Ξεκινα ξανα η ερευνα στη Μολυβωτη το 2019

Τα αποτελέσματα της μέχρι τώρα ανασκαφικής έρευνας παρουσιάστηκαν στην Αλεξανδρούπολη - «Εκτός των τειχών» θα βγει αυτή τη φορά η έρευνα, που θα φέρει ξανά για μια τριετία το πανεπιστήμιο του Princeton στην περιοχή μας

Θα ηχήσει ξανά το καλοκαίρι του 2019 η αρχαιολογική σκαπάνη στην χερσόνησο της Μολυβωτής, μιας και εκτός απροόπτου θα ξεκινήσει ο δεύτερος κύκλος του αρχαιολογικού προγράμματος που ξεκίνησε το 2013.
 
Μάλιστα στη δεύτερη φάση η έρευνα θα συμπεριλάβει και ένα αρχαίο κτίριο, πιθανότατα ναό, που έχει εντοπιστεί στην ευρύτερη περιοχή, διερευνώντας περαιτέρω την ιστορία της χερσονήσου και του γύρω χώρου.
 
Αυτό σημείωσε η κ. Δόμνα Τερζοπούλου, προϊστάμενη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Έβρου, η οποία παρουσίασε τα αποτελέσματα της διεθνούς συνεργασίας μεταξύ της ΙΘ΄ Εφορείας Προϊστορικών Αρχαιοτήτων και της συνέχειάς της, της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ροδόπης, με την Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα, που εκπροσωπείται από το πανεπιστήμιο του Princeton, στην ημερίδα για την αρχαιολογική έρευνα στη Θράκη με τίτλο: «Ανασκάπτοντας στη Θράκη. Κλασικοί, ελληνιστικοί, ρωμαϊκοί χρόνοι» που πραγματοποιήθηκε στο Μουσείο Αλεξανδρούπολης το Σάββατο 8 Δεκεμβρίου.
 
Η κ. Τερζοπούλου έδωσε ένα γενικό περίγραμμα των εργασιών που υλοποιήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος, το οποίο θεωρούν ότι έχει βάλει το δικό το λιθαράκι στη μελέτη της αιγιακής Θράκης, μέσω πολλών και διαφορετικών διαδρομών. 

Ένα μεγάλο έργο συνεχίζεται

Το Αρχαιολογικό Πρόγραμμα Θράκης στη Μολυβωτή ξεκίνησε το 2013, και ο πρώτος κύκλος του βαίνει αισίως προς την ολοκλήρωσή του, με τη δημοσίευση των αποτελεσμάτων σε ειδικούς τόμους.
 
Στόχος της έρευνας είναι η διερεύνηση της ταυτότητας, της μορφής και της χρονολόγησης της πόλης στη χερσόνησο της Μολυβωτής, την κατανόηση του ρόλου της στην επικοινωνία και στα δίκτυα ανταλλαγών της ευρύτερης περιοχής, καθώς και την αξιολόγηση της εξελισσόμενης σχέσης της με το τοπίο και τον ντόπιο πληθυσμό.
 
Όπως τόνισε η κ. Τερζοπούλου -που μαζί με τους δύο άλλους υπεύθυνους της ανασκαφής, την αρχαιολόγο της ΕΦΑ Ροδόπης κ. Μαρίνα Τασακλάκη και τον καθηγητή του πανεπιστημίου του Princeton κ. Nathan Arrington, υπογράφουν όλες τις ανακοινώσεις και παρουσιάσεις του προγράμματος- η έρευνα περιλάμβανε πολλές εργασίες. Έτσι έγινε γεωφυσική διασκόπηση, γεωμορφολογική έρευνα, μελέτη δορυφορικών φωτογραφιών, επιφανειακή έρευνα εντός και εκτός των τειχών της πόλης, ανασκαφική έρευνα, συντήρηση-τεκμηρίωση ευρημάτων και δημοσίευση των αποτελεσμάτων σε ειδικό τόμο.
 
