Αγγελος Παληκιδης: «Οι ανθρωπιστικες επιστημες και ειδικα οι ψηφιακες, μπορουν να συμβαλλουν ουσιαστικα στην ποιοτικη αναπτυξη μιας περιοχης»

«Για πρώτη φορά μπορούμε να έχουμε μια χαρτογράφηση των πολιτιστικών φορέων που έχουμε στη Θράκη»

Ανοίγει σήμερα τις πόρτες του το απολογιστικό συνέδριο για την «Ψηφιακή Θράκη». Πρόκειται για το ερευνητικό πρόγραμμα που έδωσε τη δυνατότητα σύστασης μιας ερευνητικής υποδομής και υλοποίησης μιας ψηφιακής ερευνητικής πλατφόρμας που καταγράφει, ταξινομεί, μελετά, οργανώνει και μετασχηματίζει το ιστορικό και πολιτιστικό απόθεμα της περιοχής της Θράκης από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα με απώτερο σκοπό την αξιοποίηση, τη διάσωση και την προβολή του ψηφιοποιημένου υλικού προς όφελος της επιστημονικής κοινότητας, των επαγγελματιών του τουρισμού αλλά και των Ελλήνων και ξένων επισκεπτών-περιηγητών. 

Με την ευκαιρία της έναρξης του συνεδρίου, ο κ. Άγγελος Παληκίδης αναπληρωτής καθηγητής Διδακτικής της Ιστορίας στο Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας του ΔΠΘ, και επιστημονικός υπεύθυνος του έργου, φιλοξενήθηκε στη συχνότητα του «Ράδιο Παρατηρητής 94fm», μιλώντας για το περιεχόμενο του συνεδρίου, αλλά και το ευρύτερο αποτύπωμα που φιλοδοξεί να αφήσει το έργο στη Θράκη. Η συζήτηση όμως δεν περιορίστηκε μόνο στα του έργου, αλλά επεκτάθηκε σε μια ευρύτερη συζήτηση για την «πολυακουσμένη» πια επιδίωξη ανάπτυξης της Θράκης. Το έργο άλλωστε φιλοδοξεί να δημιουργήσει εκείνο το απόθεμα, ώστε να βάλει το δικό του λιθαράκι στη μεταστροφή των προοπτικών, των νοοτροπιών και των κατευθύνσεων για την ανάπτυξη της Θράκης, μέσα από το πρίσμα των ανθρωπιστικών επιστημών. 

Άγγελος Παληκίδης όμως αναλυτικά.

ΠτΘ: κ. Παληκίδη έχουν περάσει τρία χρόνια από όταν το έργο της Ψηφιακής Θράκης «συστήθηκε» στην περιοχή μας. Φτάνει η ώρα του απολογισμού;

Α.Π.:  Σήμερα ξεκινά το συνέδριο για το ερευνητικό έργο «Ψηφιακή Θράκη». Είναι ένα απολογιστικό συνέδριο, αν το δούμε τυπικά. Ουσιαστικά όμως πρόκειται για ένα έργο πρώτα απ’ όλα για τη Θράκη, για την ιστορία και τον πολιτισμό της Θράκης, το οποίο ταυτόχρονα ανταποκρίνεται σε αυτό που λέμε ψηφιακή εποχή.  Έχουμε διαπιστώσει εδώ και πολλά χρόνια ότι η Θράκη δεν έχει αναδειχθεί. Το δεύτερο είναι ότι τη Θράκη δεν την ξέρουν ουσιαστικά ούτε οι Θρακιώτες. Το πρόβλημα ξεκινάει από την εκπαίδευση. Ενώ η Θράκη είναι ένας χώρος προνομιακός από πάρα πολλές απόψεις και συμβατός με αυτό που λέμε με την καλή έννοια «ευρωπαϊκή  ιδέα». Αναφέρομαι στις ευρωπαϊκές αξίες, στην πολιτισμική συνύπαρξη, στον διάλογο, στη δημοκρατία, στην πολυπολιτισμικότητα. Ενώ λοιπόν η Θράκη είναι ένας προνομιακός χώρος από όλες αυτές τις απόψεις, ουσιαστικά είναι άγνωστη ακόμα και στους Θρακιώτες. Πολλώ δε μάλλον είναι άγνωστη στην υπόλοιπη Ελλάδα  και τολμώ να πω στην Ευρώπη και στον κόσμο.

