«Λυκειο Ελληνιδων Καβαλας 1945-2013»

Μια πολύτιμη ψηφίδα στην προσπάθεια «ανακάλυψης» της τοπικής μας ιστορίας - Αγγελική Κιουρτσή – Μιχαλοπούλου «Η προσφορά του Λυκείου Ελληνίδων Καβάλας είναι ανυπολόγιστη» - «Το υλικό του βιβλίου είναι πρωτογενές και μέσα από τα χειρόγραφα και τα πρακτικά του Λυκείου παρουσιάζεται μια αυθεντική εικόνα της ζωής εκείνης της περιόδου»

Είναι γεγονός πως οι επανωτές κατοχές και η συνακόλουθη καταστροφή αρχείων και ιστορικών τεκμηρίων που γνώρισε η περιοχή της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης καθιστά πολλαπλάσια δυσχερές το έργο της ανάδειξης της ιστορίας του τόπου, έτσι που τελικά κάθε νέο στοιχείο, κάθε νέα μελέτη που βλέπει το φως της δημοσιότητας να αποτελεί μια σημαντική ψηφίδα στην προσπάθεια ανάδειξης ενός παρελθόντος, εν πολλοίς, άγνωστου. Ένα τέτοιο ντοκουμέντο, κατά κυριολεξία και καθ΄ολοκληρία, αποτελεί και η πολυτελέστατη έκδοση «Λύκειο Ελληνίδων Καβάλας 1945-2013», που φέρει την υπογραφή της κ. Αγγελικής Κιουρτσή-Μιχαλοπούλου. Όπως είναι φανερό από τον τίτλο, η έκδοση ασχολείται με την «πορεία» του Λυκείου Ελληνίδων Καβάλας, από την ίδρυση του, το 1945 μέχρι και το 2013, αναδεικνύοντας παράλληλα και άγνωστες μέχρι σήμερα πτυχές, της καθημερινότητας, της ζωής αλλά και γεγονότων που αφορούν όχι μόνο την Καβάλα αλλά και συνολικά την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη.
 
Τα παραπάνω επιβεβαίωσε κατά τη διάρκεια της συνομιλίας και η συγγραφέας παρουσιάζοντας παράλληλα ορισμένες μόνο πτυχές του βιβλίου και αφηγούμενη ιστορίες που της έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση κατά τη διάρκεια της έρευνάς της στο αρχείο του Λυκείου.
 
Ο λόγος στη συγγραφέα όμως… 

«Το υλικό του βιβλίου παρουσιάζει μια αυθεντική εικόνα της ζωής εκείνης της περιόδου»

ΠτΘ: κ. Μιχαλοπούλου πείτε μας λίγο για τη συνολική συγγραφική σας πορεία και πώς προέκυψε η έκδοση «Λύκειο Ελληνίδων Καβάλας 1945-2013»
Α.Κ-Μ:
Η εργασία αυτή ξεκίνησε από τη μεγάλη μου αγάπη να μείνουν τα πράγματα ζωντανά. Την αφορμή μου την έδιναν διάφορα επιστημονικά συνέδρια στα οποία πήρα μέρος. Στη συνέχεια ανέπτυξα περισσότερο τα θέματα που παρουσίαζα εκεί και τα έκανα βιβλίο. Κυρίως με απασχόλησε η ιστορία του τόπου από τα χρόνια του Μακεδονικού Αγώνα, η λαογραφία και όλα αυτά που είναι δεμένα με τον τόπο. Ασχοληθήκαμε με τον σύζυγό μου με τα αρχεία της πόλης και την ιστορία που βγαίνει μέσα από αυτά και κάναμε πολλά βιβλία μαζί. Έτσι προέκυψε και το βιβλίο για το Λύκειο Ελληνίδων Καβάλας το οποίο αποτυπώνει παράλληλα και την ιστορία της Καβάλας για ένα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Μάλιστα το ενδιαφέρον είναι ότι καθώς το υλικό του βιβλίου είναι πρωτογενές -μέσα από τα χειρόγραφα και τα πρακτικά του Λυκείου- παρουσιάζεται μια αυθεντική εικόνα της ζωής εκείνης της περιόδου. Είναι σαν να αναβιώνει κανείς την ιστορία της πόλης τη στιγμή που γράφεται. Χωρίς να διορθώνεται κάτι, να φτιάχνεται κάτι, παρά μόνο, έτσι όπως έβγαινε μέσα από τα πρακτικά, από την αγωνία, από το ζήλο των ανθρώπων εκείνης της εποχής. 

