Γιωργος Χαραλαμπιδης, φιλολογος: Οι πραγματειες «Προσεγγισεις», «Φεμινισμος κι ανδροκρατια πριν 2500 χρονια», «Η καταπιεση των μειονοτητων» και τα μυθιστορηματα «Επιχειρηση υγρον πυρ» και «Επιχειρηση Παπικιο»

Αισθάνομαι μεγάλη τιμή για την πρόσκληση του Προέδρου της Εταιρείας Θρακικών Ερευνών που μου έδωσε τη δυνατότητα να συμμετέχω με τη σύνταξη προσωπικού λόγου στη σημερινή τιμητική εκδήλωση και να διαδεχθώ σ’ αυτό το βήμα επιφανείς ομιλητές που προηγήθηκαν. Αισθάνομαι επίσης βαριά την ευθύνη να μιλήσω για μια προσωπικότητα που η προσφορά της στην επιστήμη, στην τέχνη και στον πολιτισμό ξεπερνά τα στενά όρια του τόπου μας.
 
Εξαιρετική λοιπόν και δύσκολη πράξη η διατύπωση αντικειμενικών κρίσεων για πρόσωπα που με την συμβολή τους διατήρησαν και διατηρούν ζωντανό το «ζείδωρον πυρ» που αναδύεται από την «εστία» των γραμμάτων και των τεχνών. Ομολογώ ότι δεν έχω τη δυνατότητα να αναφερθώ με βιωματική αποκαλυπτικότητα και αντικειμενικότητα σε μια προσωπικότητα που τα χαρακτηριστικά της ουσιαστικά αγνοώ, γιατί η «αγαθή» τύχη δεν ευνόησε τη γνωριμία και την επικοινωνία μαζί της. Πεποίθησή μου όμως είναι πως «έλλειψη της προσωπικής επαφής με τον τιμώμενο αναπληρώνεται από τις γνώσεις που αντλεί, την πληροφόρηση που δέχεται και τη διείσδυση που εκτελεί στον πυρήνα της σκέψης και στην καρδιά των επιθυμιών του, όταν ως αναγνώστης με προσοχή και ιδιαίτερη φροντίδα κυκλοφορεί ανάμεσα στις γραμμές των κειμένων του, που έχουν το προνόμιο να ανήκουν είτε στο σώμα μιας πραγματείας είτε στο συναισθηματικό περιεχόμενο ενός μυθιστορήματος.
 
Η προσωπικότητα στην οποία αναφέρομαι είναι ο συμπατριώτης μας δικηγόρος, συγγραφέας και λογοτέχνης κ.Ζαφείρης Μέκος. Μια εμβληματική μορφή για το χώρο των γραμμάτων και των τεχνών του τόπου μας. Ένας πνευματικός δημιουργός που ποτέ δεν αποστασιοποιήθηκε λόγω φιλαυτίας ή ματαιοδοξίας από την πορεία του «κοινωνικού γίγνεσθαι» αλλά ως στυλοβάτης των αρχών και των αξιών της κοινωνίας ανέλαβε με το συγγραφικό του έργο και την κοινωνική του δράση ρόλο διαμεσολαβητικό προσπαθώντας  να περιορίσει τις ελλείψεις της κοινωνικής πραγματικότητας με την υπόδειξη δυναμικών και λογικών λύσεων, να καλύψει την αδράνεια και την ανευθυνότητα των πολιτικών ηγετών με την παρότρυνση για ευαισθητοποίηση και δράση, να στηρίξει τις κοινωνικές αξίες με την προτροπή για αφοσίωση και υλοποίηση του περιεχομένου τους.
 
Σε σύντομο χρονικό διάστημα οριοθετημένο με φειδώ, επιβάλλεται στον ομιλητή να αποδώσει με αντικειμενικότητα την ουσία των απόψεων του συγγραφέα για θέματα σημαντικά που πραγματεύεται στα βιβλία που έχει εκδώσει.
 
Καρπός της συστηματικής εργασίας του κ.Μέκου, της δοκιμασίας και του κριτικού ελέγχου που ασκεί στα τρωτά στοιχεία του κοινωνικού χώρου είναι η παραγωγή επιστημονικών και λογοτεχνικών κειμένων στο περιεχόμενο των οποίων θα αναφερθώ.
 