«Η πολυπολιτισμικότητα αποτελεί προστιθέμενη αξία σήμερα για τις κοινωνίες, αλλά εδώ δεν το έχουμε αντιληφθεί»

ΠτΘ: Πού κατά τη δική σας άποψη οφείλεται αυτό;

Α.Π.: Παρόλο που είμαι δώδεκα χρόνια στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο, τολμώ να πω ότι η «Ψηφιακή Θράκη» μου έδωσε την ευκαιρία να ταξιδέψω σε όλη την περιοχή και να δω από κοντά, όχι μόνο τις αρχαιότητες, τα ιστορικά μνημεία, τα αρχεία, αλλά και τους ανθρώπους. Να γνωρίσω τις νοοτροπίες. Η υστέρηση της περιοχής μας είναι πολυπαραγοντική και νομίζω ότι κάποια στιγμή -και αυτή η στιγμή δεν πρέπει να αργήσει- θα πρέπει να γίνει μια ουσιαστική συζήτηση, ένας ουσιαστικός δημόσιος διάλογος, για το τι είναι η Θράκη, τι ήταν και πού πηγαίνει. Τον ένα παράγοντα αυτής της υστέρησης θα τον χρεώσω στο πανεπιστήμιο. Δυστυχώς, παρόλο που το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης μετρά πενήντα χρόνια, στους τομείς της ιστορίας, της ανθρωπολογίας, της αρχαιολογίας, γενικότερα των ανθρωπιστικών επιστημών, της φιλολογίας, της λογοτεχνίας, έχει γίνει αναλογικά λίγη δουλειά. Σε μεγάλο βαθμό η δουλειά αυτή έχει γίνει από ανθρώπους που αγαπούν την ιστορία, είναι αυτό που λέμε ιστοριοδίφες, δεν είναι όμως ιστορικοί. Γι’ αυτό έχουμε  διάφορες εκδόσεις και ιστορικές προσεγγίσεις, οι οποίες όμως δεν έχουν ούτε την ποιότητα, ούτε την εγκυρότητα μιας σύγχρονης ιστορικής έρευνας, η οποία θα ανοίξει και πολλούς άλλους δρόμους, ακόμη και αναπτυξιακούς. Ο ένας βασικός παράγοντας είναι αυτός. Ο δεύτερος παράγοντας είναι μια φοβικότητα που έχουν πολλοί Θρακιώτες ως προς την ανάδειξη του πολυπολιτισμικού χαρακτήρα της Θράκης και ιδίως του πολυπολιτισμικού παρελθόντος της. Αυτό το στοιχείο, ενώ αποτελεί προστιθέμενη αξία σήμερα για τις κοινωνίες, εδώ δεν το έχουμε ακόμη αντιληφθεί.

«Η έρευνα στις ανθρωπιστικές επιστήμες δημιουργεί εκείνο το απόθεμα από το οποίο μπορούν να αντλήσουν πάρα πολλά πράγματα, ακόμα και βιομηχανικές επιχειρήσεις»

ΠτΘ: Αυτή η φοβικότητα, όπως την περιγράψατε, καταλήγει και στη δημιουργία κάποιων λογικών και κάποιων συμπεριφορών. Έτσι δεν είναι;

