Παρουσιαστηκε το Ημερολογιο-Λευκωμα 2019 «Εικονες απο την οικονομικη ζωη της παλιας Αλεξανδρουπολης»
Παρουσιάστηκε την Κυριακή που μας πέρασε από τη Λέσχη Αλεξανδρουπολιτών και το Ιστορικό Μουσείο Αλεξανδρούπολης το Ημερολόγιο-Λεύκωμα 2019 «Εικόνες από την οικονομική ζωή της παλιάς Αλεξανδρούπολης» στο Δημοτικό Θέατρο της πόλης, παρουσία συνόλου σχεδόν του πολιτικού προσωπικού που φαίνεται ότι ζει εντόνως, και από τώρα, σε προεκλογική ατμόσφαιρα, με αποτέλεσμα το γενικό αυτό στοιχείο να επικυριαρχήσει του ζητουμένου, που ήταν η παρουσίαση του Ημερολογίου-Λευκώματος 2019.
Παρουσίαση, από τη γενική δόμηση της οποίας, για μια ακόμη φορά αποδείχθηκε περίτρανα ο κεφαλαιώδης ρόλος του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης, στην κοινωνική πρόοδο και ευημερία, η οποία για να υπάρξει οφείλει να ομνύει σε ηθική και αισθητική. Ιδιαίτερα σημαντικές παράμετροι και οι δύο στην εκδήλωση βιβλιοπαρουσίασης, που υπηρέτησε με σθένος ο ομότιμος καθηγητής του Δημοκριτείου Πανεπιστήμιου Θράκης κ. Κωνσταντίνος Χατζόπουλος, ο οποίος με την αφορμή του Ημερολογίου-Λευκώματος και του φωτογραφικού υλικού που σ’ αυτό φιλοξενείται, παρουσίασε με έξοχο τρόπο, συνδέοντας γεωπολιτική και οικονομία, τις τρεις φάσεις της οικονομικής ζωής της Αλεξανδρούπολης, υποδεικνύοντας πώς τα πρωτογενώς συναθροιζόμενα τεκμήρια δύνανται να συμβάλλουν στη συγκρότηση από τους ιστορικούς, ενός επιστημονικού λόγου ιδιαιτέρως χρησίμου για την επιχειρηματολογημένη και συγγνωστή ανάπτυξη, στο παρόν και το μέλλον.
Κωνσταντίνος Χατζόπουλος: Οι τρεις περίοδοι της οικονομικής ιστορίας της Αλεξανδρούπολης
Ο κ. Χατζόπουλος, αφού συνεχάρη τους φορείς της έκδοσης, ανέφερε τα ακόλουθα ιδιαίτερα σημαντικά για την οικονομική ιστορία της πόλεως και την πολιτισμική της φυσιογνωμία:
«Στην εισήγησή μου θα προσπαθήσω με τη μεγαλύτερη συντομία να σας δώσω το διάγραμμα της οικονομικής ιστορίας της Αλεξανδρούπολης, όπως τουλάχιστον το έχω συλλάβει με την ιδιότητα του ιστορικού μετά από μακροχρόνια μελέτη πηγών που αφορούν στην ιστορία της πόλης. Η οικονομική ιστορία της πόλης μπορεί να χωριστεί, κατά τη γνώμη μου στις εξής 3 περιόδους. Η 1η από την ίδρυσή της, τη δεκαετία του 1870 ως το 1913. Η 2η ξεκινά από το 1920-22 και φτάνει μέχρι την πρώτη δεκαετία του 2000, ενώ η τρίτη αρχίζει συμβατικά από το 2000 και φτάνει ως τις μέρες μας.
Πρώτη διευκρίνιση: εξαίρεσα τα χρόνια 1913-1920 όχι τόσο εξαιτίας της προσάρτησης της Θράκης στη Βουλγαρία, όσο γιατί στα χρόνια αυτά έχουμε συνεχείς πολεμικές αναμετρήσεις που επηρέασαν απολύτως αρνητικά την ομαλή οικονομική ζωή της πόλης. Δεύτερη απαραίτητη διευκρίνιση: κάθε μία από τις τρεις περιόδους που ανέφερα παραπάνω μπορούν να διαιρεθούν σε υποκατηγορίες, αλλά αυτό θα αποφύγω να το κάνω σήμερα λόγω περιορισμένου χρόνου.