Η συνοπτική αναφορά που θα επιχειρήσω αφορά δύο διαφορετικής φύσης έργα. Συγκεκριμένα, τα τρία πρώτα κείμενα έχουν τη μορφή της πραγματείας και τιτλοφορούνται ως εξής: α) «Προσεγγίσεις» β) «Φεμινισμός κι ανδροκρατία πριν 2500 χρόνια», γ) «Η καταπίεση των μειονοτήτων». Σ’ αυτά κυριαρχεί ως τρόπος πειθούς και πληροφόρησης η επίκληση στη λογική. Παράλληλα είναι εμφανής ο νομικός χαρακτήρας του περιεχομένου τους. Κυρίαρχο χαρακτηριστικό των κειμένων αυτών είναι η σύνδεση γνώσεων που προκύπτουν από εμπεριστατωμένη έρευνα και στο σύνολό τους ενισχύουν την αποδεικτική δύναμη των επιχειρημάτων που παραθέτει ο συγγραφέας. Αυτός οπλισμένος με τη γνώση που συνέλεξε μετά από συστηματική διερεύνηση και μελέτη του θέματος, παρωθούμενος από διάθεση κριτική και στηριζόμενος σε λόγο μικροπερίοδο και σαφή που κυλά σα γάργαρο νερό  μέσα στα αυλάκια της αντικειμενικής σκέψης αποκαλύπτει το χαρακτήρα του υπό διερεύνηση θέματος, ξεφασκιώνει το πρόβλημα, για να φανεί το σώμα και να εντοπιστεί η ψυχή του, ώστε να προκύψει από την παρατήρηση του σωστή διάγνωση και να προταθεί ως θεραπεία η κατάλληλη λύση. Αναφέρεται στη φιλοσοφική και κοινωνιολογική διάσταση του εξεταζόμενου θέματος χωρίς να χρεώνει το λόγο του με το βάρος των εννοιών  μιας δυσνόητης φιλοσοφικής διερεύνησης ή με τη συσσώρευση εξειδικευμένων όρων της νομικής επιστήμης την οποία υπηρέτησε. Πορεύεται με τον πόθο της αλήθειας, με κριτήριο την αντικειμενικότητα και με στόχο την πληροφόρηση ή και την αναίρεση του προβλήματος.
 
Με ποιο τρόπο όμως μπορεί να επιτευχθεί η αναίρεση ενός προβλήματος παρά μόνο με την επινόηση και την προσφορά μίας προσιτής για την κοινωνία λύσης; Γεγονός που το επιδιώκει και σε ορισμένα έργα του το υλοποιεί. Μέσα από τις απόψεις του παραθέτει και τις ερμηνείες που διατυπώνει προσφέρει αφειδώλευτα σε όλους τους αναγνώστες τα πλούσια κοιτάσματα της γνώσης του, τους πολύχυμους καρπούς της εμπειρίας και της μάθησης προβάλλοντας παράλληλα και την προσωπική του στάση απέναντι στη ζωή. Γενικότερα στόχος των έργων του είναι η γνωστοποίηση και η ανάλυση θεμάτων που επηρεάζουν αρνητικά την κοινωνική ζωή και θα μπορούσαν στο μέλλον να εξελιχθούν σε εστίες κοινωνικής αστάθειας και διάλυσης κάτω από τη φθοροποιό επίδραση της προβληματικότητάς τους και της αδιαφορίας των αρμόδιων για την επίλυσή τους παραγόντων. Τέτοια θέματα περιλαμβάνονται στα πεζά έργα που έχουν τη μορφή πραγματείας ή μελέτης και αναφέρθηκαν παραπάνω. 

«Προσεγγίσεις»

Το πρώτο, κατά επιλογή μου έργο, μεικτό θα έλεγα στο περιεχόμενό του, γιατί αναφέρεται σε τέσσερα διαφορετικά θέματα έχει τον τίτλο «Προσεγγίσεις». Εκδόθηκε από τον εκδοτικό οίκο Αντ. Σάκκουλα το 1990.
Τίτλος ενδεικτικός της πρόθεσης του συγγραφέα να μην αναλύσει διευρυμένα τα θέματα που τον απασχολούν αλλά να προσαρμοστεί σε μια περιορισμένη σε έκταση επεξεργασία με ουσιαστική όμως και όχι επιφανειακή ανάδειξη του περιεχομένου και της προβληματικής που εμπεριέχουν. Έργο τετραμερές αφού απαρτίζεται από τέσσερα θέματα, που ενώ φαινομενικά έχουν διαφορετικό χαρακτήρα με φιλοσοφική, κοινωνιολογική, θρησκευτική και φιλολογική υφή, εντούτοις ο τρόπος προσέγγισης και η οπτική γωνία της ερμηνείας τους έχουν καθαρά νομικό χαρακτήρα. Συγκεκριμένα, το πρώτο θέμα, καθαρά νομικού χαρακτήρα με φιλοσοφικές προεκτάσεις αποτελεί προσπάθεια κατανόησης των εννοιών αυτών για να ακολουθήσει κατόπιν η αναφορά στη συμπληρωματική τους σχέση.
 