Α.Π.: Η ιστορία συνομιλεί με το παρόν, και συμβάλλει στο μέλλον, ειδικά στις δικές μας κοινωνίες. Επομένως, το να αναδείξουμε το πολυπολιτισμικό παρελθόν της Θράκης και γενικότερα το πολιτισμικό της απόθεμα, αλλά με τρόπους ελκυστικούς στο κοινό, και όχι με τον ακαδημαϊσμό (τον οποίο δικαιολογημένα πολλές το κοινό αποστρέφεται) και με σύγχρονα ψηφιακά μέσα, νομίζω ότι είναι μονόδρομος. Θα ήθελα, όταν ολοκληρωθεί το πρόγραμμά μας, το οποίο βέβαια είναι πιλοτικό, αυτό το εγχείρημα να μην σταματήσει και να ξεπεράσει τις ατομικές μας προσπάθειες ή τις ηρωικές προσπάθειες πολλών Θρακιωτών. Ο τρίτος παράγοντας αυτής της κατάστασης θα έλεγα ότι είναι το βόλεμα των τοπικών κοινωνιών σε ένα μοντέλο ανάπτυξης που έχει σχέση με το πανεπιστήμιο. Βολεύτηκαν οι θρακικές αστικές πόλεις νοικιάζοντας σπίτια σε φοιτητές ή πουλώντας σουβλάκια. Δεν είμαστε όμως πια σε αυτό. Έχουμε φύγει από αυτή την περίοδο και όσο πιο γρήγορα καταλάβουμε ότι πρέπει να αλλάξουμε και να μετασχηματιστούμε, τόσο το καλύτερο θα είναι για μας.

ΠτΘ: Πώς έρχεται λοιπόν ένα τέτοιο ερευνητικό πρόγραμμα όπως η «Ψηφιακή Θράκη» να συμβάλλει ακριβώς  σε αυτή την κατανόηση ότι τα πράγματα έχουν αλλάξει, πρέπει να αλλάξουν και θα πρέπει και εμείς να ακολουθήσουμε;

Α.Π.: Οι ανθρωπιστικές επιστήμες, και ειδικά οι ψηφιακές, μπορούν να συμβάλλουν ουσιαστικά στην ποιοτική ανάπτυξη μιας περιοχής. Αυτό δεν είναι προσωπική μου θέση. Αυτό πλέον είναι μια θέση παγκόσμια και όσο οι κοινωνίες πιο γρήγορα το αντιληφθούν αυτό, τόσο πιο ελκυστικές  και παραγωγικές θα γίνουν. Και δεν είναι μόνο ο τουρισμός. Η έρευνα στις ανθρωπιστικές επιστήμες δημιουργεί εκείνο το απόθεμα από το οποίο μπορούν να αντλήσουν πάρα πολλά πράγματα, ακόμα και βιομηχανικές επιχειρήσεις. Όσον αφορά τον τουρισμό, απευθυνόμαστε σε πολλές ομάδες περιηγητών. Το πρόγραμμά μας δεν απευθύνεται σε ανθρώπους που θα γνωρίσουν τη Θράκη από τον καναπέ του σπιτιού τους. Δημιουργούμε τα ψηφιακά εκείνα εργαλεία, ακόμα και επαυξημένης πραγματικότητας. Υλοποιούμε εφαρμογή πάνω σε κινητές συσκευές που θα σε ενημερώνει επιτόπου για το τι βλέπεις, θα σηκώνεις το κινητό σου τηλέφωνο, θα βρίσκει το στίγμα, θα είσαι μπροστά στο μνημείο και θα σου δίνει πληροφορίες ή ιστορικές φωτογραφίες της περιοχής. Απευθύνεται σε ειδικές ομάδες ενδιαφέροντος, γιατί έχουμε φύγει από τον μαζικό τουρισμό. Απευθύνεται και σε ερευνητικές ομάδες ελληνικών και ξένων πανεπιστημίων, γιατί πρέπει τον τόπο αυτό να τον κάνουμε ελκυστικό και στους ερευνητές, οι οποίοι με τον τρόπο αυτό θα φέρουν έρευνα και επενδύσεις στην περιοχή. Απευθύνεται επίσης σε εκπαιδευτικές μονάδες πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, για να κάνουν εδώ τα project και τις έρευνές τους, γι’  αυτό και έχουμε δημιουργήσει τριάντα εκπαιδευτικά project σε όλες τις περιοχές της Θράκης. Απευθύνεται επίσης στους δικούς μας φοιτητές και φοιτήτριες, στους μεταπτυχιακούς και διδακτορικούς ερευνητές. Υπ’  αυτήν λοιπόν την έννοια, έχει οπωσδήποτε έναν αναπτυξιακό χαρακτήρα και θα βοηθήσει στην  οικονομία της Θράκης, και ειδικά της θρακικής ενδοχώρας, η οποία παρουσιάζει μια πολύ διαφορετικότερη εικόνα από τα μεγάλα αστικά κέντρα και τις παράλληλες περιοχές που γεμίζουν με τουρισμό κάθε καλοκαίρι.