1η Φάση | Το πόλισμα του 1870 και ο αυτοκρατορικός χαρακτήρας
Επανέρχομαι λοιπόν, στην 1η περίοδο 1870-1913 με την ίδρυση του οικισμού, με την αρχική ονομασία Dedeağaç στα τουρκικά, που σημαίνει το δέντρο του Οσίου. Στα τουρκικά το Dede- είναι ο αφιερωμένος στον θεό άνθρωπος, ονομασία την οποία διατηρεί ακόμη και σήμερα στους ναυτικούς χάρτες. Από τις πηγές προκύπτει ότι εκείνο το μικρό πόλισμα ιδρύθηκε καθαρά για οικονομικούς λόγους. Πιο συγκεκριμένα ιδρύθηκε για να καταστεί το επίνειο της Αδριανούπολης, μεγάλης τότε πόλης της Οθωμανικής αυτοκρατορίας με 80.000 περίπου κατοίκους. Γι’ αυτόν τον λόγο κατασκευάστηκε η σιδηροδρομική γραμμή που συνένωνε το Dedeağaç με την αγαπημένη πόλη των Σουλτάνων και κατ’ επέκταση με την Κωνσταντινούπολη. Τότε, κατασκευάστηκε το μικρό τεχνητό λιμάνι, αφού το φυσικό ανάγλυφο δεν προσφερόταν γι’ αυτόν τον σκοπό.
Η μικρή εκείνη πόλη αναπτύχθηκε πολύ γρήγορα οικονομικά και δημογραφικά, για 4 κυρίως λόγους:
1ον) επειδή ο γεωγραφικός χώρος της Θράκης ανήκε τότε σε έναν κρατικό σχηματισμό, την Οθωμανική αυτοκρατορία, με αποτέλεσμα η πόλη να έχει μία πολύ εκτεταμένη και πλούσια ενδοχώρα για να την εξυπηρετήσει ως εισαγωγικό και εξαγωγικό κέντρο
2ον) επειδή ήταν το επίνειο μιας μεγάλης και πλούσιας πόλης, που ήταν ταυτόχρονα και το διοικητικό κέντρο του Βιλαετιού της Αδριανούπολης, μέσα στα όρια του οποίου ανήκε το μεγαλύτερο μέρος της μείζονος Θράκης
3ον ) επειδή βρισκόταν πολύ κοντά στο κέντρο της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, δηλαδή στην Κωνσταντινούπολη και
4ον) επειδή ο Έβρος εκείνα τα χρόνια ήταν πλωτός. Το αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν το μικρό και άσημο πόλισμα του 1870 να εξελιχθεί σε πόλη με αυτοκρατορικό χαρακτήρα, σε μία πόλη με μεγάλο πληθυσμό, πολυπολιτισμικό. Κάτοικοι Έλληνες στην πλειοψηφία, Τούρκοι, Βούλγαροι, Λεβαντίνοι, Αρμένιοι και Εβραίοι.