Το Δίκαιο προσδιορίζεται ως σύνολο υποχρεωτικών κανόνων που θεσπίζει η κοινωνία και που ρυθμίζουν την οργάνωση του κράτους και τις σχέσεις των πολιτών μεταξύ τους. Η ηθική πάλη είναι το σύνολο των υποχρεωτικών αλλά όχι αναγκαστικών κανόνων συμπεριφοράς μέσα στην κοινωνία.
 
Οι δύο έννοιες δεν είναι άμοιρες του χρόνου και του χώρου. Δέχονται την επίδραση των κοινωνικών γεγονότων, όπως για παράδειγμα των πραξικοπημάτων και των πολέμων, που μειώνουν με τον αρνητικό τους χαρακτήρα την ισχύ και την ποιότητά τους. Επηρεάζονται ακόμη και μεταλλάσσονται από τα ήθη και τις νοοτροπίες της κάθε εποχής. Είναι παράλληλα έννοιες που αλληλοσυμπληρώνονται καθώς οι ηθικοί κανόνες επιδρούν πάνω στο δικαστικό σύστημα της κοινωνίας και το εξανθρωπίζουν αλλά και οι κανόνες του γραπτού δικαίου είναι δυνατό, μερικώς τουλάχιστον, να επιβάλλονται και να αλλοιώνουν το χαρακτήρα του ηθικού δικαίου.
 
Το Δίκαιο και τη Ηθική συχνά συμπλέκονται όπως στην περίπτωση της ποινής η οποία έχει μεν νομικό χαρακτήρα αλλά βάση ηθική, αφού αυτή αποβλέπει στην ηθική τελείωση του ατόμου. Οι δύο έννοιες μπορεί να αλληλοεπιδρούν, δεν είναι όμως ταυτόσημες. Οι κανόνες δικαίου καθορίζουν αναγκαστικά τη συμπεριφορά μας. Με αυτούς πρέπει να συμμορφωνόμαστε. Αντίθετα, οι ηθικοί κανόνες προτείνουν μορφές συμπεριφοράς για να τις ακολουθήσουμε ή να τις αρνηθούμε. Στόχος του Δικαίου ο παραδειγματισμός και η συμμόρφωση του ατόμου, στόχος της ηθικής η τελείωση, η ολοκλήρωση της ανθρώπινης οντότητας.
 
Συμπερασματική κατάληξη της κοινωνιολογικής και νομικής προσέγγισης αυτών των εννοιών είναι πως ο ηθικός και δίκαιος τρόπος διαβίωσης δεν πρέπει να γίνει ένας εθισμός, μια συνήθεια που ρυθμίζει τη ζωή μας, αλλά πρέπει να διατηρείται ως ένας αέναος αγώνας διαρκούς βελτίωσης του ανθρώπινου προσώπου.
 
Στο ίδιο έργο ο συγγραφέας ακολουθώντας πορεία παραγωγική περνά από το γενικό,  «Δίκαιο και ηθική», σε ένα ειδικότερο θέμα με τον τίτλο «Ο Μουφτής και η ελληνική νομοθεσία». Πρόκειται για προβληματισμό νομικής φύσης που αφορά τη λειτουργία και τις αρμοδιότητες ενός μουσουλμανικού θεσμού, του Μουφτή. Στόχος η νομική προσέγγιση και σύλληψη ενός προβλήματος που επηρεάζει καίρια την εξέλιξή της ζωής των σύνοικων Μουσουλμάνων, εφόσον σημαντικά κοινωνικά και οικονομικά ζητήματα, που ανήκουν στην αρμοδιότητα των πολιτικών δικαστηρίων, ενδύονται το θρησκευτικό μανδύα και αντιμετωπίζονται με θεολογικό τρόπο. Η λύση που δίνεται σ’ αυτά τα ζητήματα στηρίζεται στο παραδοσιακό θρησκευτικό δίκαιο με αποτέλεσμα να δημιουργείται διάσταση ανάμεσα στην παράδοση και στο νεωτερισμό της εποχής μας, ανάμεσα στο θρησκευτικό δικαιϊκό σύστημα και στο αντίστοιχο πολιτικό.
 