«Συνάψαμε συνεργασίες με 86 πολιτιστικούς φορείς της Θράκης και υπογράψαμε 30 μνημόνια»

ΠτΘ: Μετά το τέλος του προγράμματος θα μείνει, είναι κάτι που θα συνεχίσει ενδεχομένως και να  εμπλουτίζεται; Υπό ποια μορφή μπορεί αυτή η συνέχεια να υπάρξει;

Α.Π.: Το πρόγραμμα θα ολοκληρωθεί τον Σεπτέμβριο του ’23. Αυτή τη στιγμή  έχουμε τη δυνατότητα να χρηματοδοτούμε 32 ερευνητές, από καθηγητές πανεπιστημίου, μεταδιδάκτορες, υποψήφιους διδάκτορες, κατόχους μεταπτυχιακού, μεταπτυχιακούς φοιτητές, επίσης τεχνολόγους της αγοράς. Όταν σταματήσει μοιραία η χρηματοδότηση, το έργο θα μείνει με 3-4 ανθρώπους. Όσο έχουμε δυνάμεις και τις τεχνικές υποδομές που φροντίσαμε να τις εξασφαλίσουμε από τη χρηματοδότηση του προγράμματος, εμείς θα κάνουμε τα πάντα για να είναι όλα αυτά ζωντανά, γιατί αν εγκαταλείψεις κάποια πράγματα, μοιραία θα γίνουν αργά ή γρήγορα σκουπίδια του διαδικτύου. Αυτό που έχουμε φροντίσει σε κάθε περίπτωση και είναι δικλείδα ασφαλείας, είναι να διασυνδέσουμε τα ψηφιακά μας εργαλεία και τις πληροφορίες μας σε κόμβους του παγκόσμιου ιστού. Επομένως δεν θα χαθούν και μάλιστα θα εμφανίζονται σε οποιονδήποτε άνθρωπο κάνει μια αναζήτηση από οποιοδήποτε σημείο του κόσμου, με οποιονδήποτε όρο. Όμως πρόκειται για ένα έργο πιλοτικό, που σημαίνει ότι κανένας δεν θα περίμενε να βάλουμε τα πάντα μέσα. Θα ήταν και αδύνατο να βάλουμε τα πάντα μέσα, γιατί όλα αυτά απαιτούν άδειες, συνεργασίες, μνημόνια, πνευματικά δικαιώματα, κλπ. Έχουμε κάνει αρκετή δουλειά, αλλά αυτή η δουλειά θα πρέπει να προχωρήσει και ερευνητικά.

Αυτό που με χαροποιεί ιδιαίτερα είναι ότι τελικά καταφέραμε κάτι που δεν ήμουν βέβαιος ότι θα το καταφέρουμε, να συνάψουμε συνεργασίες με 86 πολιτιστικούς φορείς της Θράκης, να υπογράψουμε 30 μνημόνια. Δεν μπορείτε να φανταστείτε τι σημαίνει γραφειοκρατικά αυτό και τι σημαίνει να πείθεις ανθρώπους που έχουν ένα μουσείο στο χωριό τους με τα κειμήλια της οικογένειάς τους που τα κουβάλησαν από την Ανατολική Θράκη, τη Μικρά Ασία ή τον Πόντο, ότι αυτά καλό είναι να μας τα εμπιστευτούν για ψηφιοποίηση και προβολή. Δεν ήταν εύκολη δουλειά, αλλά νομίζω ότι για πρώτη φορά μπορούμε να έχουμε μια χαρτογράφηση των πολιτιστικών φορέων της Θράκης. Ούτε αυτό το ξέραμε μέχρι τώρα.

