Το αποτυπωμα της Αρχαιας Εγνατιας στη συγχρονη Ροδοπη μεσα απο ενα μοναδικο Ημερολογιο-Λευκωμα

Περιέχει, ανέκδοτο σε μεγάλο βαθμό, φωτογραφικό υλικό από ακίνητα και κινητά μνημεία της Εγνατίας Οδού

Με την παρουσίαση του ημερολογίου-λευκώματος «VIA EGNATIA 2020», στο πλαίσιο των εγκαινίων της περιοδικής έκθεσης φωτογραφίας  με τίτλο «Διαδρομή και σημαντικοί σταθμοί της αρχαίας Εγνατίας Οδού στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας –Θράκης» ξεκίνησε το 5ο  Φεστιβάλ «Via Egnatia» το βράδυ της Παρασκευής 29 Νοεμβρίου στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κομοτηνής.
 
Το λεύκωμα περιέχει, ανέκδοτο σε μεγάλο βαθμό, φωτογραφικό υλικό από ακίνητα και κινητά μνημεία της Εγνατίας Οδού, που παραχώρησε  η ΕΦΑ Ροδόπης, για τη συγκεκριμένη χρήση, και συγκαταλέγεται στις  επετειακές δράσεις για τον εορτασμό των 100 χρόνων από την απελευθέρωση της Θράκης.
 

Σημαντικοί σταθμοί της Αρχαίας Εγνατίας στη Ροδόπη

 
Στόχος του λευκώματος δεν είναι η εξαντλητική παρουσίαση της Εγνατίας Οδού και των πορισμάτων της έρευνας, αλλά η εξοικείωση του ευρύτερου κοινού με την ιστορία ενός πολύ σημαντικού έργου της αρχαιότητας που ακόμη και σήμερα έχει επίδραση στην καθημερινότητά του.
 
Έτσι ξεκινά από την Αναστασιούπολη, σημαντική πόλη, σταθμό της Εγνατίας Οδού και λιμάνι στον μυχό της λίμνης Βιστονίδας, που θεωρείται κτίσμα του αυτοκράτορα Αναστάσιου Α΄ (491-518 μ.Χ.), στη θέση που στα ρωμαϊκά Itineraria αναφέρεται ο Σταθμός της Εγνατίας Σταύλοι του Διομήδη (Stabulo Diomedis), με το διπλό τείχος μήκους περίπου 4 χλμ., το οποίο ξεκινούσε από τη βορειοδυτική γωνία του περιβόλου και έφθανε στους πρόποδες της οροσειράς Ροδόπης, ως υδραγωγείο για τη μεταφορά νερού από τις ορεινές πηγές στην πόλη όσο και ως διατείχισμα για τον έλεγχο της πεδινής περιοχής μεταξύ της πόλης και του παρακείμενου όρους.
 

Η Εγνατία Οδός συνέχιζε ανατολικά ακολουθώντας τις υπώρειες της Ροδόπης. Κάποια σποραδικά ίχνη της έχουν εντοπιστεί κοντά στα χωριά Κοπτερό και Ίασμος, ενώ πρόσφατα, με την εκσκαφή τάφρου ανατολικά του Ιάσμου, αποκαλύφθηκε ένα σημαντικό τμήμα λιθόστρωτου δρόμου που ταυτίστηκε με τη διέλευση της Εγνατίας από την περιοχή. Θεωρείται δε πως η τοξωτή μεταβυζαντινή γέφυρα που βρίσκεται στη διάβαση του Κομψάτου, κοντά στο χωριό Πολύανθο, σχετίζεται με την πορεία της.
 
Σε απόσταση 7 χλμ. περίπου δυτικά της Κομοτηνής εντοπίζεται η Μαξιμιανούπολις, μετέπειτα Μοσυνόπολις, όπου τα ρωμαϊκά δρομολόγια τοποθετούσαν τον σταθμό Porsulis ή Pyrsoali (το αρχαίο όνομα ήταν Παισούλαι). Ιδρύθηκε από τον αυτοκράτορα Μαξιμιανό στις αρχές του 4ου αι. μ.Χ. Ονομάζεται Μοσυνόπολις στα μεσοβυζαντινά χρόνια, Μεσήνη στα υστεροβυζαντινά και Μεσσινέ Καλέ κατά την Οθωμανική περίοδο, η οποία καταστράφηκε στα υστεροβυζαντινά χρόνια, ενώ έχει ανασκαφεί ο μοναδικής σπουδαιότητας για την ιστορία της μεσοβυζαντινής αρχιτεκτονικής (11ος αι.) επισκοπικός ναός, που έχει ανασκαφεί στο εσωτερικό της οχύρωσης.
 