Ο συντηρητισμός των λύσεων  που προτείνονται από το Μουφτή και η αντιφατικότητά τους ορισμένες φορές με τα δεδομένα της σύγχρονης εποχής προκαλεί αβίαστα το εύλογο ερώτημα. Ποια πρέπει να είναι η θέση και ποιες οι αρμοδιότητες του Μουφτή μέσα στο μουσουλμανικό κοινωνικό σώμα;
 
Ο συγγραφέας με την παράθεση δικαστικών αποφάσεων, την αναφορά σε νομοθετικά διατάγματα και σε άρθρα συνθηκών, ενταγμένα στο πλαίσιο της προσωπικής του επιχειρηματολογίας, καταλήγει στο συμπέρασμα που αποτελεί συγχρόνως λύση για ένα χρονίζον πρόβλημα, δηλαδή οι αποφάσεις του Μουφτή να στηρίζονται σε δικονομικούς κανόνες και η δικαιοδότηση από μέρους του να γίνεται με την παρουσία δικηγόρων διατυπωμένη μάλιστα στην ελληνική γλώσσα. Παράλληλα διατυπώνει ως ριζοσπαστικότερη λύση τον περιορισμό του Μουφτή μόνο στα θρησκευτικά καθήκοντά του.
 
Με το πρόβλημα της παραβίασης του περί δικαίου αισθήματος και της ανορθόλογης και συμφεροντολογικής απόδοσης της Δικαιοσύνης ασχολείται και η πραγματεία με τον τίτλο «Ο πεζογράφος Κώστας Βάρναλης και η αληθινή απολογία του Σωκράτη». Πρόκειται για κείμενο που συμπλέκει τη νομική κρίση με τη λογοτεχνική χάρη. Εδώ ο συγγραφέας παραλληλίζει την πλατωνική απολογία του Σωκράτη με το αντίστοιχο κείμενο που έγραψε ο ποιητής Βάρναλης το 1931. Δύο απολογίες, δύο κείμενα για πολλαπλή σύγκριση, δημιουργημένα σε διαφορετικό χρόνο και σε διαφορετικές συνθήκες κοινωνικής ζωής. Η πρώτη, η πλατωνική απολογία θεωρήθηκε εξαρχής αρκετά αντικειμενική, γιατί συντάχθηκε την εποχή που συνέβη το γεγονός (399 π.Χ.) και αποδίδει ρεαλιστικά το πλέγμα των συκοφαντιών που παγίδευσε το Σωκράτη και τον οδήγησε στο εδώλιο του κατηγορουμένου ως εξιλαστήριο θύμα για τον ξεπεσμό της αθηναϊκής πολιτείας και το γκρέμισμα της κοσμοκρατορίας της. Όσο αντικειμενική όμως και αν θεωρείται είναι εμφανές ότι ο Πλάτων την οργάνωσε στα μέτρα του καθώς την εμπλούτισε με την προσωπική πίκρα και την οργή του για το χαμό του δασκάλου του.
 
Ο Βάρναλης δόμησε την απολογία του πάνω στη σοσιαλιστική αντίληψη πως το κοινωνικό σώμα είναι ένα δίπολο που αντιθέτει δυο δυνάμεις, τον άρχοντα-βασιλιά και το λαό, και επιπλέον την πίστη πως η Τέχνη, σε όποια μορφή της, πρέπει να φρονηματίζει και να καθοδηγεί τον αγωνιζόμενο λαό. Δηλώνει αποκαλυπτικά ότι έγραψε το έργο αυτό ως διαμαρτυρία για την κατάσταση που επικρατούσε το 1931 στη χώρα, μια έκρυθμη πολιτική κατάσταση με κυρίαρχο στοιχείο τις πραξικοπηματικές ενέργειες όσων επιθυμούσαν την εξουσία. Η απολογία εκφρασμένη σε λιτή δημοτική γλώσσα δίνει μια διασκεδαστική ψυχογραφία του φιλοσόφου που κινείται σε ένα θεατρικό πλάνο ανάμεσα σε παρόμοια σκιαγραφημένους χαρακτήρες. Με το έργο αυτό ο Βάρναλης καυτηριάζει, περιγελά και αποδομεί θεσμούς, πολιτικές καταστάσεις και κοινωνικές αντιλήψεις, όπως δηλώνει ο κ. Μέκος καταθέτοντας τη γνώμη του ως υποκειμενική κρίση.      
 
Πιστεύω πώς η απαξιωτική στάση του Βάρναλη για την εποχή του θα μπορούσε να εκδηλωθεί και για την εποχή μας που αλλοτριώνει, υποτάσσει και εκμεταλλεύεται το σύγχρονο πολίτη δεσμεύοντάς τον με τα δεσμά της ανελευθερίας.
 
