FLIPT: Το θεατρικο φεστιβαλ που θελει να ενωσει την Ανατολη με τη Δυση

Ο φιδογυριστός δρόμος που ανεβαίναμε με γρήγορη ταχύτητα προς την μικρή πολιτεία της Fara in Sabina, αργά  την νύχτα, δεν ήταν ό,τι  καλύτερο για να τελειώσει μια κουραστική μέρα ολοήμερου ταξιδιού.
 
Μέσα από το σκοτάδι, αναδύθηκαν ξαφνικά αχνές παλιομοδίτικες λάμπες του δρόμου, σημάδι ότι φτάσαμε και στην επόμενη, και τελευταία στροφή, έλαμψε σαν φάρος στην θάλασσα, το φως ενός γωνιακού μπαρ, φεγγοβολώντας μέσα από μια τζαμαρία μπλεγμένη με φυτά. Η οδηγός μου, που με παρέλαβα από την Ρώμη,  χαιρετήθηκε με ένα θερμό κορνάρισμα με την κοπέλα που ρέμβαζε ακουμπισμένη στην πόρτα. «Αυτή είναι η μόνη καφετέρια εδώ», μου είπε. «Είναι καφετέρια, μπαρ, ντίσκο, το μέρος που γιορτάζουμε γενέθλια, βλέπουμε φίλους, χαλαρώνουμε μετά τις πρόβες ή κάνουμε τις εξομολογήσεις μας! Μεταμορφώνεται στα πάντα! Κάθε βράδυ, είμαστε εδώ». Γελάσαμε και οι δύο με το αυθόρμητο σχόλιο της.  Θα το διαπίστωνα όμως κι εγώ πολύ σύντομα, ότι το μπαρ “Belvedere” θα γινόταν το καθημερινό αγαπημένο σημείο αναφοράς της διαμονής όλων μας, στην Fara in Sabina.
 
Φτάσαμε στο πάρκινγκ του Θεάτρου Potlach, εκεί όπου και φιλοξενείται το Φεστιβάλ “FLIPT”.  Κι άλλη ανηφόρα, αυτή τη φορά με τα πόδια, κι άλλα σκαλιά κουβαλώντας τις αποσκευές, ανοίγεις την πόρτα κι από το σκοτάδι μπαίνεις σαν σε άλλη διάσταση, σ’ ένα καλαίσθητα μοντέρνο φουαγιέ θεάτρου. Η παράσταση που άνοιγε το  φεστιβάλ, «Τα πρώτα 100 χρόνια της Εντίθ Πιάφ» με την ηθοποιό Nathalie Mentha, είχε ήδη τελειώσει αλλά κάποιοι εναπομείναντες θεατές κάθονταν ακόμα στον χώρο, εκμεταλλευόμενοι το ελεύθερο wi-fi.
 
Ευγνώμων που μου είχαν κρατήσει φαγητό, μια και η ώρα του δείπνου είχε περάσει προ πολλού, έσμιξα με τα υπόλοιπα μέλη της ελληνικής ομάδας που είχαν φτάσει πριν από μένα. Σύντομα, μέσα από πέτρινα σκοτεινά σοκάκια, οδηγηθήκαμε στους κοιτώνες του γυναικείου μοναστηριού των Καρμελιτισσών που δεσπόζει στο ψηλότερο σημείο της Fara Sabina και θα ήταν η διαμονή μας στα πλαίσια του φεστιβάλ. Ένα φεγγάρι που ετοιμαζόταν για μια επιβλητική πανσέληνο τις επόμενες μέρες, κυριαρχούσε στον ουρανό πάνω από τους λόφους και μου έδινε την υπόσχεση ότι αυτό το μέρος πρέπει να ήταν όμορφο.
 
Ό,τι κι αν  υποψιαζόμουν όμως, τίποτα δεν συγκρίνεται με την ομορφιά του τοπίου που αντίκρισα στο φως της ημέρας. Η Φάρα Σαμπίνα δεν είναι όμορφη, είναι μαγική! Ακροβολισμένη πάνω στην κορυφή του πιο ψηλού λόφου της περιοχής, με μεσαιωνικά σπίτια και σοκάκια πλήρως διατηρημένα, χωρίς ούτε ένα σύγχρονο κτίσμα να χαλάει τη συνέχεια της από τον 6ο αιώνα που άρχισε να χτίζεται, πρόσφερε μια θέα που σε άφηνε άφωνο. Το κτίριο του θεάτρου Potlach είναι φυσική συνέχεια του μοναστηριού και παλαιότερα αποτελούσε τμήμα του, πριν το πάρει η πολιτεία. 