«Αυτά τα έργα γίνονται για να αφήσουν, όχι απλά κάτι, αλλά ουσιαστικά πράγματα στην περιοχή μας»

ΠτΘ: Εσείς ως επιστημονικός υπεύθυνος του έργου, κ. Παληκίδη, είστε παρόλα αυτά ευχαριστημένος, τώρα που το έργο βαίνει σε αυτή τη φάση προς την ολοκλήρωσή του; Ανεξαρτήτως της συνέχειας, σας βρίσκει μετά από τρία χρόνια και από όσα μεσολάβησαν,  ικανοποιημένο για αυτά τα οποία κατάφερε;

Α.Π.: Ναι, νομίζω ότι είμαι ικανοποιημένος από πάρα πολλές απόψεις. Στο έργο κάναμε μια στρατηγική επιλογή εξ αρχής. Να μην αναθέσουμε το ψηφιακό μέρος σε μια εξειδικευμένη ιδιωτική εταιρεία, αλλά να πάρουμε νέα παιδιά, νέους ερευνητές από τα πολυτεχνεία μας, από διάφορες σχολές, ώστε να αποκτήσουν εμπειρία πρώτα απ’ όλα πάνω σε αυτό, να μπουν στη λογική μας, γιατί δεν είναι καθόλου εύκολο επιστήμονες των ανθρωπιστικών επιστημών να συνεργάζονται με μηχανικούς υπολογιστών. Από την άλλη πλευρά με τον τρόπο αυτό εξοικονομήσαμε χρήματα για να έχουμε έναν καλό και σύγχρονο τεχνολογικό εξοπλισμό για να μπορέσουμε να δουλέψουμε από  κει και πέρα. Είναι πάρα πολλές οι δυσκολίες, αλλά μπορώ να πω ότι είμαι ικανοποιημένος μέχρι στιγμής. Έχουμε βάλει ψηλά τον πήχη και κατά τη γνώμη μου αυτά τα έργα δεν γίνονται και δεν πρέπει να γίνονται μόνο και μόνο για να κάνουν παραδοτέα, να δικαιολογήσουν χρηματοδοτήσεις, να «ταΐσουμε» τη χαοτική γραφειοκρατία που υπάρχει, αλλά για να αφήσουν, όχι απλά κάτι, για να αφήσουν ουσιαστικά πράγματα στην περιοχή μας.

ΠτΘ: Τι υπολείπετε μέχρι τον Σεπτέμβρη; Θα διεκδικήσετε την ενδεχόμενη συνέχεια του έργου;

Α.Π.:  Την διεκδικούμε ήδη την ενδεχόμενη συνέχεια, αλλά ακριβώς επειδή είμαστε σε μια ευαίσθητη πολιτική περίοδο, γιατί έχουμε μετά και τις αυτοδιοικητικές εκλογές, δεν μπορούμε ακόμα να ανακοινώσουμε κάτι. Όσον αφορά στο συνέδριο, το συνέδριο αυτό δυστυχώς ήταν άτυχο γιατί συνέπεσε με τις εκλογές, κλπ. Δεσμεύομαι ότι θα το κάνουμε του χρόνου κάτι πολύ μεγαλύτερο. Στο συνέδριο αυτό έχουμε μια συνεδρία κεντρική «πανηγυρική»  που θα γίνει αύριο το απόγευμα στην Τσανάκλειο, και στην οποία πέρα από τη σύντομη παρουσίαση του προγράμματος, θα έχουμε την τιμή να μιλήσουν προσωπικότητες τόσο από το πανεπιστήμιό μας, όσο και άνθρωποι όπως η Αγγέλα Γιαννακίδου, που πραγματικά έχουν προσφέρει και εξακολουθούν να προσφέρουν στη Θράκη και να έχουν όραμα για αυτήν. Νομίζω ότι θα είναι μια πολύ καλή ευκαιρία να παρακολουθήσουν οι συμπολίτες μας τουλάχιστον αυτή τη συνεδρία. Οι άλλες είναι πιο ειδικές και θα γίνουν στην αίθουσα τηλεδιάσκεψης του ΤΕΦΑΑ. Θα μεταδίδεται και διαδικτυακά, επομένως όσοι δεν καταφέρουν να έρθουν, μπορούν να παρακολουθήσουν διαδικτυακά το συνέδριο.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.