Το βιβλίο «Προσεγγίσεις» κλείνει με την ανάπτυξη στοχασμών σχετικά με το περιεχόμενο και τη λειτουργικότητα της έννοιας «όρκος». Θα έλεγα πως είναι μια κοινή λέξη η οποία όμως έχει προσδεθεί εννοιολογικά στη νομική φρασεολογία, αφού γίνεται χρήση της σχεδόν σε κάθε ακροαματική δικαστική διαδικασία. Ορκίζονται ενώπιον των δικαστών οι αντίδικοι, οι μάρτυρες και κάθε πρόσωπο που καλείται να συμβάλλει στην αποκάλυψη της αλήθειας. Τίθενται όμως τα ερωτήματα: Είναι επιβεβλημένο να ορκίζεται ένας που δηλώνει ότι είναι άθεος; Γιατί επιβάλλεται στο δικαστήριο η ορκωμοσία, όταν το Ευαγγέλιο απαγορεύει ρητά τον όρκο; Γιατί δεν αντικαθίσταται ο όρκος με δήλωση στην οποία το άτομο θα επικαλείται την τιμή και τη συνείδησή του ως απόδειξη πως δε θα ψευδομαρτυρήσει; Προς ενίσχυση της αντίληψής του για την παρωχημένη αυτή διαδικασία ο συγγραφέας αναφέρεται σε άρθρα των νόμων και γνωμοδοτήσεις, κυρίως για να πληροφορήσει αλλά και να δηλώσει τη θέση του για μια πράξη (ορκωμοσία) που δέχεται αμφισβήτηση και αντιμετωπίζει τον κίνδυνο της κατάργησης.

«Φεμινισμός και ανδροκρατία πριν 2.500 χρόνια»

Ένα από καίρια προβλήματα, που καθόρισαν τη μορφή και την εξέλιξη του κοινωνικού βίου και απασχόλησε τον κ. Μέκο, είναι το ζήτημα της ισοτιμίας των δύο φύλων. Μια μελέτη που καλύπτει 140 σελίδες και κυκλοφόρησε το 1986 με τον τίτλο «Φεμινισμός και ανδροκρατία πριν 2.500 χρόνια». Το κείμενο αναφέρεται στην αντιπαλότητα του αντιθετικού ζεύγους «άρρεν-θήλυ» όπως αυτό εντοπίζεται στον πρώιμο πυθαγορισμό.
 
Ο άξονας πάνω στον οποίο οργανώνεται το περιεχόμενο της μελέτης είναι ιστορικός και επομένως χρονολογικός. Η αφήγηση ξεκινά από τους προϊστορικούς χρόνους οπότε ίσχυε η μητριαρχική οργάνωση της κοινωνίας. Η γυναίκα ήταν ο κύριος μοχλός οργάνωσης και διατήρησης της κοινωνικής ζωής. Η αφηγηματική πορεία διέρχεται κατόπιν τη Μινωϊκή εποχή, για να αποκαλύψει την ελεύθερη χωρίς αποκλεισμούς ζωή των γυναικών της Κρήτης. Διανύει την αρχαϊκή φάση των ομηρικών χρόνων, όπου η γυναίκα, πριν το γάμο, είναι υπεξούσια στον πατέρα της και μετά το γάμο στον άντρα της. Κυβερνά το σπιτικό, επηρεάζει τον άντρα της, ανατρέφει τα παιδιά της και εξουσιάζει τις δούλες της. Στα χρόνια της κλασικής περιόδου, 5ος-4ος αι. π.Χ., η θέση της γυναίκας είναι από κοινωνική, νομική και πολιτική άποψη σημαντικά υποβαθμισμένη. Αυτή δεν ανήκει στην πολιτική κοινότητα και επομένως δεν έχει συμμετοχή στα κοινά. Δεν καταγράφεται στους πολιτικούς καταλόγους και η νομική της θέση χαρακτηρίζεται από πλήρη έλλειψη δικαιοπρακτικής ικανότητας, δηλαδή δεν έχει δικαίωμα υπογραφής, παράστασης στα δικαστήρια και δικαίωμα κληρονομίας. Εξαίρεση αποτελούν οι γυναίκες της Σπάρτης. Αυτές μπορεί να μην επιτρέπεται να αναπτύξουν πολιτική δραστηριότητα γιατί αυτό είναι μόνο προνόμιο των ανδρών, ωστόσο απολαμβάνουν μεγαλύτερη ελευθερία από ό,τι οι γυναίκες των άλλων πόλεων και ασκούν επιρροή στους άνδρες τους. Η ιστορική διαδρομή επεκτείνεται στους επόμενους αιώνες όπου η θέση της γυναίκας εμφανίζεται ως απόλυτη εξάρτηση από τον άνδρα. Άμεση αντίδραση των γυναικών στην κατάσταση αυτή είναι η εμφάνιση του πρώτου φεμινιστικού κινήματος, που εκδηλώνεται στους αρχαίους χρόνους. Η λυρική ποιήτρια Σαπφώ, η εταίρα Ασπασία του Περικλή είναι γυναικείες μορφές που επιχείρησαν τη χειραφέτηση, αλλά η κοινωνική δομή και οι συνθήκες ζωής της εποχής τους έκαναν αφόρητη τη γυναικεία ζωή και δέσμευσαν και πάλι τη γυναίκα με τα δεσμά της πανίσχυρης ανδροκρατικής εξουσίας.
 
