Στελιος Ματακακης, μουσικος «Η σχεση μας με την παραδοση ειναι γονιδιακη»

«Θρακόμελο»: Η μουσική παράδοση της Θράκης έμπνευση για το μέλλον - «Η βαθιά γνώση του παρελθόντος μας βοηθάει πάρα πολύ στο να πατάμε γερά στα πόδια μας»

Η ηρεμία του θέρους, δίνει την ευκαιρία και σε εμάς τους δημοσιογράφους να συνομιλήσουμε με ανθρώπους  που οι φρενήρεις ρυθμοί της καθημερινότητας, τόσο ημών όσο και των συνεντευξιαζόμενων, δεν το επιτρέπουν.
 
Με αφορμή την καλοκαιρινή ολιγοήμερη ανάπαυλά μας, συναντηθήκαμε με τον Στέλιο Ματακάκη, έναν εκ των τεσσάρων μελών του παραδοσιακού μουσικού σχήματος «Θρακόμελο» η πορεία του οποίου εντός και εκτός των ορίων της Θράκης, μόνο υπερήφανους και σίγουρους για τη συνέχιση της μουσικής παράδοσης της Θράκης, μπορεί να μας κάνει.
 
Ο Στέλιος Ματακάκης, ο Θάνος Καρακατσιάνης, ο Αλέξανδρος Παπουτσής και ο Ηλίας Μίσκας, «συναντήθηκαν» πριν από λίγα χρόνια και αποφάσισαν να ενώσουν την αγάπη τους για την παράδοση, κατά κάποιο τρόπο διασώζοντάς την. Καταγράφοντας την ιστορία των Θρακιωτών όπως τους την μετέφεραν οι παππούδες και οι γιαγιάδες μας, μέσα από τους στίχους και την μουσική που τους συνόδεψαν, όντας πρόσφυγες, στην διαδρομή τους έως εδώ.
 
Η ιστορία μας «παντρεμένη» ιδανικά με στοιχεία της υφιστάμενης εποχής, από ανθρώπους αυτής της εποχής, όπως καταγράφεται στον πρώτο τους δίσκο «Από το Ευθύμιο στο Αρσάκειο».
 
Ο Στέλιος Ματακάκης λοιπόν, σε μία συνέντευξη, λίγο διαφορετική από τις έως τώρα συζητήσεις μας, αφιερωμένη εξ ολοκλήρου στην παράδοση, όπως άλλωστε και ο ίδιος…
 
ΠτΘ: κ.Ματακάκη είστε γέννημα θρέμμα Θρακιώτης. Σας γνωρίζουμε πέραν όλων των άλλων από το μουσικό σχήμα «Θρακόμελο» του οποίου είστε μέλος, ωστόσο η βάση είναι στην Θεσσαλονίκη. Η μουσική είναι η πλήρης απασχόλησή σας;
Σ.Μ.:
Ναι ασχολούμαι μόνο με την μουσική. Εκτός από το κομμάτι του «Θρακόμελου», που φαίνεται, υπάρχει και το εκπαιδευτικό κομμάτι. Το μεταπτυχιακό μου είναι πάνω στην μουσική και επίσης στην Θεσσαλονίκη διδάσκω κυρίως σε μουσικές σχολές.
 
ΠτΘ: Και στο κομμάτι της διδασκαλίας ασχολείστε με την παραδοσιακή μουσική. Πώς είναι σήμερα το τοπίο της διδασκαλίας της παραδοσιακής μουσικής και της παράδοσης γενικότερα είτε αφορά τη μουσική είτε τον χορό κ.ο.κ.;
Σ.Μ.:
Θεωρώ ότι βρίσκεται σε κομβικό σημείο. Ειδικά στην Ελλάδα και το πώς διαμορφώνεται σήμερα το τοπίο εδώ, γιατί όλοι οι σύγχρονοι επιστήμονες της μουσικής αποδέχονται το γεγονός ότι η διδασκαλία της παραδοσιακής μουσικής ανήκει στις άτυπες  μορφές διδασκαλίας. Αυτές δηλαδή που μαθαίνεις βιωματικά. Γεγονός που έρχεται σε αντιδιαστολή με αυτό που συμβαίνει σήμερα στην Ελλάδα, όπου τόσο ο παραδοσιακός χορός όσο και η μουσική διδάσκονται σε τυπικά εκπαιδευτικά πλαίσια. Σε οργανωμένο εκπαιδευτικό περιβάλλον, σχολεία, ωδεία κ.ο.κ. Υπάρχει μία μεγάλη αντίφαση λοιπόν. 