Για να καταλάβουμε την οικονομική σημασία αυτής της μικρής τότε πόλης αρκεί να θυμηθούμε πως μέχρι και το 1913 υπήρχαν εκεί 8 προξενεία και υποπροξενεία ξένων χωρών, μεγάλος αριθμός ναυτικών γραφείων και πρακτόρων, καθώς και τράπεζες. Και κάτι ακόμη, ελάχιστα γνωστό, η σημασία της πόλης για την οικονομική ζωή της ενδοχώρας και ιδιαίτερα της Αδριανούπολης αποδεικνύεται από το ότι μετά το 1913, μετά τον Β΄ Βαλκανικό πόλεμο, η Οθωμανική αυτοκρατορία, ενώ η πόλη όπως και ολόκληρη η δυτική Θράκη είχε ήδη παραχωρηθεί στη Βουλγαρία, επεδίωκε με κάθε τρόπο να τη θέσει εκ νέου υπό τον έλεγχο της. Αξίζει να τονίσω εδώ πως για να μην καταληφθεί η πόλη εκ νέου από τους Οθωμανούς ο ελληνικός στρατός που την είχε καταλάβει τον Ιούλιο του 1913 διατήρησε τον έλεγχό της ως και τον Οκτώβριο του 1913 για να την παραδώσει στους Βουλγάρους
2η Φάση | Ενσωμάτωση στο νέο ελληνικό κράτος
Περνάω στη δεύτερη φάση, η οποία και αποτυπώνεται στο παρόν Ημερολόγιο-Λεύκωμα, μία περίοδος η οποία ξεκινά με την ενσωμάτωση της περιοχής στην ελληνική επικράτεια τον Αύγουστο του 1920 με τη συνθήκη των Σεβρών και τυπικά με τη Συνθήκη της Λωζάνης, τον Ιούλιο του 1923. Η πόλη το 1922 μετονομάζεται σε Αλεξανδρούπολη, και ενώ ως το 1913 ήταν στο κέντρο της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και συνδεόταν με δύο μεγάλες πόλεις την Αδριανούπολη και την Κωνσταντινούπολη, το 1923 βρέθηκε στα άκρα της Ελλάδας, στα σύνορα, πολύ μακριά από την πρωτεύουσα και τα μεγάλα αστικά κέντρα της ελληνικής επικράτειας. Η πόλη λοιπόν από αυτοκρατορική και με κοσμοπολίτικο χαρακτήρα έγινε εθνική, ελληνική δηλαδή με την έννοια ότι κυρίαρχο στοιχείο του πολιτισμού-πληθυσμού της έγιναν οι Έλληνες, ντόπιοι αλλά και πρόσφυγες. Τα άμεσα αποτελέσματα στην οικονομική ζωή της πόλης ήταν τα εξής: έχασε απότομα τον οικονομικό της χαρακτήρα, επειδή δεν μπορούσε να λειτουργεί πλέον ως επίνειο της Αδριανούπολης, και αφετέρου να εξυπηρετεί το εισαγωγικό και κυρίως εξαγωγικό εμπόριο της θρακικής ενδοχώρας, αφού η τελευταία είχε τριχοτομηθεί και τμήματά της είχαν ενσωματωθεί στην Ελλάδα, τη Βουλγαρία και την Τουρκία.
Συνέπεια ήταν η οικονομία της πόλης να προσαρμοστεί απότομα στις νέες συνθήκες που διαμόρφωσε η ενσωμάτωση της περιοχής στο ελληνικό κράτος. Έτσι, το εμπόριο περιορίστηκε αναγκαστικά σε τοπικό κυρίως επίπεδο, η βιοτεχνία προσανατολίστηκε στην επεξεργασία των τοπικών προϊόντων, όπως λάδι, τυροκομικά κ.λπ. Φυσικά δεν μπόρεσε να εξελιχθεί η βιοτεχνία σε βιομηχανία, εκτός από ορισμένες προσπάθειες που έγιναν στη δεκαετία του ΄80. Τέλος, ο τουρισμός δεν αναπτύχθηκε λόγω του ακριτικού χαρακτήρα της πόλης και της απομόνωσης, λόγω του κακού οδικού και σιδηροδρομικού δικτύου. Οι αλλαγές στην οικονομία καθόρισαν και τις αλλαγές στη δημογραφική σύνθεση της Αλεξανδρούπολης. Ξαφνικά τα ξένα στοιχεία εγκατέλειψαν άλλοτε ειρηνικά και άλλοτε βίαια, με αποτέλεσμα μετά το 1950 ο πληθυσμός της να αποτελείται από Έλληνες, εκτός βέβαια από τους λίγους μουσουλμάνους που δεν έπαιζαν όμως ρόλο στην οικονομία. Έτσι, η πόλη από κοσμοπολίτικη μετατράπηκε σε επαρχιακή, η οικονομία της οποίας στηριζόταν κατά κύριο λόγο αφενός στη γεωργία και την κτηνοτροφία του ν. Έβρου και αφετέρου στον στρατό. Η κατάσταση αυτή άρχισε σταδιακά να αλλάζει μετά το 1980.