Με επιχειρήματα μεστά, με λόγο σαφή και με συχνή αναφορά σε αποσπάσματα πεζών και ποιητικών κειμένων από τον Όμηρο, τη Σαπφώ, τον Πλούταρχο, τον Αριστοτέλη, τον Ευριπίδη, τον Αριστοφάνη, τον Παυσανία, τον Πλάτωνα τεκμηριώνει το λόγο του, για να φανεί φυσιολογικό το συμπέρασμα το οποίο εντάσσει στον επίλογό του.
 
«Αποδεσμευμένοι από προκαταλήψεις και ταμπού, άνδρες και γυναίκες, να ψάξουμε την ιστορία καθώς και τη σημερινή πραγματικότητα στην κοινωνία αλλά και μέσα μας, για να βρούμε, όχι αυτά που τυχόν μας χωρίζουν μα αυτά που μας ενώνουν». 

«Η καταπίεση των μειονοτήτων»

Πόνημα χαρακτηρίζεται από το συγγραφέα το βιβλίο του με τον τίτλο «Η καταπίεση των μειονοτήτων» τυπωμένο το 1998 στη Θεσσαλονίκη με πρόλογο του Σεβασμιωτάτου Μαρωνείας και Κομοτηνής κ.κ. Δαμασκηνού και χρηματοδότηση από την Εταιρεία Θρακικών Ερευνών της οποίας κατείχε την εποχή εκείνη τη θέση του προέδρου. Το έργο ενισχύει τη δυναμική παρουσία του συγγραφέα στη χορεία εκείνων που θεωρούνται εξειδικευμένοι σε θέματα μειονοτικά.
 
Με κριτική ματιά, που στοχεύει στην αποκάλυψη της αλήθειας χωρίς μισαλλοδοξία ή συμφεροντολογική θέαση της πραγματικότητας, αποφάσισε ο τιμώμενος να διερευνήσει ορισμένα επίκαιρα για την εποχή της συγγραφής του βιβλίου ζητήματα. Όπως ο ίδιος αναφέρει στην εισαγωγή του καταπιάστηκε με τα πιο επίκαιρα και ενδιαφέροντα κατά την άποψή του.
 
Το «πόνημα» περιλαμβάνει τρία κεφάλαια. Το πρώτο σχετίζεται με τα θρησκευτικά καθιδρύματα και στοχεύει στη συγκριτική αντιπαράθεση της δραστηριότητας των γειτονικών κρατών, Ελλάδας-Τουρκίας, όσον αφορά την προστασία των λατρευτικών χώρων (εκκλησίες, τζαμιά). Το δεύτερο κεφάλαιο έχει τον τίτλο «Τζαμιά και μιναρέδες» και αναζητά την αλήθεια γύρω από το θέμα της ανέγερσης μιναρέ υψηλότερου από το καμπαναριό της χριστιανικής εκκλησίας του χωριού Πελεκητή του Ν. Ροδόπης. Στόχος της ανάπτυξης του θέματος η σταχυολόγηση και καταγραφή των δεδομένων που απέδιδαν την πραγματικότητα του παραπάνω γεγονότος. Το τρίτο θέμα τιτλοφορείται «Τα αυθαίρετα της Κομοτηνής». Σ’ αυτό αναζητείται η αλήθεια για ένα γεγονός που ήταν κοινό μυστικό, δηλαδή η χωρίς έγκριση των αρμοδίων φορέων ανέγερση οικοδομών σε υποβαθμισμένες περιοχές της μουσουλμανικής κοινότητας.
 
Με τη μέθοδο της συγκριτικής αντιπαράθεσης στοιχείων που άντλησε ο συγγραφέας από δημόσιες υπηρεσίες τεκμηρίωσε την άποψη πως ο μειονοτικός πληθυσμός δεν καταπιέζεται στο χώρο της Θράκης και ειδικότερα του νομού μας.  Ο μειονοτικός πληθυσμός ευνοείται, είτε από την εύκολη έκδοση αδειών για την επισκευή ή ανέγερση τζαμιών ή μιναρέδων, είτε με τη διανομή αδειών ρευματοδότησης, ιδιαίτερα σε προεκλογικές περιόδους, είτε από την αδιαφορία της πολιτείας να δώσει ορθολογική λύση στο πρόβλημα της παράνομης οικιστικής επέκτασης.
 