To Teatro Potlach και η ιστορία του Flipt Festival 

Το Τeatro Potlach  ιδρύθηκε το 1976 από τον Pino Di Buduo και την Daniella Regnoli. Σκοπός τους ήταν να δουλέψουν πάνω στην ουσία της θεατρικής τεχνικής, να ερευνήσουν την δραματική σύνθεση βασιζόμενοι πάνω στην σωματική δράση του ηθοποιού. Αυτό τους έκανε να κινηθούν πέρα από τα όρια του συμβατικού θεάτρου. Η επιλογή τους να γίνει έδρα τους η μικρή πόλη της Φάρα Σαμπίνα, στην ιταλική επαρχία, ήταν μια επιλογή δημιουργίας θεάτρου έξω τόσο από τα εμπορικά όσο και από τα avant garde θεατρικά κυκλώματα. 
 
To Flipt Festival/ Festival Laboratorio Interculturale di Pratiche Theatrale (Διαπολιτιστικό Φεστιβάλ και Εργαστήριο Θεατρικής Πρακτικής) οργανώνεται από το Teatro Potlach και υπό την διεύθυνση του Pino Di Buduo. Φέτος, ήταν η 19η χρονιά της διοργάνωσης του. Το φεστιβάλ γεννήθηκε από την συνάντηση του Pino Di Buduo με τον Eugenio Barba,  ιδρυτή του Θεάτρου Odin και πατέρα του Ανθρωπολογικού Θεάτρου.
 
Δεκαέξι μέρες γεμάτες με παραστάσεις, σεμινάρια και δημιουργικές καλλιτεχνικές ανταλλαγές. Σκοπός του ο διάλογος και η δημιουργική ανταλλαγή διαφορετικών καλλιτεχνικών παραδόσεων, τόσο σε θεωρητικό όσο και πρακτικό επίπεδο τεχνικής. Κι εκεί βρίσκεται όλη η ομορφιά αυτού του φεστιβάλ. 

Σημείο συνάντησης καλλιτεχνών από 10 χώρες 

Φέτος η παρουσία καλλιτεχνών και δασκάλων από την Ιαπωνία, την Ιταλία,την Δανία, τις ΗΠΑ, την Ινδία, την Γροιλανδία, την Βραζιλία, την Κίνα, την Ολλανδία και την Ελλάδα, έκαναν πλούσιο το θεατρικό γίγνεσθαι.
 
Ζώντας και δουλεύοντας κι εγώ σε μια μικρή πόλη, ήμουν περίεργη για τη δική τους εμπειρία να δημιουργήσουν ένα στην ουσία avant-garde θέατρο σε ένα τόσο μικρό χωριό 100 κατοίκων τον χειμώνα και 300 το καλοκαίρι!
 
«Δεν ήταν εύκολο τα πρώτα χρόνια» μου λέει η Nathalie Mentha, ηθοποιός του Θεάτρου Πότλατς. «Χρειάστηκε αρκετός χρόνος για να ενσωματωθούμε. Έπρεπε να δουλέψουμε με αφοσίωση και συγκέντρωση. Τώρα πια φαίνεται εύκολο αλλά μη ξεχνάς ότι κλείνουμε τριάντα χρόνια εδώ! Από την αρχή, στραφήκαμε στην εκπαίδευση. Μπήκαμε στα σχολεία. Συναντάμε ακόμα ανθρώπους που τότε ήταν μαθητές στο σχολείο και τώρα πια ενήλικες και μας λένε ότι ακόμα θυμούνται τον Pino και την Daniella (τους ιδρυτές του θεάτρου Potlach) γιατί η συνάντηση μαζί τους, τους άλλαξε την ζωή» μου είπε.
 
Ο τομέας της θεατρικής εκπαίδευσης παραμένει ακόμα βασικός για τα μέλη του θεάτρου Πότλατς και πλέονέχει επεκταθεί ακόμα περισσότερο, μέσα από τα ταξίδια τους και τις συναντήσεις τους με διαφορετικές θεατρικές πραγματικότητες και κουλτούρες. 