«Πολλές φορές με συγκλόνιζαν τα όσα ανακάλυπτα»

ΠτΘ: κ. Μιχαλοπούλου, όπως αναφέρετε και στο εισαγωγικό σημείωμα του βιβλίου, η έρευνα αυτή που πραγματοποιήσατε, σε πολλές των περιπτώσεων, ήταν και για σας την ίδια μια πραγματική αποκάλυψη, καθώς σας έφερε σε επαφή και σας έκανε γνωστά στοιχεία τα οποία ήταν άγνωστα σε εσάς και γενικότερα στον τόπο.
Α.Κ-Μ:
Είχα ξεκινήσει σε ένα συνέδριο και είχα σκεφτεί να παρουσιάσω τα πρώτα χρόνια του Λυκείου. Βέβαια επειδή η ιστορία ήταν πολύ μεγάλη, περιορίστηκα στα είκοσι πρώτα χρόνια, αλλά καθώς το έψαξα, είδα πράγματα που δεν τα έβαζε το μυαλό μου, αλλά και κανενός το μυαλό. Πολλές φορές με συγκλόνιζαν τα όσα ανακάλυπτα. Μετά σκέφτηκα πως αυτά που ένοιωσα εγώ, αυτά που έζησα αναζητώντας στο αρχείο του Λυκείου Ελληνίδων, θα ήταν χρήσιμο να τα βγάλω προς τα έξω να τα γνωρίσουν και οι συμπολίτες μου και όλος ο κόσμος, γιατί η ιστορία είναι κάτι που μας αφορά όλους.
 
Το Λύκειο ιδρύθηκε το 1945, με στόχους τη διατήρηση της παράδοσης και τη φροντίδα των γυναικών. Άρχισε όμως ο εμφύλιος πόλεμος και έτσι το Λύκειο ανέλαβε δράση σε αυτό τον τομέα -επισκέψεις σε φυλάκια, μάλλινα ρούχα για να ζεσταίνονται οι στρατιώτες, τρόφιμα, κλπ-. Οι δράσεις αυτές δεν αφορούσαν μόνο την Καβάλα γιατί οι κοπέλες εκείνες πήγαιναν και σε άλλα μέρη, όπως στα φυλάκια στην Ξάνθη και γενικότερα σε όλη τη παραμεθόριο. Όταν ήταν να κάνουν θέατρο εκείνα τα χρόνια για να μαζεύουν χρήματα, να ενισχύουν τον κόσμο που είχε οικονομική ανάγκη, τα κορίτσια αυτά γύριζαν αργά από τα σύνορα, με κίνδυνο κάποιες φορές ακόμα και τη ζωή τους.
 
Και όλα αυτά σε μια εποχή που οι γυναίκες δεν είχαν τα δικαιώματα που έχουν σήμερα. Όταν το 1952 δόθηκε για πρώτη φορά το δικαίωμα στις γυναίκες να ψηφίσουν στις δημοτικές εκλογές, οι πιο πολλές ήταν άσχετες. Τότε το Λύκειο Ελληνίδων Καβάλας είχε δημιουργήσει στο γραφείο του επιτροπές που αναλάμβαναν να πηγαίνουν στα σπίτια των γυναικών, που δεν μπορούσαν να βγάλουν βιβλιάρια, να τους πείσουν να βγάλουν. Παράλληλα έκανε σχολή για τις αναλφάβητες γυναίκες. Νομίζω ότι είναι πάρα πολύ μεγάλη αυτή η προσφορά. 

«Είχα την αγωνία να δώσω στη σωστή του διάσταση το έργο του Λυκείου Ελληνίδων»

ΠτΘ: Πόσα χρόνια δουλεύατε συνολικά την έκδοση;
Α.Κ-Μ:
Περίπου τέσσερα χρόνια. Ξεκίνησα από το 2010 και γι’ αυτό ίσως παραξενεύει η χρονική περίοδος που καλύπτει το βιβλίο, από το 1945-2013. Το βιβλίο ήταν προγραμματισμένο να εκδοθεί νωρίτερα, το 2011, αλλά οικονομικοί λόγοι δυσκόλεψαν τα πράγματα, οπότε όταν μετατέθηκε για το 2015 η έκδοσή του, είπα να κάνω και μια επέκταση στο παρουσιαζόμενο υλικό μέχρι και το 2013. Ήταν μια δουλειά που έγινε με πολύ μεράκι. Με γέμισε τόσο πολύ αυτή η διαδικασία, γιατί είχα και την αγωνία να δώσω στη σωστή του διάσταση το έργο του Λυκείου Ελληνίδων. Και μόνο τα περιεχόμενα κανείς να δει μπορεί να σχηματίσει τι δουλειά έκανε αυτό το σωματείο. Εθελοντικά και αυτό βέβαια. 

