«Ussak: μια χωρα διαλυμενη καπου στο κοντινο μελλον»

Σε μια χώρα που πάσχει, κάπου στο μέλλον, πρόσωπα βυθισμένα σε απάθεια και ψευδαισθήσεις, μέσα από συναντήσεις και άγριες συγκρούσεις, αφυπνίζονται και διεκδικούν μιαν άλλη ζωή.  Μπορεί κανείς μέσα σε ακραίες συνθήκες να διεκδικήσει μια ολοκληρωμένη ζωή και όχι μόνο την επιβίωσή του; Μήπως αυτό είναι ουτοπία; Και τι σημαίνει ουτοπία;
 
Σε αυτά τα ερωτήματα κλήθηκε να απαντήσει ο Κυριάκος Κατζουράκης, σεναριογράφος και σκηνοθέτης της ταινίας Ussak, που έκανε το ντεμπούτο της την 1η Δεκεμβρίου μιλώντας στον «ΠτΘ».

Κυριάκος Κατζουράκης λοιπόν και Ussak αναλυτικά…
 
ΠτΘ: κ. Κατζουράκη πείτε μας για την υπόθεση του έργου…
Κ.Κ.: Η ταινία έχει φόντο μία χώρα διαλυμένη και φοβισμένη κάπου στο κοντινό μέλλον. Εμείς παρακολουθούμε τις ζωές και τις ιστορίες μιας σειράς ετερόκλητων ανθρώπων. Μια πρώην περφόρμερ του δρόμου που δουλεύει σε ένα σκυλάδικο, ένας drag showman που απαγγέλει caruso, μια ομάδα περιθωριακών που προσπαθεί να κάνει αντίσταση, ένα οκτάχρονο κορίτσι που περιφέρεται στους δρόμους, ένας θρυλικός πιανίστας, ένας εκπρόσωπος μιας σκοτεινής εξουσίας αγροτών που προσπαθούν να προστατέψουν τα χωράφια τους από τους μεταλλαγμένους σπόρους και κάποιοι αντιπρόσωποι μιας ιδιότυπης λέσχης, όπως είναι η bildeberg, που ανησυχούν μην ξυπνήσουν αναρχικά αντανακλαστικά. θυμίζοντας την ίδια ώρα πως κανείς δε σηκώνει κεφάλι γιατί δεν έχει. Αυτή είναι πάνω κάτω η ατμόσφαιρα της ταινίας. Τη δουλεύαμε από το 2012 με την Κάτια (σ.σ. Γέρου) και κάποια στιγμή, γύρω στο 2015, αρχίσαμε να ασχολούμαστε με την παραγωγή της ταινίας, η οποία ολοκληρώθηκε με πολύ μεγάλη δυσκολία γιατί το μπάτζετ ήταν αρκετά χαμηλό, αλλά καταφέραμε και κάναμε μια ποιότητα στην οποία δε φαίνεται αυτό το πρόβλημα. Μοιάζει μια ταινία που είχε πολλά λεφτά. Όλη η ιστορία είναι πώς η ταινία θα βρει το κοινό της. Είναι μια ταινία που θέλουμε να τη δει κόσμος. Δεν την κάναμε για να μας πει κάποιος μπράβο. 
 

ΠτΘ:  Απευθύνεστε σε κάποιο συγκεκριμένο κοινό; Θέλετε να περάσετε ένα συγκεκριμένο μήνυμα μέσα από αυτήν την ταινία;
Κ.Κ.: Το μήνυμα είναι προφανές, δεν είναι κάτι κρυφό. Κάναμε ένα άλμα στο μέλλον για να αποφύγουμε την άμεση πολιτικολογία. Ελπίζω να είναι ένα μικρό λιθαράκι αυτή η ταινία, ένας τρόπος αφύπνισης του κόσμου. Να αποτελέσει ένα μικρό λιθαράκι στη διαδικασία της αφύπνισης. Έχουμε πάθει μια καθίζηση στη χώρα, ένα παράξενο κισμέτ. Θεωρούμε ότι είναι μοιραία όλα αυτά που συμβαίνουν, ότι μας αξίζουν. Έχουμε φορτωθεί μια ενοχή που δεν είναι δική μας.