Αξιοσημείωτη παρατήρηση είναι η αναφορά σε στοιχεία που δηλώνουν τη συμπεριφορά της τουρκικής πολιτείας απέναντι στον χριστιανικό πληθυσμό της Κωνσταντινούπολης, την παρουσία και διαμονή του οποίου δεν ευνόησε στο παρελθόν με αποτέλεσα να προκύψει η συρρίκνωσή του. Και εδώ εντοπίζεται πλούσιο το υλικό της τεκμηριωμένης άποψης. Χρονολογικές αναφορές, στατιστικά στοιχεία, οικιστικοί χάρτες, στατιστικοί πίνακες, αποσπάσματα νόμων και φωτογραφικό υλικό διαδέχονται το ένα το άλλο σε μια προσπάθεια απόδειξης της αντικειμενικότητας και της αδιαμφισβήτητης αποκάλυψης της αλήθειας.
 
Η πολυσχιδής δραστηριότητα του κ. Μέκου δεν περιορίζεται μόνο στη συγγραφή πεζών κειμένων με τη μορφή της πραγματείας, της μελέτης ή γενικότερα του επιστημονικού πονήματος. Την παγιωμένη αντίληψή του για την κοινωνική ζωή, τον άνθρωπο, το περιβάλλον, τον κόσμο των αρχών και των αξιών προσπαθεί τα τελευταία χρόνια να τη διαδώσει με τη σύνταξη κειμένων που έχουν τη μορφή του μυθιστορήματος. Ήδη από το 2011 έχει προσγεγραμμένα στο ενεργητικό του δυο λογοτεχνικά κείμενα που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως μυθιστορήματα. 

«Επιχείρηση υγρόν πυρ»

Το πρώτο από αυτά με τον τίτλο «Επιχείρηση υγρόν πυρ» εκδόθηκε από τον εκδοτικό οίκο Σταμούλης Αντώνης το 2011 και θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ιστορικό μυθιστόρημα, αφού αποδίδει το χαρακτήρα και τη ροή των γεγονότων μιας συγκεκριμένης χρονικής περιόδου της βυζαντινής αυτοκρατορίας.
 
Προφανώς η αναφορά στη βυζαντινή περίοδο του ελληνισμού οφείλεται στην ισχυρή επίδραση του βυζαντινού πολιτισμού στη μνήμη και στο συναίσθημα του συγγραφέα αλλά και στη γειτνίαση της γενέθλιας του γης, της Θράκης, με την πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας την Κωνσταντινούπολη. Ο αναγνώστης αυτών των μυθιστορημάτων ανιχνεύει στο περιεχόμενό τους και έναν άλλο λόγο της στροφής προς το Βυζάντιο, την ομοιότητα των χαρακτηριστικών εκείνης της εποχής με τη σημερινή εποχή. Η πολιτική και κοινωνική κρίση του 13ου αι. μ. Χ. συμφωνεί με την πολιτικοκοινωνική και οικονομική κρίση της εποχής μας.
 
Η συνεχής συρρίκνωση της αυτοκρατορίας από την επιθετική δράση αλλοφύλων, ο επικρεμάμενος κίνδυνος της κατάλυσής της, η δραστηριοποίηση κατασκοπευτικών μηχανισμών για υφαρπαγή κρατικών μυστικών, οι συμφεροντολογικές βλέψεις των δήθεν συμμάχων της αυτοκρατορίας Γενουατών και Ενετών, η έκπτωση από την κοινωνική ζωή ηθικών αρχών και αξιών, με λίγα λόγια η λειτουργία μιας αναιμικής και αιμορραγούσας κοινωνίας συνιστούν το περιεχόμενο των δύο μυθιστορημάτων.
 
Η «Επιχείρηση υγρόν πυρ» αναφέρεται στην ταραγμένη από τους εμφυλίους πολέμους εποχή του Ανδρόνικου Β’ Παλαιολόγου (12ος – 13ος αι. μ.Χ.) ο οποίος γηραιός και άβουλος χάνει το θρόνο του από τον εγγονό του Ανδρόνικο Γ΄. Ο νέος αυτοκράτορα με τη σύμπραξη και της αριστοκρατίας προετοιμάζεται για τη ναυπήγηση ισχυρού στόλου προκειμένου να υπερασπιστεί τα εδάφη της αδύναμης αυτοκρατορίας. Στην αίσια έκβαση αυτού του εγχειρήματος σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν οι Κανδινάτοι, μια ειδική στρατιωτική υπηρεσία που προστατεύει το θρόνο και εξαρθρώνει ένα διεθνές κατασκοπευτικό δίκτυο που ενδιαφερόταν να κλέψει το μυστικό όπλο του βυζαντινού στόλου, το υγρό πυρ, και να καταστρέψει την πρώτη ύλη ναυπήγησης, την ξυλεία.
 
