Αγνωστες φωτογραφιες-θησαυροι απο την περιοδο της διασυμμαχικης διοικησης της Θρακης

Με αφορμή την επέτειο ενσωμάτωσης της Θράκης στον ελληνικό κορμό - Στο αρχείο των Τριαντάφυλλου Παπαδάκη και Χρήστου Χατζηπέμου

Είναι γνωστό ότι η Κομοτηνή στον δημόσιο χώρο διακρίνεται από τις εντατικές προσπάθειες απο-ιστορικοποίησής της, εφόσον στη διαχείριση της πολιτιστικής της κληρονομιάς, των μνημείων  και  του ιστορικού εν γένει χώρου πράττει έξω από τα καθιερωμένα. Στην Κομοτηνή έτσι μουσεία παραμένουν κλειστά, όπως π.χ. η Συλλογή του Ιδρύματος Νικολάου Παπανικολάου, αγνοείται η ιστορική και αρχιτεκτονική αξία μνημείων όπως το Ιμαρέτ, το αρχαιότερο στον ελληνικό χώρο, και είναι διακριτές οι προσπάθειες αποσύνδεσης της Τσανακλείου Αστικής Σχολής με τον ιδρυτή της Νέστορα Τσανακλή, τέκνον, ως λέγεται, Κομοτηνής.
 
Στο πλαίσιο αυτό, είναι εξαιρετική η προσπάθεια που καταβάλλουν ιδιώτες και φιλέρευνοι πολίτες να προσπορίσουν  νέο ιστορικό υλικό και να εμπλουτίσουν τις ήδη υπάρχουσες πληροφορίες για την Κομοτηνή του 20ου αιώνα, στην έρευνα και καταγραφή της οποίας κυρίαρχη είναι η θέση της Καλλιόπης Παπαθανάση-Μουσιοπούλου που μελέτησε με αφοσίωση τα αρχεία του Υπουργείου Εξωτερικών και μετέφερε έγκυρες πληροφορίες για το χρονικό ενσωμάτωσης της πόλης στον ελληνικό κορμό, καθώς και τα αρχεία του Χαρισίου Βαμβακά, εκπροσώπου του Ελευθερίου Βενιζέλου στη Θράκη.[1] 

Η διασυμμαχική διοίκηση της Θράκης 

Εξάλλου η Κομοτηνή οδηγήθηκε στην ενσωμάτωσή της στον εθνικό κορμό, στις 20/5/1920, με το πέρας της δεύτερης βουλγαρικής κατοχής «και πριν υπογραφεί η Συνθήκη Ειρήνης με τη Βουλγαρία», όπως γράφει ο Ελευθέριος Τσινταράκης [2] για τη συγκεκριμένη περίοδο, «όταν το Συμβούλιο των Μεγάλων Δυνάμεων, κατόπιν επιστολής του Βενιζέλου, αποφάσισε τη διασυμμαχική κατάληψη της δυτικής Θράκης, το φθινόπωρο του 1919.
 

Ολιγάριθμα τότε συμμαχικά στρατεύματα, υπό τον γάλλο συνταγματάρχη Αλλιέ, κατέλαβαν τα σπουδαιότερα κέντρα νια την εξασφάλιση των συγκοινωνιών και της σιδηροδρομικής γραμμής Κουλελί Μπουργκάς (Πύθιον) – Κωνσταντινούπολης. 

H είσοδος του ελληνικού στρατού στη Θράκη 

Η είσοδος του ελληνικού στρατού στη δυτική Θράκη καθυστέρησε. Λόγω συμμαχικών αντιδράσεων, τελικά όμως στις 4 Οκτωβρίου 1919, η 9η Μεραρχία, υπό τον υποστράτηγο Γ. Λεοναρδόπουλο, κατέλαβε την Ξάνθη και συμμαχικά στρατεύματα, υπό τον υποστράτηγο Σαρπύ, την υπόλοιπη δυτική Θράκη μέχρι το Κάραγατς (Ορεστιάδα). Επίσημη γλώσσα ορίσθηκε η γαλλική και σημαία της Διασυμμαχικής Θράκης (Thrace Interalliee), η αποτελούμενη από τρεις κάθετες λωρίδες υφάσματος σε άσπρο-μπλε-άσπρο χρώμα. 