ΠτΘ: Αναφερθήκατε στο μελλοντικό πλαίσιο που θέσατε στην ταινία. Είναι μόνο προς αποφυγήν της πολιτικολογίας; Η αλήθεια είναι πως διαπιστώνουμε πολλά κοινά με τη σημερινή κατάσταση.
Κ.Κ.: Επειδή έχει πολλά κοινά με το σήμερα, υπάρχει ένα εύρημα στην ταινία, το οποίο είναι ότι αυτό που βλέπουμε στην ουσία είναι η μνήμη ενός κοριτσιού. Δεν είναι μόνο το χρονικό άλμα, είναι ότι έχει μεγαλώσει αυτό το παιδί, περνάνε άλλα δύο χρόνια και καταλαβαίνουμε ότι όλη αυτή η αφήγηση που βλέπουμε είναι η μνήμη ενός παιδιού που στην ταινία περιφέρεται σαν ένα παιδί του δρόμου. 'Ολοι αυτοί οι άνθρωποι που σας περιέγραψα πριν, διασταυρώνονται κάπου τυχαία και αυτή η συνάντηση τους δημιουργεί μια διαδικασία ανθρώπινη και από ένα σημείο και έπειτα μπαίνει φως στην ταινία. Οι άνθρωποι υπερασπίζονται τη γη τους, αρχίζει να εμφανίζεται ο καλός εαυτός τους, που αυτά τα δίσεκτα χρόνια δύσκολα το συναντάμε. Επίσης, ένα άλλο πολύ βασικό στοιχείο είναι ότι καταφέραμε να ολοκληρώσουμε την ταινία επειδή μας συμπαραστάθηκαν πολλοί φίλοι και άνθρωποι, τόσο οικονομικά, όσο πνευματικά και ηθικά. Υπήρχε ένα εξαιρετικά καλό και οργανωμένο συνεργείο και έτσι μπορέσαμε να ολοκληρώσουμε αυτό το πολύ δύσκολο έργο γιατί είχε πολλά γυρίσματα εκτός έδρας, είναι μια πολυπρόσωπη ταινία με πολλούς κομπάρσους χωρίς να έχουμε τον προϋπολογισμό να ανταπεξέλθουμε σε αυτές τις απαιτήσεις. 

«Η κυβέρνηση δεν στήριξε η ίδια το δικό της πείραμα να ενώσει τον πολιτισμό με την παιδεία»
 
«Ο πολιτισμός είναι μια καθημερινή διαδικασία που θα έπρεπε να είναι μέσα στην εκπαιδευτική διαδικασία» 

ΠτΘ: Γεννάται το εξής ερώτημα: Μπορεί ο κινηματογράφος και η τέχνη να θεωρηθεί ως πολυτέλεια και ποιος ο ρόλος της σήμερα;
K.K.: Δε νομίζω ότι είναι πολυτέλεια, νομίζω ότι έπρεπε να είναι κανονικά μέσα στην εκπαιδευτική διαδικασία. Όταν σε αυτήν την κυβέρνηση έγινε ένας κοινός υπουργός πολιτισμού και παιδείας, έλεγα πως είναι ένα βήμα σωστό. Ωστόσο, αυτό άλλαξε. Ήταν ένα πείραμα που δεν το υποστήριξε η ίδια η κυβέρνηση. Δεν υποστήριξε ένα τολμηρό βήμα ένωσης του πολιτισμού με την παιδεία. Ο πολιτισμός δεν είναι μόνο ο κινηματογράφος, η ζωγραφική, η ποίηση, η μουσική. Ο πολιτισμός είναι μια καθημερινή διαδικασία που θα έπρεπε να είναι μέσα στην εκπαιδευτική διαδικασία. Ως πρώην υποστηρικτής αυτής της διαδικασίας, το όνειρό μου ήταν η έννοια του πολιτισμού να διδάσκεται με κάθε τρόπο από το δημοτικό. Να μη μελετάται μόνο η ιστορία, αλλά και οι τρόποι έκφρασης των ανθρώπων που ζουν οι οποίοι δημιούργησαν την ιστορία μας που πάνω σε αυτή πατάμε σήμερα και μιλάμε.
 

ΠτΘ: Όπως επισημάνατε, ως χρόνος αρχής του Ussak ορίζεται το 2010. Χρονική περίοδος επίσης δύσκολη για τη χώρα, έχοντας ήδη μπει στα προγράμματα στήριξης. Τι σας ενέπνευσε να δημιουργήσετε το Ussak; Η επιλογή σκοτεινών και βρώμικων φιγούρων σε αντιδιαστολή και με παλαιότερα έργα σας φαίνεται να έχει ως πηγή και αφορμή τις δύσκολες αυτές στιγμές της χώρας.
Κ.Κ.: Η επιθυμία να κάνω την ταινία δεν ήταν επιθυμία χαράς. Ζούμε σκοτεινά χρόνια. Οπωσδήποτε με ενδιέφερε να σχολιάσω όσο μπορώ αυτό που ζούμε. Το κίνητρο αυτό είναι. Το άλμα στο χρόνο γίνεται για να μην έχω το φόβο ή το κόμπλεξ ότι μιλώ για συγκεκριμένο κόμμα ή για συγκεκριμένη κυβέρνηση. Μιλώ για την αντιμετώπιση της χώρας μας από την Ε.Ε. και από τις μεγάλες χώρες που πειραματίζονται πάνω στο κορμάκι μας, για τη φτωχοποίηση. Έδωσα και ένα ύφος στην ταινία σαν να ήταν ένα ιδιότυπο ντοκιμαντέρ. Όμως κάθε καλή ταινία είναι ένα είδος ιδιότυπου ντοκιμαντέρ. Καταγράφει την πραγματικότητα στο βάθος της και όχι μόνο στην επιφάνεια. Αυτό έγινε συνειδητό τόσο στη συγγραφή του σεναρίου, όσο και στα γυρίσματα. Οι μαυροντυμένοι που είναι στην ταινία δεν είναι απαραίτητο να ταυτιστούν με τη Χρυσή Αυγή. Είναι ένα είδος που επιζεί και πριν τη Χρυσή Αυγή ή θα υπάρχει και αύριο με μια άλλη μορφή. Είναι η βία στην υπηρεσία της κρατικής εξουσίας. 

