1830. Το Πρωτοκολλο του Λονδινου

Η επίσκεψη της Κλειώς

 Το Πρωτόκολλο του Λονδίνου αποτελεί την ιδρυτική πράξη του σύγχρονου ελληνικού κράτους. Υπογράφτηκε στις 3 Φεβρουαρίου του 1830 από τις Δυνάμεις της Μ. Βρετανίας, της Γαλλίας και της Ρωσίας. Ως σύνορά του οριζόταν η γραμμή Σπερχειού-Αχελώου και πρώτος κυβερνήτης του ο Ιωάννης Καποδίστριας, ο οποίος και θα κατάφερνε, δύο χρόνια μετά, να αναθεωρήσει τα σύνορα του νέου κράτους στη γραμμή Αμβρακικού-Παγασητικού και προς Βορράν από το βουνό Οίτη.
 
Το άρθρο 1 του Πρωτοκόλλου πρέσβευε ότι: «Η Ελλάς θέλει σχηματίσει εν Κράτος ανεξάρτητον, και θέλει χαίρει όλα τα δίκαια, πολιτικά, διοικητικά και εμπορικά, τα προσπεφυκότα εις εντελή ανεξαρτησίαν». Η Αγγλία ήταν, τελικά, εκείνη η οποία επέμενε στην παραχώρηση ανεξαρτησίας στο νεοσύστατο κράτος, έναντι της αυτονομίας που του είχε παραχωρηθεί αρχικά, κι αυτό διότι πίστευε ότι μόνο με τη δημιουργία ενός εντελώς ανεξάρτητου κράτους υπό τη δική της κυρίως επιρροή στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο θα μπορούσε να προωθήσει αποτελεσματικά τα συμφέροντά της στην περιοχή και, κυρίως, να ανασχέσει τον ρωσικό επεκτατισμό. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να γίνει μόνο με τη δημιουργία ενός εντελώς ανεξάρτητου κράτους, αποδεσμευμένου εξ ολοκλήρου από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, στην οποία είχαν το ελεύθερο να παρεμβαίνουν σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό όλες οι Ευρωπαϊκές Δυνάμεις.
 

Με το άρθρο 3 προβλεπόταν ότι το πολίτευμα του νέου κράτους θα ήταν η κληρονομική βασιλεία:
«Η ελληνική Κυβέρνησις θέλει είναι δυνατόν μοναρχική και κληρονομική κατά τάξιν πρωτοτοκίας. Θέλει εμπιστευθή εις ένα ηγεμόνα, όστις δεν θέλει είναι δυνατόν να εκλεχθή μεταξύ των οικογενειών των βασιλευουσών εις τας Επικρατείας, τας υπογραψάσας την συνθήκην της 6ης Ιουλίου 1827, και θέλει φέρει τον τίτλον Ηγελών Κυριάρχης Ελλάδος […]».
 
Έτσι λοιπόν, ως πρώτος βασιλιάς οριζόταν ο πρίγκιπας Λεοπόλδος του Σαξ Κοβούργου, ο οποίος όμως τελικά δεν δέχτηκε τον θρόνο.
 
Αξίζει να σημειωθεί επίσης ότι με το συγκεκριμένο Πρωτόκολλο το ελληνικό κράτος αναλάμβανε την πρώτη του δέσμευση έναντι σε μειονότητα, απέναντι δηλαδή στους καθολικούς κατοίκους του, ιδίως των νησιών του Αιγαίου. Συγκεκριμένα, υποχρεωνόταν να εξασφαλίσει την ελεύθερη άσκηση της λατρείας της καθολικής θρησκείας στα ελληνικά εδάφη του, καθώς και τη νομική εξασφάλιση της αρχιερατικής εξουσίας των Καθολικών Ιερέων στις εκάστοτε Επισκοπές τους.
 
Το Πρωτόκολλο αυτό ήταν αποτέλεσμα αφενός της δύναμης των ελληνικών όπλων, και για την ακρίβεια μέχρι το 1824 οπότε και άρχισαν οι εμφύλιοι πόλεμοι των Ελλήνων, και αφετέρου της μεταστροφής της αγγλικής εξωτερικής πολιτικής και κατ’ επέκταση και των υπολοίπων Μεγάλων Δυνάμεων, εξαιτίας του Γεωργίου Κάνινγκ, αρχικά Υπουργού Εξωτερικών της Μ. Βρετανίας από το 1822 και Πρωθυπουργού για κάποιους μήνες το 1827.
 

Είχε προηγηθεί η υπογραφή της Συνθήκης του Λονδίνου στις 6 Ιουλίου του 1827 από αντιπροσώπους των Τριών Μεγάλων Δυνάμεων, η οποία παραχωρούσε αυτονομία στο ελληνικό κράτος. Η Ναυμαχία του Ναβαρίνου, στις 20 Οκτωβρίου του ίδιου χρόνου, μεταξύ των τριών Μεγάλων Δυνάμεων και του οθωμανικού στόλου, οπότε και ηττήθηκαν οι Οθωμανοί, ήταν αποτέλεσμα της άρνησης του σουλτάνου Μαχμούτ Β΄  να συμμορφωθεί με τους όρους της Συνθήκης.
 
ΠΗΓΕΣ
—Rodrick Beaton, «Ελλάδα, η βιογραφία ενός σύγχρονου έθνους», Μενέλαος Αστερίου μτφρ., εκδ. Πατάκη, Αθήνα 2020.
—Βασίλης Κρεμμύδας, «Η ελληνική επανάσταση του 1821», εκδ. Gutenberg, Αθήνα 2016.
—Σπυρίδων Τρικούπης, «Ιστορία της ελληνικής επανάστασης», εκδ. Λιβάνη, Αθήνα 1990.
 
*Η Λεύκη Σαραντινού είναι φιλόλογος, ιστορικός και συγγραφέας. Τελευταίο της βιβλίο η ιστορική μελέτη «Μύθοι που έγιναν ιστορία», Εκδόσεις Ενάλιος, Αθήνα 2020.

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.