Η «απώλεια» των προτύπων και η αναπόφευκτη άγνοια 

Η συζήτηση μάς συνεπαίρνει και φτάνουμε να μιλάμε για τη διαφορετικότητα της ενέργειας της σημερινής γενιάς. «Δεν έχουν πρότυπα πια» μου λέει για να εξηγήσει πως « αυτό φέρνει μια άγνοια. Τους λείπει συγκέντρωση και πειθαρχία. Τι πρέπει να κάνουμε εμείς ως παιδαγωγοί; Να δώσουμε αυτό το πρότυπο. Βλέπεις πώς δουλεύουμε συχνά! Μπορεί να τελειώνεις στις 1 το βράδυ και την άλλη μέρα να πρέπει να είσαι στο πόδι από τις οκτώ το πρωί. Δεν το δέχονται εύκολα όμως. Σου λένε, δεν μπορώ να το κάνω. Βλέπεις την ενέργεια στα σώματα τους να σέρνεται. Δες την αντίθεση με την ενέργεια των σωμάτων των νέων της δεκαετίας του ‘60. Καμία σχέση. Υπάρχει αυτή η ενέργεια μέσα στο σώμα τους απλά δεν την έχουν ανακαλύψει ακόμα».
 
Η πρώτη μέρα του φεστιβάλ ήταν πολύβουη και χωρίς ανάπαυλα. Έπρεπε να γίνει μια γενική πρόβα για το «The Human Rope», (Το Ανθρώπινο Σκοινί) μια παράσταση με τραγούδια, μουσική και θεατρικά δρώμενα με την συμμετοχή όλων όσων βρίσκονταν ήδη στο φεστιβάλ (πάνω από 60 άτομα, δηλαδή)για να παρουσιαστεί σε  μια μικρή περιήγηση στις γύρω πόλεις της περιοχής. Ήταν πολύ ενδιαφέρον, να βλέπεις να ενώνονται με γρηγοράδα,διαφορετικές τεχνικές και θεάματα, το ένα πίσω από το άλλο, πραγματικά σαν χάντρες σε μια αλυσίδα που θα περιφερόταν στους δρόμους της πόλης.
 
Οι πιο κεφάτες μέρες, αυτές που γέμιζαν την αίθουσα με ατέλειωτα πηγαία γέλια, ήταν οι μέρες του σεμιναρίου πάνω στην Commedia dell’arte, με τον καταπληκτικό Claudio de Maglio, σε μια αριστοτεχνική παρουσίαση και μύηση στους χαρακτήρες και τις τεχνικές αυτής ασύγκριτης παράδοσης της κωμωδίας. 
 
Και οι πιο γοητευτικές:  με την Keiin Yoshimura από την Ιαπωνία, με την παρουσίαση του Kamigata-mai, ενός παραδοσιακού χορού  που εμφανίζεται στο ιαπωνικό θέατρο Νο και Καμπούκι, όπου οι  λεπτές, ραφιναρισμένες κινήσεις παίζουν σημαντικό ρόλο μια και αυτές οι εξωτερικές κινήσεις πρέπει να εκφράζουν τα πιο βαθιά εσωτερικά συναισθήματα. 

Η καλλιτεχνική συνύπαρξη Ανατολής και Δύσης 

Στις περισσότερες θεατρικές παραδόσεις της Ανατολής, -παραδόσεις που συνεχίζονται αδιάλειπτα εδώ και αιώνες – η λέξη ηθοποιός έχει μια πολύ πιο ευρεία κι απαιτητική έννοια από ό,τι στην Δύση. Ο ηθοποιός συχνά είναι και τραγουδιστής, χορευτής, ακροβάτης και μίμος. Η Ανατολή έχει να δώσει πολλά στοιχεία που η Δύση έχει πια ξεχάσει κι έχουν να κάνουν περισσότερο με την εκβάθυνση στη λεπτομέρεια της τεχνικής, τη διάπλαση της ενέργειας του περφόρμερ, τη δομή της εκπαίδευσης και της τεχνικής, τη σχέση του με την σκηνικό χώρο και τη σκηνική του παρουσία. Από την άλλη η Δύση έχει να διδάξει στην Ανατολή, την ελευθερία της προσωπικής καινοτομίας, την αναζήτηση πέρα από καθιερωμένα όρια, την αποδέσμευση από την αυστηρότητα της παράδοσης ώστε να υπάρχει έδαφος για να βρεθούν ατομικοί τρόποι έκφρασης. Γι’ αυτό και μπορεί να γίνει  μαγική η συνάντηση και η μείξη τους. 
 
Οι Αόρατες Πόλεις, το βιβλίο του Ίταλο Καλβίνο, είχε την τιμητική του μια και ήταν το θέμα δύo διαφορετικών project.
 