«Ο βιωματικός τρόπος προσέγγισης της παράδοσης είναι και ο πιο σημαντικός» 

ΠτΘ: Αυτό που εντυπωσιάζει τόσο σε εσάς, όσο και στα υπόλοιπα μέλη του «Θρακόμελου» όσο και γενικότερα σε αντίστοιχες περιπτώσεις ανθρώπων είναι το νεαρό της ηλικίας σας. Όταν ένας νέος του σήμερα, με τα παγκόσμια ακούσματα, μπαίνει να θητεύσει στον παραδοσιακό χορό ή την μουσική, ανταποκρίνεται;
Σ.Μ.:
Εγώ θεωρώ ότι είναι και γονιδιακό το ζήτημα, υπό την έννοια ότι η παράδοση είναι κάτι που υπάρχει πολύ βαθιά μέσα μας. Είναι στο DNA και στα βιώματά μας. Απλά την δεδομένη χρονική στιγμή υπάρχει το έδαφος όλο αυτό το ενδιαφέρον να βγει στο προσκήνιο. Όσοι ασχολούμαστε ωστόσο με την παράδοση πρέπει να είμαστε πολύ προσεχτικοί. Να βρούμε τους τρόπους και τις διαδικασίες, μέσα από τις οποίες θα προκύψει η επαφή ενός ανθρώπου που ενδιαφέρεται με την παράδοση. Το να πάει κάποιος σε έναν πολιτιστικό σύλλογο είναι ένα πρώτο βήμα,  έπειτα ωστόσο πρέπει να είναι το βίωμα. Προσωπικά θεωρώ ότι ο βιωματικός τρόπος προσέγγισης της παράδοσης είναι και ο πιο σημαντικός. 

«Η νοοτροπία του ελληνικού κράτος απέναντι στον χορό τον απογυμνώνει από όλες τις παραμέτρους» 

ΠτΘ: Ο παραδοσιακός πολιτισμός κουβαλούσε ένα  διαφορετικό ήθος. Έναν πάρα πολύ ωραίο πολιτισμό και μια καλαισθησία η οποία δεν είχε καθόλου σχέση με την οικονομία όπως την αντιλαμβανόμαστε σήμερα. Η πρώτη επαφή με την μουσική και τον χώρο δίνει το ερέθισμα να ανακαλύψουμε, αυτή τη σοφία του παραδοσιακού πολιτισμού ή θα πρέπει κάποιος να το ανακαλύψει μόνος του;
Σ.Μ.:
Προσωπικά πιστεύω ότι θα πρέπει κάποιος να το ανακαλύψει μόνος τους. Και αυτό γιατί αν δούμε ποιοι βρίσκονται στη θέση του διδάσκοντα, κυρίως στον χορό, είναι απόφοιτοι των ΤΕΦΑΑ. Αυτό σημαίνει ότι το επίσημο ελληνικό κράτος, λέει ότι ο παραδοσιακός χορός είναι γυμναστική. Η νοοτροπία αυτή απογυμνώνει εντελώς τον χορό από όλες τις άλλες παραμέτρους.  

«Ασχολούμαι με το παραδοσιακό τραγούδι λόγω της δύναμης του συνόλου» 

ΠτΘ: Θεωρείτε ότι όταν κάποιος προσεγγίζει το τραγούδι προσεγγίζει και αυτό το ήθος του παραδοσιακού πολιτισμού; Σας βρίσκει σύμφωνο η άποψη του  Παντελή Μπουκάλα ότι το δημοτικό τραγούδι θα πρέπει να το προσεγγίζουμε σαν ποίημα;
Σ.Μ.:
Εμένα το παραδοσιακό τραγούδι με τροφοδοτεί συνεχώς. Ασχολούμαι δε μαζί του λόγω της δύναμης του συνόλου, τη δύναμη της κοινότητας. Όλο αυτό που εκπέμπει. Οι παλαιότεροι για παράδειγμα ήταν δεμένοι ο ένας με τον άλλον. Μία αξία διαχρονική και πολύ πιο χρήσιμη σήμερα. Με λίγα λόγια αν κάτι έχει να πει σήμερα η παραδοσιακή μουσική και ο χορός θεωρώ ότι είναι αυτό. Δεν είναι τυχαίο ότι οι πρόγονοί μας παρά το γεγονός ότι είχαν μία πολύ σκληρή καθημερινότητα, κάθονταν και ασκούνταν στον χορό και το τραγούδι, φτιάχνοντας αυτή την πολύ ωραία εικόνα, ενός ολόκληρου χωριού να αγκαλιάζεται ο ένας δίπλα στον άλλον και να κρατά ο ένας το χέρι του άλλου για να χορέψουν μαζί.
 
ΠτΘ: Πώς είναι να είσαι ένας άνθρωπος που ζει στο τώρα, αλλά κοιτάς και πίσω; Σας κουράζει ή σας τροφοδοτεί;
Σ.Μ.:
Θεωρώ πως είναι μία πολύ φυσιολογική διαδικασία. Ο καθένας θα έπρεπε να κοιτάζει πίσω. Δεν το εννοώ αναχρονιστικά. Απλά η βαθιά γνώση του παρελθόντος μας βοηθάει πάρα πολύ στο να πατάμε γερά στα πόδια μας. 