«Αυτές οι γυναίκες ήταν αποφασισμένες να προσφέρουν»

ΠτΘ: Όταν διάβασα το βιβλίο σας έμεινα κατάπληκτη πώς οι γυναίκες εκείνης της εποχής πήραν τη ζωή τους στα χέρια τους, πού το έβρισκαν αυτό το κουράγιο… Πώς το εξηγείται αυτό;
Α.Κ-Μ:
Αυτό κι εμένα με προβλημάτισε. Και μάλιστα όταν μιλάμε για γυναίκες εννοούμε πιο μικρής ηλικίας γυναίκες που δεν δίσταζαν να κάνουν αυτό το τόλμημα. Είναι εντυπωσιακό γυναίκες τέτοιας ηλικίας να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σε σανατόρια εκείνη την εποχή που ο καθένας φοβούνταν να επισκεφθεί. Κι όμως αυτές έμπαιναν, ψυχαγωγούσαν τους ασθενείς που έρχονταν για να θεραπευθούν από όλη την περιφέρεια και από την Κομοτηνή στο σανατόριο της Καβάλας που το λέγαμε «ΕΛΠΙΣ». Ακόμα, έπαιρναν υφάσματα και έφτιαχναν κούκλες για να ενισχύσουν τα φτωχά παιδιά στα σχολεία, στα οικοτροφεία, στα ορφανοτροφεία, στους παιδικούς σταθμούς. Σε μια γιορτή θυμάμαι έφτιαξαν κούκλες για τριακόσια παιδιά.
 
Αυτές οι γυναίκες ήταν αποφασισμένες να προσφέρουν. Σήμερα μιλάμε για εθελοντισμό, αλλά αυτός ο εθελοντισμός τους ήταν καταπληκτικός για εκείνα τα χρόνια που κανείς δεν μιλούσε τότε για εθελοντισμό. Αυτές οι γυναίκες ήταν πραγματικά αξιοθαύμαστες. 

«Το Λύκειο Ελληνίδων ήταν από τους πρώτους που βοήθησε τα μέσα ενημέρωσης»

ΠτΘ: Πήγαιναν με στρατιωτικά οχήματα στις μονάδες γυναίκες που είχαν οικογένεια, συζύγους, παιδιά την εποχή εκείνη που υπήρχαν και κίνδυνοι, νάρκες, συγκρούσεις, κλπ. Δε φοβόταν τίποτα…
Α.Κ-Μ:
Σε μια εκδήλωση που κάναμε και μου ζήτησαν να μιλήσω για τα 65 χρόνια του Λυκείου, ζούσε ακόμη μια αντιπρόεδρος και αυτή είχε πει πως ανέβαιναν σ’ αυτά τα στρατιωτικά και όταν ανέβαιναν εκείνους τους ανηφορικούς δρόμους τους χωμάτινους, ένας στρατιώτης έβαζε πέτρα στη ρόδα για να μην πάει πίσω το φορτηγό. Έκαναν κάποια βήματα και ξανά το ίδιο. Πριν από λίγα χρόνια ανεβήκαμε στον Εχίνο γιατί εκεί έχει στρατιωτικά φυλάκια. Εμείς ανεβήκαμε με το δικό μας αυτοκίνητο, μια χαρά. Ο δρόμος ήταν ασφαλτοστρωμένος, αλλά σκεφτήκαμε εκείνη την ώρα πώς ήταν ο δρόμος εκείνη την εποχή.
 
Παράλληλα το Λύκειο Ελληνίδων ήταν από τους πρώτους που βοήθησε τα μέσα ενημέρωσης. Τότε ήταν η ΥΕΝΕΔ και μάλιστα η αντιπρόεδρος έκανε εκπομπές. Είναι ενδιαφέρονται αυτά που λένε για τη δημιουργία του πρώτου ραδιοφωνικού σταθμού και το αναφέρουμε μέσα στο βιβλίο. 

«Μέσα σε μια πολύ δύσκολη εποχή που ζούμε, στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, το Λύκειο Ελληνίδων κρατάει εκεί»

ΠτΘ: Σας γοήτευσε ο τομέας της συνεισφοράς του Λυκείου Ελληνίδων Καβάλας στον πολιτισμό ή εκείνο που σας γοήτευσε περισσότερο είναι η κοινωνική του δράση;
Α.Κ-Μ:
Ο γονιός τα αγαπάει όλα τα παιδιά του. Κι εγώ τα αγάπησα όλα τα κεφάλαια. Το Λύκειο δεν παραιτήθηκε ποτέ από τον αρχικό του στόχο, που ήταν η διατήρηση της παράδοσης, και η προσπάθειά του στη βελτίωση της γυναίκας της Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης. Δεν έφυγε ποτέ από αυτό το στόχο του ακόμη και στα πιο δύσκολα χρόνια.