Οι πρωταγωνιστές της δράσης, κανδινάτοι Θεόδωρος Καλομοίρης και Λουκάς Λυκομάτης είναι άνθρωποι εύθυμοι στον κοινωνικό τους βίο, αλλά συνεπείς και ικανοί στο επάγγελμά τους. Κατορθώνουν με εξυπνάδα και μεθοδικότητα να ανακαλύψουν ίντριγκες, να διαλύσουν τις αντίπαλες κατασκοπευτικές δυνάμεις και να ολοκληρώσουν με επιτυχία την αποστολή τους. 

«Επιχείρηση Παπίκιο»

Παρόμοια είναι η υπόθεση του δεύτερου ιστορικού μυθιστορήματος, επειδή η δράση του ενός συνδέεται με τη δράση του άλλου, το ένα διεισδύει στο σώμα του άλλου. Εκδόθηκε το 2014 από τον εκδοτικό οίκο «Σοκόλη-Κουλεδάκη» με τον ιδιότυπο τίτλο «Επιχείρηση Παπίκιο». Καλύπτει την έκταση 312 σελίδων και αναπτύσσει τη δράση των ίδιων προσώπων που δρούσαν ως ήρωες στο προηγούμενο μυθιστόρημα. Το σκηνικό εξέλιξης της δράσης στήνεται στην εποχή του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β΄ Παλαιολόγου. Την κρίσιμη αυτή περίοδο των επαναστάσεων και των εμφυλίων συγκρούσεων το σώμα της επίλεκτης μυστικής υπηρεσίας των κανδινάτων καλείται να αποκαταστήσει την τιμή της αυτοκρατορίας την οποία προσέβαλαν πράκτορες γειτονικού κράτους, καθώς με δόλιο τρόπο έκλεψαν το στέμμα και το ξίφος βυζαντινού αυτοκράτορα που φυλασσόταν στο υπόγειο εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης. Η αξία των παραπάνω αντικειμένων, κυρίως συμβολική, ενσάρκωνε την ισχύ και την ενότητα του κράτους. Τα στοιχεία αυτά καταλύθηκαν με την κλοπή και γι’ αυτό επιβαλλόταν η αποκατάστασή τους. Την υπόθεση αναλαμβάνουν και περαιώνουν οι προηγούμενοι ήρωες.
 
Από τη σύγκριση των δύο κειμένων προκύπτει η διττή φυσιογνωμία της αυτοκρατορίας. Συγκεκριμένα, η χερσαία διάστασή της αποδίδεται με το στέμμα και το ξίφος ενώ η θαλάσσια με τα πλοία και το υγρό πυρ. Τα σύμβολα της αυτοκρατορίας κινδύνεψαν, επομένως κινδύνευσε η ίδια η υπόστασή της την οποία μόνο αγωνιστές με ισχυρό το αίσθημα του πατριωτισμού, την αγάπη για το έθνος και τη φιλοτιμία θα μπορούσαν να υπερασπιστούν. Ο συγγραφέας επισημαίνει πως ελάχιστοι άνθρωποι με τα παραπάνω χαρακτηριστικά θα μπορούσαν να εντοπισθούν στον κοινωνικό βίο της εποχής εκείνης και κατ’ επέκταση υπονοεί και της δικής μας. Η αιτιολογία της κατάστασης αυτής αποδίδεται από τον παντογνώστη αφηγητή της υπόθεσης που είναι ένας από τους βασικούς ήρωες του έργου, με πικρία. Η απληστία, ο ατομικισμός, η ανορθόλογη πολιτική, η λήθη των ηθικών αρχών, και η υλιστική αντιμετώπιση των πραγμάτων αποτελούν γι’ αυτόν τα αίτια κάθε παρακμής και συρρίκνωσης.
 
Κλείνοντας την εκτεταμένη για τα χρονικά πλαίσια της εκδήλωσής μας αναφορά θέλω να επισημάνω ότι ο τιμώμενος εκπλήρωσε στο ακέραιο το διπλό καθήκον του πνευματικού ανθρώπου, που δεν είναι να παρατηρεί μόνο ως επιστήμονας τα πράγματα της ζωής αλλά και ως αγωνιστής και καθοδηγητής να παροτρύνει και να κατευθύνει προς το αγαθό. Έχουμε λοιπόν κάθε λόγο να τον θυμόμαστε πάντοτε με αγάπη ως άνθρωπο και τον τιμούμε ως φορέα του ανθρωπισμού.

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.