«Το ηχόχρωμα της γκάιντας είναι κάτι που δεν έχω ακόμα ξεπεράσει» 

ΠτΘ: Ως «Θρακόμελο» ασχολείστε αποκλειστικά με την Θρακιώτικη παραδοσιακή μουσική. Γιατί; Υπάρχει κάτι συγκεκριμένο που σας γοητεύει;
Σ.Μ.:
Αυτό που αρχικά κέντρισε το ενδιαφέρον μου ήταν ο ήχος της γκάιντας. Το ηχόχρωμα. που παράγει αυτό το όργανο και είναι κάτι που ακόμα δεν το έχω ξεπεράσει  παρά το γεγονός ότι έχω φτάσει στο σημείο να διδάσκω. Κάθε φορά που θα ακούσω γκάιντα θα νιώσω σαν την πρώτη φορά. Είναι αυτή η ανατριχίλα που σου προκαλεί, ο αρχέγονος ήχος που κρύβει πάρα πολλά πράγματα. Ιστορίες ανθρώπων, κοινωνιών ολόκληρων… Η γκάιντα είναι το πιο διαδεδομένο όργανο σε όλη την Θράκη. Πολλοί παλαιότεροι μουσικοί για παράδειγμα που γνώρισα, έλεγαν ότι δεν υπήρχε άλλο όργανο. Ειδικά στην περιοχή του Έβρου και στην Ροδόπη. Η γκάιντα έχει κάποια συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και δυνατότητες, πάνω στα οποία κτίστηκε ολόκληρη η μουσική τεχνοτροπία και η μουσική των θρακιώτικων χορών.

Η διαδρομή από το Ευθύμιο στο Αρσάκειο 

ΠτΘ: Πριν από λίγο καιρό κυκλοφόρησε ο πρώτος σας δίσκος με τίτλο «Από το Ευθύμιο στο Αρσάκειο», ο οποίος έχει γνωρίσει ήδη πολύ μεγάλη επιτυχία. Πώς δουλέψατε για τον δίσκο αυτό;
Σ.Μ.:
Είμαστε όντως ευγνώμονες για την αποδοχή του πρώτου μας δίσκου. Πρόκειται στην ουσία για μία συλλογή καταγραφών από το χωριό Αρσάκειο, οι κάτοικοι του οποίου έλκουν την καταγωγή τους από το Ευθύμιο της Ανατολικής Θράκης. Ο τίτλος επιλέχτηκε γιατί θέλαμε ακριβώς να «αφηγηθούμε» αυτή την διαδρομή των προσφύγων. Η καταγραφή έγινε από εμάς. Σταθήκαμε πολύ τυχεροί γιατί πετύχαμε γιαγιάδες που θυμόνταν ακόμα τραγούδια και στίχους. Πρόκειται για  καινούργια τραγούδια που δεν έχουν ακουστεί ποτέ.
 
Το υλικό που συγκεντρώθηκε είναι πολύ περισσότερο από αυτό που παρουσιάζεται στον δίσκο, ενώ υπάρχει και πάρα πολύ πλούσιο υλικό το οποίο δεν έχει καταγραφεί, καθώς αρκετούς ανθρώπους που θα είχαν να μας καταθέσουν πολλά δεν τους προλάβαμε.  
 
Από κει και ύστερα τα κομμάτια που επιλέξαμε να μπουν στον δίσκο πέραν των καταγραφών από τις γιαγιάδες μας, είναι και αποτέλεσμα ηχογραφήσεων από κασέτες που βρήκαμε από τον γκαϊτατζή του χωριού, ο οποίος έβγαζε οργανικούς σκοπούς με την γκάιντά του. Τους ηχογραφήσαμε, δουλέψαμε πάνω σε αυτούς και όπως θα ακούσει κάποιος που θα ακούσει τον δίσκο, υπάρχουν και αποσπάσματα του ίδιου και της γυναίκας του που μιλούν και τραγουδούν.
 
Το βίντεο κλιπ ήρθε να επενδύσει την προβολή του τραγουδιού «Συγκαθιστός» με την πολύτιμη βοήθεια του Μάνου Καρυστινού που το σκηνοθέτησε. Ήταν κάτι που το συζητούσαμε πολύ καιρό και κάτι πολύ δύσκολο κατά την άποψή μου. Τα μέσα που είχαμε στη διάθεσή μας ήταν πενιχρά. Ωστόσο είχαμε πολύ καλούς φίλους και συγκυρίες που μας βοήθησαν ώστε να μπορέσουμε να το κάνουμε όσο πιο κοντά στο ιδανικό για εμάς.

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.