H μεγαλη εκκαθαριση του Σταλιν

Ένα από τα μεγαλύτερα λάθη της Ιστορίας το οποίο ζημίωσε τη χώρα του όσο λίγα διέπραξε ο σκληροπυρηνικός δικτάτορας Ιωσήφ Βησσαριόνοβιτς Τζουγκασβίλι –γνωστός με το προσωνύμιο Στάλιν που σημαίνει ατσάλι–, όταν αποφάσισε να εξοντώσει όσους θεωρούσε αντιφρονούντες με έναν κύκλο διώξεων που έμεινε γνωστός ως ο «Μεγάλος Τρόμος».

Οι διώξεις ξεκίνησαν το 1936 και θύμα των υπήρξε κυρίως ο Κόκκινος  Στρατός, αλλά και απείθαρχα μέλη του κομμουνιστικού κόμματος, καθώς και στελεχών της κυβέρνησης ή άτομα που θεωρούνταν ύποπτα για οποιονδήποτε λόγο. Επιπλέον οι διώξεις στόχευαν σε ορισμένους κουλάκους –τους πιο εύπορους χωρικούς αγρότες– αλλά και σε εθνικές μειονότητες της ΕΣΣΔ.

Στο πλαίσιο αυτών των διώξεων έλαβαν χώρα οι Δίκες της Μόσχας, όπου, πολλές φορές, κρατούμενοι αναγκάζονταν να προβούν σε ενοχοποιητικές ομολογίες που τους καταδίκαζαν σε βέβαιο θάνατο. Αυτές οι ομολογίες είχαν προκύψει μετά από εξαναγκασμό τους εξαιτίας επώδυνων βασανιστηρίων.

Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι στάλθηκαν στα γκουλάγκ, στα στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας, όπου πέθαιναν σωρηδόν λόγω των απάνθρωπων συνθηκών κράτησης. Χρησιμοποιήθηκαν ακόμη ως μέθοδος εκτέλεσης και φορτηγά που μετατρέπονταν σε θαλάμους αερίων, μία μέθοδος η οποία κατέστη λίγα χρόνια αργότερα προσφιλής στους ναζί.

Το πιο γνωστό θύμα της Μεγάλης Εκκαθάρισης ήταν ο μόλις 44 ετών ιδιοφυής στρατιωτικός και θεωρητικός του πολέμου της ΕΣΣΔ, Μιχαήλ Τουχατσέφσκι, ο οποίος κατηγορήθηκε άδικα ότι συμμετείχε στην «τροτσκική συνωμοσία» κατά του Στάλιν.

Η Μεγάλη Εκκαθάριση διήρκησε τρία σχεδόν χρόνια, ως το 1938, και μετά ξεθύμανε σταδιακά, με αποκορύφωμα το έτος 1937. Τουλάχιστον μισό εκατομμύριο άνθρωποι εξοντώθηκαν κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Τρόμου, με κάποιες εκτιμήσεις να ανεβάζουν τον αριθμό των θυμάτων σε ένα εκατομμύριο. Αξίζει να σημειωθεί ότι στις εκκαθαρίσεις εκτελέστηκαν 3 από τους 5 στρατάρχες της ΕΣΣΔ, 13 από τους 15 στρατηγούς, 8 από τους 9 ναυάρχους, 50 από τους 57 στρατηγούς των σωμάτων στρατού, 154 από τους 186 στρατηγούς των μεραρχιών, 25 από τους 28 επιτρόπους των σωμάτων στρατού και όλοι οι επίτροποι του στρατού, 16 στο σύνολο.

Καταλαβαίνουμε, επομένως, πόσο πολύ –και δικαίως– θα πανηγύριζε ο Χίτλερ που ο Στάλιν άφηνε ακέφαλο τον στρατό του. Και πράγματι, γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο η προέλαση των ναζί το 1941 στην ΕΣΣΔ ήταν αρχικά τόσο κεραυνοβόλα.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

—Stephen Weir, «Oι χειρότερες αποφάσεις της Ιστορίας και οι άνθρωποι που τις πήραν», Χριστίνα Σωτηροπούλου μτφρ., Κλειδάριθμος, Αθήνα 2010. 

—Anne Applebaum, «Γκουλάγκ, Η αληθινή ιστορία», Ιωλκός, Αθήνα 2009. 

—Donald Rayfield, «Οι δήμιοι του Στάλιν», Μοντέρνοι καιροί, Αθήνα 2011.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.