Αρκετά ευρήματα από την ευρύτερη περιοχή της Μαξιμιανουπόλεως μαρτυρούν ότι υπήρχε προγενέστερο πόλισμα πριν την ίδρυση της πόλης, όπως αναθηματικά ανάγλυφα του Ήρωα Ιππέα, αναθηματική στήλη στον Δία Παισουληνό, πήλινοι αμφορίσκοι και μικρά χάλκινα αναθήματα στον Ήρωα Ιππέα από τα ορεινά υψώματα στην περιοχή βορειότερα της Μαξιμιανουπόλεως στον Μίσχο.
 

Συνυφασμένο με την παρουσία της Εγνατίας το Κάστρο της Κομοτηνής

 
Σε πολύ μικρή απόσταση ανατολικά από τη Μαξιμιανούπολη εντοπίζεται το Βυζαντινό Κάστρο της Κομοτηνής. Το Κάστρο είναι κατά πάσα πιθανότητα κτίσμα του 4ου ή 5ου αι.μ.Χ., σύμφωνα με την κεραμική επιγραφή που αναφέρει ότι είδε ο Στίλπων Κυριακίδης «Θεοδοσίου το κτίσμα».
 
Το μικρό μέγεθος του Κάστρου, σε συνδυασμό με την τετράγωνη κάτοψή του και τους κυλινδρικούς πύργους στις τέσσερις γωνίες του, συνηγορούν στην ένταξη του Κάστρου στην παράδοση των ρωμαϊκών στρατοπέδων, την οποία ακολούθησαν τα παλαιοχριστιανικά κάστρα και σχετίζεται με την Εγνατία Οδό και τις διαβάσεις προς τη θρακική ενδοχώρα.
 

Ο συσχετισμός όμως της θέσης της Κομοτηνής με την Εγνατία Οδό δεν είναι μόνο έμμεσος, αλλά και άμεσος. Μετά από εκσκαφικές εργασίες σε οικόπεδο επί της σημερινής οδού Εγνατίας στην Κομοτηνή, ήρθαν τυχαία στο φως τμήματα τεσσάρων ενεπίγραφων μιλιοδεικτών (μιλιάρια). Ο πρώτος είναι κυλινδρικός, μαρμάρινος με συμφυή βάση και φέρει λατινική επιγραφή του αυτοκράτορος Νέρωνος, που χρονολογείται μετά την 13η Οκτωβρίου 59 μ.Χ. ως την 12η Οκτωβρίου του 63 μ.Χ.
 
Τα υπόλοιπα τρία είναι μιλιάρια της ρωμαϊκής πόλεως Τοπείρου, την οποία η έρευνα τοποθετεί κοντά στο χωριό Παράδεισος, στη δυτική όχθη του ποταμού Νέστου και περιλαμβάνουν επιγραφές προς τιμήν των ρωμαίων αυτοκρατόρων που πραγματοποίησαν εργασίες επισκευής και συντήρησης της οδού ή πέρασαν από τη Θράκη κατά την εκστρατεία τους προς τον βορρά ή την ανατολή
 
Η ανεύρεση μιλιαρίου της Τοπείρου το 1963 κοντά στον Αετόλοφο, ανατολικά των Σαπών, σε θέση που φαίνεται ότι περνούσε η Εγνατία, θεωρήθηκε ότι αποτελεί τεκμήριο του ελέγχου που ασκούσε η Τόπειρος σ’ όλη την πεδιάδα της Κομοτηνής κατά μήκος των παρυφών της Ροδόπης και στο αντίστοιχο τμήμα της Εγνατίας, μέχρι τα λεγόμενα Στενά των Κορπίλων.
 

Παράλληλα, κατά την εκσκαφή θεμελίων σε άλλο οικόπεδο επί της Εγνατίας Οδού, σε απόσταση ενός οικοδομικού τετραγώνου από το προηγούμενο, φέρεται να αποκαλύφθηκαν τμήματα μιας μαρμάρινης σαρκοφάγου μικρασιατικού τύπου με παράσταση των άθλων του Ηρακλή (3ος αι. μ.Χ.).
 