Πρώτα, το workshop του αμερικανού Kyllie Gillette, οδήγησε σε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα site-specific παράσταση, που παρουσιάστηκε στην μικρή αλέα που είχαμε για ξεκούραση και φαγητό, όπου οι ηθοποιοί ανακάλυπταν μια καινούργια άγνωστη πόλη, την Φάρα  Σαμπίνα και διηγούνται την εμπειρία τους μέσα από την μνήμη του σώματος. Το σίγουρο ήταν ένα: σε αυτό το φεστιβάλ η νέα γενιά έβρισκε δυναμικά την ενέργεια της κι απόδειξη ήταν η συγκεκριμένη δουλειά! Ο ίδιος επίσης σκηνοθέτησε παρουσίασε, τις επόμενες μέρες,  την παράσταση «Η Αντιγόνη στην πόλη» της Rachel Joseph.
 
Το δεύτερο project, μια παραγωγή του θεάτρου Potlach, αποτελεί ένα φιλόδοξο multimedia art project, βασισμένο κι αυτό στο ομώνυμο έργο του Ίταλο Καλβίνο, που έχει ξεκινήσει από το 1991 και συνεχίζει έως σήμερα. Έχει μεταμορφώσει πάνω από 60 πόλεις σε όλο τον κόσμο σε τεράστιους θεατρικούς χώρους με την χρήση προβολών, υφασμάτων, φώτων, μουσικής, θεάτρου, χορού. Κάθε παρουσίαση του έχει διαφορετική μορφή γιατί κάθε φορά ενσωματώνονται σε αυτό μαζί με την ομάδα του θεάτρου Potlach (που αποτελείται όχι μόνο από ηθοποιούς αλλά και από αρχιτέκτονες, αρχαιολόγους ανθρωπολόγους, ερευνητές)  και διαφορετικοί τοπικοί καλλιτέχνες. Στην εκδοχή της Φάρα Σαμπίνα, φυσικά, πήραν μέρος όλοι όσοι συμμετείχαν στο φεστιβάλ, σε μια μεγαλειώδη βραδιά μέσα σε αυτή την ειδυλλιακή πόλη, όπου οι τεράστιες προβολές μετέτρεψαν τις πλατείες σε καταρράκτες με νερό και τα σοκάκια χρωματίστηκαν με έντονα χρώματα ή έγιναν «καμβάς» για να παρουσιαστούν πάνω τους  οι δράσεις των ηθοποιών.
 

Στο πρόγραμμα του φεστιβάλ, παρουσιάστηκε και η ελληνική παράσταση, «Οδύσσεια, ο δρόμος για την Ιθάκη», μια συμπαραγωγή του Θεάτρου Όμμα-Στούντιο, του Teatro Potlach από την Ιταλία και του Zid Theater από την Ολλανδία.
 
«Ερευνούμε τη σχέση της τελετουργίας με το θέατρο» λέει ο Αντώνης Διαμαντής, σκηνοθέτης του Όμμα-Στούντιο. «Η έρευνα μας έγινε με οδηγό το τραγούδι, όπως στα ομηρικά έπη η αφήγηση γινόταν από τους ραψωδούς που τα τραγουδούσαν. Μέσα από δονητικά τραγούδια που στόχο έχουν την δημιουργία δονήσεων. Με τα άλλα δυο θέατρα (Teatro Potlach & Zid Theatre) μας ενώνει το ενδιαφέρον μας για την θεατρική έρευνα, η επιδίωξη για πρωτότυπη θεατρική δημιουργία και ο κοινός τρόπος δουλειάς μας σε σχέση με την Θεατρική Ανθρωπολογία. Θέλησα η παράσταση να έχει ένα διαχρονικό άξιο μέσα από τον Οδυσσέα, του ανθρώπου πρότυπο, που ψάχνει να βρει την γη του. Η σημερινή κοινωνική πραγματικότητα διαμορφώνεται από τις αναγκαστικές μετακινήσεις ατόμων και πληθυσμών. Το θέατρο Zid και η σκηνοθέτης του Karolina Spaic επέλεξαν να δουλέψουν πάνω σε αυτό το θέμα. Έτσι η παράσταση μας έγινε ένας διάλογος της ραψωδίας με τη σημερινή κοινωνική πραγματικότητα».
 
Το φεστιβάλ έκλεισε με καλεσμένο τον Eugenio Barba  και την Julia Varley του Θεάτρου Odin, για ένα master class και την παρουσίαση της παράστασης “Ave Maria”.
 
Όσο για μας, όταν ήρθε η ώρα να στριμωχτούμε, ξημερώματα, στο αυτοκίνητο που θα μας οδηγούσε στο αεροδρόμιο της Ρώμης, και να πάρουμε, κατηφορικά αυτή την φορά, τον φιδογυριστό δρόμο, το κάναμε με μισή καρδιά αναστενάζοντας. Η αλήθεια είναι ότι δεν αποχαιρετάς εύκολα ούτε την Fara in Sabina, ούτε το Flip tFestival.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.