Σήμερα υπάρχουν άνθρωποι στη χώρα μας που πλουτίζουν πιο πολύ από πριν 

ΠτΘ: Η ταινία κλείνει με την εξής φράση: «Ο ουτοπιστής είναι ο απόλυτος υλιστής». Πώς εννοείτε την εν λόγω φράση και ποια η σημασία συνειδητοποίησής της;
Κ.Κ.: Σήμερα είναι ουτοπία ένας βασικός μισθός, μια κανονική σύνταξη, μια καλή παιδεία. Όταν σήμερα διεκδικείς αυτά τα πράγματα που κάποτε ήταν αυτονόητα, είσαι ένας ουτοπιστής και δεν είσαι καθόλου ιδεαλιστής. Κοιτάς δηλαδή τα αυτονόητα που κάποτε είχαμε και τώρα δεν έχουμε. Προσωπικά θυμώνω πολύ όταν λένε για τα χρόνια της “ευμάρειας” και με εκνευρίζουν φράσεις όπως το “μαζί τα φάγαμε”. Δε φάγαμε τίποτα μαζί. Κάποιοι άλλοι τα έφαγαν και κάποιοι άλλοι τρώνε και σήμερα. Σήμερα υπάρχουν άνθρωποι στη χώρα μας που πλουτίζουν πιο πολύ από πριν και δεν έχει μειωθεί ο αριθμός τους.
 
ΠτΘ: Κλείνοντας, τι θα απαντούσατε σε κάποιον που θα σας ρωτούσε γιατί να δει το Ussak;
Κ.Κ.: Νομίζω ότι θα περάσει καλά αν δει το Ussak. Θα δει κάτι που έχει χιούμορ, αυτοσαρκασμό, δεν έχει σοσιαλιστικό ρεαλισμό, δεν δείχνει με το δάχτυλο λύση στα προβλήματα, ούτε στέκεται σε αυτά σαν να είναι δυσεπίλυτα ή άλυτα. Η ταινία ρέει, κυλάει, είναι ένα αφήγημα. Το βασικό εργαλείο του κινηματογράφου είναι ο χρόνος. Ο καθένας πρέπει να σέβεται αυτό το εργαλείο, αλλιώς δε μπορεί να κάνει σινεμά. Μια ιστορία που αφηγείσαι πρέπει να έχει το χρόνο της να ρέει και να μη χρειάζεται να βρίσκεις το δεύτερο και το τρίτο επίπεδο την ώρα που βλέπεις την ταινία. Όλα αυτά πρέπει να είναι στο πρώτο επίπεδο. Στην εικόνα και το λόγο της ταινίας. Και επειδή προς αυτήν την κατεύθυνση το δουλέψαμε, νομίζω πως ο θεατής θα περάσει καλά.
 
ΠτΘ: Πότε να περιμένουμε την ταινία στους κινηματογράφους;
Κ.Κ.: Η ταινία έκανε πρεμιέρα στην Αθήνα την 1η Δεκέμβρη στην Αλκυονίδα. Από εδώ κι ύστερα θα την ταξιδέψω εγώ προσωπικά. Θα έρθω και στην Κομοτηνή και θα πάω γενικά σε διάφορα μέρη. Ήδη έχουν δείξει ενδιαφέρον και ο οργανισμός των λεσχών, ορισμένα νησιά και διάφορες άλλες πόλεις. Όλο αυτό είναι πολύ δύσκολο και θέλει πολύ οργάνωση. Είναι μια πολυέξοδη διαδικασία καθώς δεν υπάρχει υποστήριξη, εκτός από εμένα και την Κάτια και έναν – δύο ακόμα συνεργάτες από την ταινία.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.