Αν και δεν έχουμε ακριβείς ενδείξεις για την πορεία της Εγνατίας από την πεδιάδα της Κομοτηνής, τα κατά τόπους ευρήματα αποτελούν τεκμήρια της διαδρομής της: Το ρωμαϊκό λουτρό και το μαρμάρινο τραπεζοφόρο που βρέθηκαν κοντά στα Αρριανά, το εργαστήριο βυζαντινής εφυαλωμένης κεραμικής στο Μικρό Πιστό, το μιλιάριο κοντά στον Αετόλοφο και το φρούριο που εντοπίζεται κοντά στο Αρσάκειο, το λιθόστρωτο στα ανατολικά της Μέστης προς τον Κόμαρο, μας καθοδηγούν στα βήματα του Pierre Belondu Mans, που τον 16ο αι. περιέγραψε την πορεία της οδού κοιτώντας την από τα υψώματα των Ζωναίων.
 

Ανάδειξη της Εγνατίας στη Ροδόπη

 
Η Εγνατία οδός, αποτελεί το γεωγραφικό και ιστορικό ορόσημο του Φεστιβάλ, και στον 5ο του χρόνο θέλησαν να πάρει ένα ιδιαίτερο χαρακτήρα, αποτελώντας και αφετηρία για ένα ιδιαίτερο γεγονός που θα λαμβάνει χώρα κάθε χρόνο, σημείωσε η Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ροδόπης κ. Χρύσα Καραδήμα.
 
Με την ευκαιρία της διοργάνωσης πραγματοποίησαν την έκθεση φωτογραφίας που αναφέρεται σε σταθμούς της Εγνατίας κατά το μήκος της Περιφέρειας, καθώς και το λεύκωμα, που αφορούσε τη διαδρομή της Εγνατίας στη Θράκη και ειδικότερα στη Ροδόπη, το οποίο θα προσφέρεται από την Περιφέρεια.
 
Η ανάδειξη της αρχαίας Εγνατίας οδού, ως σημείο ενδιαφέροντος, για το κοινό, αποτελεί στόχο τους, για αυτό άλλωστε και τα έργα που πραγματοποιούν μέσω  προγραμμάτων, συνδέονται με σημαντικές θέσεις στη διαδρομή τους.
 
Επιπλέον προγραμματίζουν η έκθεσή του Αρχαιολογικού Μουσείου Κομοτηνής θα περιλαμβάνει μια ενότητα που θα αφορά την Εγνατία οδό.
 

Έμπνευση η Αρχαία Εγνατία

 
Όπως τόνισε ο Αντιπεριφερειάρχης Ροδόπης κ. Νίκος Τσαλικίδης, κηρύσσοντας την έναρξη του Φεστιβάλ, αυτό διεξάγεται στα χνάρια της Αρχαίας Εγνατίας, η οποία αποτελεί μια έμπνευση για όλους.Ξεκινά τόσο από τα αρχαιολογικά ευρήματα όσο και την ιδέα της Εγνατίας, που συνέδεσε την ανατολή με τη Δύση, και αποτέλεσε σημαντική διαδρομή, όπως και η σύγχρονη Εγνατία άλλωστε.
 
Μέσα από κάθε φεστιβάλ, επισήμανε, θέλουν να αφήνουν ως παρακαταθήκη κάτι για τις επόμενες γενιές και τους νεώτερους, και φέτος, μέσα από τη συνεργασία της ΠΕ Ροδόπης με όλες τις εφορείες αρχαιοτήτων της ΑΜΘ, διοργάνωσαν την έκθεση φωτογραφίας, δημιουργώντας παράλληλα το λεύκωμα με φωτογραφικό υλικό από ευρήματα της Εγνατίας Οδού, που απεικονίζει με απτό και σαφή τρόπο πόλεις της περιοχής που δεν είναι ευρύτερα γνωστές.
 
Το λεύκωμα μεταφέρει όλα όσα γεννήθηκαν από τους ανθρώπους του τόπου μας, καταλείποντας στο πέρασμα του χρόνου, τέχνη και πολιτισμό, εστιάζοντας στην ιστορία της Via Egnatia αλλά και στις διαδρομές της στον τόπο.
 
Ευχαρίστησε δε την Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ροδόπης κ. Χρύσα Καραδήμα, χωρίς την προσωπική συμμετοχή της οποίας και τη διάθεση φωτογραφικού υλικού, η όλη προσπάθεια θα ήταν αδύνατη, καθώς και την Αρχαιολόγο-Δρ. Μουσειολόγο κ. Νάγια Δαλακούρα για τη συμβολή της στο 5° Φεστιβάλ ViaEgnatia.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.