Η Θράκη υπό γαλλική διοίκηση 

Ο έλληνας αντιπρόσωπος στη Διασυμμαχική Επιτροπή, Χαρίσιος Βαμβακάς πέτυχε να καθιερωθεί ως επίσης γλώσσα μετά τη γαλλική, κατά σειρά η ελληνική και η τουρκική. Τη διοίκηση της περιοχής ανέλαβαν οι Γάλλοι.
 

Ο Σαρπύ διαίρεσε τη δυτική Θράκη σε τρεις διοικητικούς τομείς.
α) της Ξάνθης με στρατιωτικό διοικητή τον Λεοναρδόπουλο,
β) της Γκουμουλτζίνας, με στρατιωτικό διοικητή τον γάλλο αξιωματικό Ντοριέ και
γ) του Κάραγατς με στρατιωτικό διοικητή τον Ρουντενέ». 

Η μέχρι σήμερα γνωστή  φωτογραφική παρουσία του Σαρπύ 

Αυτό εν ολίγοις είναι το γενικό ιστορικό πλαίσιο της διασυμμαχικής διοίκησης στη Θράκη, όσον αφορά δε στον γάλλο στρατηγό Σαρπύ, για την παρουσία του στην πόλη γνωρίζουμε ελάχιστα, όπως και ελάχιστες είναι οι σχετικές φωτογραφίες  με τον ίδιο πρωταγωνιστή  που φιλοξενήθηκαν και σε όλα τα συναφή με την ιστορία της απελευθέρωσης έντυπα της πόλης.
 
Μια από τις περισσότερο γνωστές, αυτή με τον Σαρπύ δίπλα στον Χαρίσιο Βαμβακά, που πορεύονται για τη δοξολογία προς τον Ναό της Κοιμήσεως, μια με τον Σαρπύ στην είσοδο του Παλιού Δικαστικού Μεγάρου και μια στην πλατεία της Κομοτηνής, την ημέρα της απελευθέρωσης της πόλης και την υποδοχή των ελληνικών στρατευμάτων στην κεντρική πλατεία της πόλης, την πλατεία τότε Βασιλείου Βουλγαροκτόνου, μπροστά από το παλιό Δημαρχείο. 

Οι νέες ιστορικές φωτογραφίες-θησαυρός των Παπαδάκη-Χατζηπέμου      

Ας πάμε όμως στις νέες φωτογραφίες ─πραγματικός θησαυρός─  που απέκτησαν μετά από σκληρή διαπραγμάτευση και συμμετοχή τους σε δημοπρασία οι δυο συμπολίτες μας, Τριαντάφυλλος Παπαδάκης και Χρήστος Χατζηπέμου,  οκτώ φωτογραφίες που ανοίγουν νέα κεφάλαια στην ιστορία της πρώτης εικοσαετίας του 20ου αιώνα στην πόλη μας, και μας δίδουν δεκάδες πληροφορίες.
 
Η ταύτιση των χώρων των φωτογραφιών έγινε από τους νέους ιδιοκτήτες τους, και οι λεζάντες τους είναι των ιδίων.  

Την ιστορία λένε και οι φωτογραφίες 

Αφού πρώτα ευχαριστήσουμε θερμά τους δυο συμπολίτες μας για το ενδιαφέρον και την έγνοια  που μέχρι τώρα συνολικά επέδειξαν για τη διατήρηση της ιστορικής μνήμης της Κομοτηνής,   αλλά  και τη συμβολή τους στον εμπλουτισμό του ιστορικού υλικού  για την  πρώτη «θερμή» εικοσαετία της, ας απολαύσουμε τις δεκάδες ιστορίες που αυτές αφηγούνται για την Κομοτηνή του 20ου αι., εκτός των ιστορικών πληροφοριών που μεταφέρουν  και έχουν σχέση με τον χρόνο της επίσημης ιστορίας και τους πρωταγωνιστές της.
 