3η Φάση | Η Αλεξανδρούπολη στη συγχρονία
Στα 20 και πλέον χρόνια που ακολούθησαν έγιναν στην πόλη και στην ευρύτερη περιοχή μεγάλες αλλαγές που προετοίμασαν τη μετάβαση στην τρίτη περίοδο της οικονομικής της ιστορίας. Επιγραμματικά αναφέρω: την κατασκευή της Εγνατίας Οδού και των κάθετων αξόνων, τη διεύρυνση και επέκταση του λιμανιού, την επέκταση του αεροδρομίου, την κατασκευή του αγωγού, την ίδρυση ξενοδοχειακών μονάδων, του Πανεπιστημίου κ.ά. που άλλαξαν πλήρως την εικόνα της Αλεξανδρούπολης. Έτσι, η πόλη από επαρχιακή πόλη της εσχατιάς, έγινε αστικό κέντρο με λαμπρές προοπτικές. Κατά την προσωπική μου άποψη, η σημαντικότερη αλλαγή υπήρξε η είσοδος της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας στην ΕΕ το 2007, γεγονός το οποίο έδωσε στην πόλη το κοσμοπολίτικο χαρακτήρα που είχε κάποτε».
Το παρόν έδωσαν…
Στην εκδήλωση, ρόλο συντονιστή είχε ο δημοσιογράφος Σταύρος Αποστολίδης, και μεταξύ άλλων παραβρέθηκαν και απηύθυναν χαιρετισμό, ο βουλευτής του Σύριζα κ. Δημήτρης Ρίζος, ο βουλευτής της ΝΔ κ. Αναστάσιος Δημοσχάκης, ο περιφερειάρχης κ. Χρήστος Μέτιος, ο εκπρόσωπος της στρατιωτικής ηγεσίας κ. Μπάκας, ο δήμαρχος Αλεξανδρούπολης κ. Ευάγγελος Λαμπάκης και ο Μητροπολίτης Αλεξανδρούπολης Άνθιμος. Παραβρέθηκαν επίσης ο υπ. Περιφερειάρχης κ. Δημήτρης Πέτροβιτς και ο υπ. Περιφερειάρχης κ. Κώστας Κατσιμίγας με τη σύζυγό του κ. Ντίνα Σκαπαριώτου, ο υπ. δήμαρχος Αλεξανδρούπολης κ. Παύλος Μιχαηλίδης κ.ά.
Χαιρετισμό απηύθηναν ακόμη, οι πρόεδροι της Λέσχης Αλεξανδρουπολιτών κ. Νικόλαος Μανδάνης, και του Ιστορικού Μουσείου κ. Νικόλας Πινάτζης, στιγμιότυπα από το Ημερολόγιο-Λεύκωμα παρουσίασε ο κ. Πέτρος Σουκουλιάς, με τον δημοσιογράφο κ. Αυτιά να προβαίνει στη συνέχεια σε ανοιχτό διάλογο με τους πολιτικούς παρισταμένους εκ της περιοχής, και να αποχωρεί για να προλάβει τη νυχτερινή πτήση, αφού προηγουμένως ενεχείρισε στη Λέσχη Αλεξανδρουπολιτών εικόνα του Αγίου Νικολάου και έλαβε ως αναμνηστικό δώρο εκ της Λέσχης ζωγραφικό πίνακα της Αλεξανδρούπολης που του προσέφερε ο πρ. πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου κ. Αγγλιάς. Μεταξύ των παρευρισκομένων, ο συγγραφέας του βιβλίου κ. Μιχάλης Πατέλης και ο συνεπιμελητής του κ. Πέτρος Αλεπάκος με τον πατέρα του Γεώργιο και τις συζύγους τους, ο φαρμακοποιός και συγγραφέας κ. Λευτέρης Τσινταράκης, η κ. Ουρανία Μαυρίδου, η κ. Νανά Ζωΐδου, ο κ. Ανδρέας Καφετζής και πολλοί πολλοί άλλοι…
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