Η προσφορά του είναι ανυπολόγιστη. Μέσα σε μια πολύ δύσκολη εποχή που ζούμε, στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, το Λύκειο Ελληνίδων κρατάει. Αντέχει, για να διατηρεί την παράδοση, να τη μεταδίδει στα νέα παιδιά. Βλέπεις τη συνέχιση της παράδοσης στα μικρά παιδιά. Χορεύουν, τραγουδούν, φτιάχνουν διάφορα εργόχειρα σύμφωνα με την παράδοση. Το Λύκειο είναι όχι μόνο ένας καλός πρεσβευτής της ελληνικής παράδοσης, αλλά είναι αυτό που διατηρεί και μεταλαμπαδεύει από γενιά σε γενιά αυτή την παράδοση και αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό σε μια τέτοια εποχή που όλοι παρασύρονται από τα μοντέρνα. 

«Ό,τι μπορούμε, να το κάνουμε όσο υπάρχει καιρό»

ΠτΘ: Ετοιμάζεται κάτι καινούργιο;
Α.Κ-Μ:
Νομίζω ότι όσο μπορούμε κι όσο κρατούμε, αυτό που μπορούμε να προσφέρουμε, πρέπει να το προσφέρουμε. Αυτό το έχω μέσα μου. Ό,τι μπορούμε, να το κάνουμε όσο υπάρχει καιρός. Ο Πυθαγόρας είπε «τι θα μπορούσαν κάνω και δεν το έκανα;». Είναι άλλωστε και μια πολύ καλή απασχόληση να ψάχνεις και να βρίσκεις, κυρίως για την ιστορία του τόπου σου.

Βιογραφικό σημείωμα

Η Αγγελική Χ. Κιουρτσή-Μιχαλοπούλου γεννήθηκε στην Ελευθερούπολη και ζει στην Καβάλα. Αποφοίτησε από το Κλασικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και υπηρέτησε ως καθηγήτρια φιλόλογος σε Λύκεια της πόλης και του Νομού Καβάλας.
 
Παντρεύτηκε τον καθηγητή Νίκο Μιχαλόπουλο και απέκτησε τρία παιδιά, την Κατερίνα, τον Ανδρέα και το Χάρη, τα οποία σπούδασαν επίσης Κλασική Φιλολογία και είναι κάτοχοι διδακτορικού διπλώματος.
 
Έχει συμμετάσχει σε πολλά επιστημονικά Συνέδρια με ανακοινώσεις της σε θέματα Κλασικής Φιλολογίας, Ιστορίας –με ιδιαίτερη έμφαση στο Μακεδονικό Αγώνα της Ανατολικής Μακεδονίας– και Λαογραφίας (Α΄ Βραβείο σε Πανελλήνιο Λαογραφικό Διαγωνισμό της Εστίας Νέας Σμύρνης, 1984). Οι ανακοινώσεις της έχουν δημοσιευθεί στους αντίστοιχους τόμους των Πρακτικών των Συνεδρίων.
 
Βιβλία της:
• «Φιλόπτωχος Αδελφότης Κυριών Καβάλας (1902-1992)», Καβάλα 1993
• «Εράνισμα», (συνεργασία με το Ν. Α. Μιχαλόπουλο), Καβάλα 2004
• «Λεύκωμα, 33 χρόνια Συλλόγου Φίλων Μουσικής Ν. Καβάλας», (συνεργασία με το Ν. Α. Μιχαλόπουλο), Καβάλα 2008
• «Οδωνυμικά της Καβάλας», (συνεργασία με το Ν. Α. Μιχαλόπουλο), Καβάλα 2009
 
Έχει επιμεληθεί εκδόσεις βιβλίων και αρθρογραφεί στον τοπικό τύπο. Έχει πραγματοποιήσει πλήθος διαλέξεων, ομιλιών και βιβλιοπαρουσιάσεων.
Για την προσφορά της στην καταγραφή της Ιστορίας της Καβάλας και της περιοχής της, καθώς και για τη συμμετοχή της στα πολιτιστικά δρώμενα της πόλης τιμήθηκε από τη Νομαρχία Καβάλας, το Δήμο Καβάλας και άλλους φορείς και Συλλόγους.
 

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.