Ι. Ο Μπουκλουτζάς, οι γέφυρες και η Γέφυρα των Γάλλων
 
Ιστορίες για την πολεοδομική οργάνωση της πόλης που τότε διατρέχονταν από τον Μπουκλουτζά και οι γέφυρες ήταν η πρώτη απαραίτητη υποδομή για τη σύνδεση των επιμέρους  δομημένων οικιστικών συνόλων,  την οικοδομική τέχνη που εκείνη την εποχή  ξέρει να επιτυγχάνει μακροχρόνιες κατασκευαστικές αποδόσεις χρησιμοποιώντας το μπετόν και εγκαταλείποντας το ξύλο, όπως συνέβη με την τσιμεντένια γέφυρα, τη  Γέφυρα των Γάλλων, όπως την έλεγαν.
 
ΙΙ. Ο Ναός  της Κοιμήσεως της Θεοτόκου
 

Μας χαρίζουν επίσης μια από τις παλιότερες αποτυπώσεις του Ναού της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, με την εσωτερική του διαρρύθμιση, το περίφημο ξύλινο τέμπλο του, με αποτυπωμένη όλη τη φθορά του χρόνου  ─αφού η ζωή του θα μπορούσε να έχει υπερβεί  τα 60 με 70 χρόνια─,  τα δύσκολα και για τον εκκλησιαστικό χώρο οικονομικά της εποχής, με την εκκλησία να χρησιμοποιεί πολύ ακόμη  στο εσωτερικό της χώρο το ύφασμα, το κιλίμι δηλαδή και τα κεντήματα,  με τους τοίχους της να καταγράφουν το ιστορικό πλαίσιο της εποχής διακοσμημένοι με γαλλικές σημαίες, το πυκνό σύστημα των  πολυελαίων της, τις καντήλες. 
 

Ακόμη καταθέτουν ψηφίδες για τη διάρθρωση της οικονομικής ζωής της πόλης, καταγράφοντας το ξενοδοχείο Ροδόπη και τον μύλο του Φακιρίδη.
 
ΙΙΙ.Το παλιό βουλγαρικό κτίσμα της ταξιαρχίας
 

Και όχι μόνον, αφού πολλά μας λένε και για οικήματα η διάρθρωση των οποίων δεν έχει αλλάξει μέχρι σήμερα, όπως το παλιό βουλγαρικό κτίσμα της ταξιαρχίας δίπλα στο Στρατιωτικό Μουσείο, αλλά καταγράφουν και  παρέχουν πληροφορίες και για την πληθυσμιακή σύνθεση της πόλης μας, την παρουσία ελλήνων και τουρκικής καταγωγής συμπολιτών, τη δόμηση του δημόσιου χώρου κατά τις επίσημες τελετές, με το τραπεζάκι με τα λουλούδια, την αντιπροσωπευτικότητα των επισήμων εκπροσώπων  των πληθυσμιακών ομάδων καθισμένων στην πρώτη σειρά,  τους ενδυματολογικούς κώδικες της εποχής  για χριστιανούς και μουσουλμάνους επίσημους,  τα παιδιά και τον πολύ κόσμο, τις στρατιωτικές στολές γάλλων και ελλήνων στρατιωτών,  καθώς και άλλα πολλά για τα έθη και τα ήθη της εποχής, τις αψίδες με τις δάφνες λόγου χάρη που ήταν συνήθεια να στήνονται σε κάθε μεγάλο γεγονός και σε κάθε υποδοχή σπουδαίων προσωπικοτήτων.
 
Κι αυτές είναι μόνο λίγες από τις ιστορίες που οι σπάνιες αυτές φωτογραφίες αφηγούνται…
 
Χρόνια μας Πολλά… Και του Χρόνου…



[1] Καλλιόπη Παπαθανάση-Μουσιοπούλου(επιμ.),  «Η απελευθέρωση της Δυτικής Θράκης. Από το αρχείο του Χαρίσιου Βαμβακά», Αθήναι, 1975
 
[2] Ελευθέριος Τσινταράκης, Ιστορικό Φιλοτελικό Λεύκωμα Θράκης(1850-1923), Εκδόσεις Παρατηρητής της Θράκης, Κομοτηνή 2010.

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.