απλώς πρέπει να αξιοποιηθεί προς αυτή την κατεύθυνση. Η Πολιτική Προστασία διέπει όλα τα κομμάτια της κοινωνίας και της οικονομίας μας, άρα πρέπει έτσι ακριβώς να τη δούμε, και να μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε τους αναξιοποίητους πόρους τους οποίους έχουμε σαν κοινωνία. Μια κοινωνία γίνεται ανθεκτική όταν μειώνεις τον κίνδυνο, την τρωτότητα των υποδομών της και βέβαια έχεις ενημερωμένο και ενεργό πολίτη, ο οποίος μπορεί να δράσει συντονισμένα, πάντα όμως σύμφωνα με τις οδηγίες των Αρχών. 

«Να σχεδιάσουμε από κοινού το σχέδιο για γεγονότα με περίοδο επαναφοράς τουλάχιστον είκοσι ετών» 

ΠτΘ: Με την αφορμή της συζήτησης που έχει ανοίξει για την κλιματική αλλαγή, και τις αλλαγές που συντελούνται στο πλαίσιο αυτής, πιστεύετε ότι θα δοκιμαστούν οι αντοχές μας και όλα τα υπόλοιπα τα επόμενα χρόνια;
Κ.Χ.:
Πιστεύω πώς ναι τα καιρικά φαινόμενα θα δοκιμάσουν τις αντοχές μας. Όπως είναι δεδομένο ότι πρέπει να στοχεύσουμε στην πράσινη ανάπτυξη. , Είμαστε πολύ εξαρτημένοι από τα ορυκτά καύσιμα, άρα πρέπει να βελτιώσουμε τα ποσοστά που έχουμε ως προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και οποιαδήποτε άλλη ενέργεια μπορούμε. Σαν χώρα δε είμαστε τυχεροί, γιατί και γεωθερμία έχουμε και ανέμους και άρα νομίζω πως πρέπει να στραφούμε προς τα εκεί. Σε επίπεδο Ε.Ε. έχουν θεσπισθεί κάποιοι στόχοι, οι οποίοι όμως δεν αρκούν. Θα πρέπει και οι άλλες υπερδυνάμεις να μπουν σε ένα τέτοιο πλαίσιο, και από κοινού όλοι να σχεδιάσουμε τουλάχιστον για γεγονότα με περίοδο επαναφοράς τουλάχιστον είκοσι ετών. Δηλαδή οι υποδομές μας να μπορούν να αντέχουν και φυσικά σε επίπεδο χώρας όπως έχουμε έναν άριστο αντισεισμικό κανονισμό, να θεσπίσουμε αντίστοιχους κανονισμούς και για τα υπόλοιπα φαινόμενα.

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.