Αυτή την περίοδο για τη Μολυβωτή, σημείωσε, καταθέτουν την προσωπική τους προσπάθεια περισσότεροι από 30 επιστήμονες από την Ελλάδα, την Ευρώπη, τη Νέα Ζηλανδία και τον Καναδά, ενώ στα τρία χρόνια εργασίας πεδίου (2013-15) εκπαιδεύτηκαν περισσότεροι από 60 φοιτητές του πανεπιστημίου του Princeton, και αρκετοί φοιτητές του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας του ΔΠΘ. 

Στεκόμενοι στους ώμους γιγάντων 

Ο τειχισμένος οικισμός της Μολυβωτής αποτελεί τη μία από τις 4 αρχαίες ελληνικές πόλεις (Μαρώνεια, Μολυβωτή, Δίκαια, Άβδηρα), που έχουν εντοπιστεί στην παράλια ζώνη της αιγιακής Θράκης, μεταξύ Νέστου και Ισμάρου.
 
Τα πρώτα ευρήματα εντοπίστηκαν στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο, όταν Βούλγαροι στρατιωτικοί δημιούργησαν χαρακώματα σε όλη την παραλιακή έκταση της Θράκης, ενώ η αρχαία πόλη και τα νεκροταφεία της ανασκάφηκαν από τον Γ. Μπακαλάκη από το 1957 έως το 1959, καθώς και από τη ΙΘ' Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων το 1995, 1996. 1998 και το 2011.
 
Επιπλέον, η Εφορεία έχει ανασκάψει τύμβους έξω από το αστικό κέντρο και έχει περισυλλέξει επιφανειακά ευρήματα, κυρίως γύρω από τη λίμνη Μητρικού, περίπου 4 χλμ. βορειοανατολικά του αρχαιολογικού χώρου.
 
Στη δεκαετία του ’90 οριοθετήθηκαν ζώνες προστασίας του αρχαιολογικού χώρου, που πραστάτεψε την περιοχή από ανεπιθύμητες επεμβάσεις, με την κ. Τερζοπούλου να τονίζει πως το πρόγραμμα που ξεκίνησε το 2013 στηρίχθηκε σε μεγάλο βαθμό στις προσπάθειες της αρχαιολογικής υπηρεσίας που έγιναν τις προηγούμενες δεκαετίες.
 
Άλλωστε εκεί έγκειται και η δυσκολία των μεγάλων ανασκαφικών προγραμμάτων, στο ότι έπρεπε να προηγηθούν πολύχρονες διοικητικές διαδικασίες υποδομής πριν τεθεί σε εφαρμογή οποιαδήποτε ερευνητική προσπάθεια.
 
Καμία από τις εργασίες του πρόσφατου αρχαιολογικού προγράμματος δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί, αν δεν υπήρχαν απαλλοτριωμένες εκτάσεις, μέσα στις οποίες επιτρέπεται η ανασκαφή από τις ξένες αρχαιολογικές σχολές, και αν δεν είχε εκπονηθεί ήδη η ολοκληρωμένη τοπογραφική αποτύπωση της περιοχής, και αν δεν είχαν περπατήσει εξαντλητικά το χώρο τα μέλη της αρχαιολογικής υπηρεσίας, ώστε να καταγράψουν τη διασπορά των αρχαιοτήτων και να αποφασίσουν σχετικά με τα διοικητικά όρια προστασίας του χώρου, τόνισε η κ. Τερζοπούλου, κάτι το οποίο αναγνωρίστηκε και κατά τη διάρκεια των εργασιών.
 
Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα που ανέφερε, ήταν ότι σε απόσταση 3 χιλιομέτρων από τα τείχη της πόλης είχαν βρεθεί, το 1970, δύο μεγάλες μαρμάρινες βάσεις κιόνων, για τις οποίες υπήρξε μια αναφορά στο «Αρχαιλογικόν Δελτίον», όμως η ακριβής θέση δεν ήταν απολύτως γνωστή και ίσως να μην εντοπίζονταν ποτέ με την επιφανειακή έρευνα, αν δεν είχε υποδείξει τη θέση ο κ. Διαμαντής Τριαντάφυλλος.
 
Έτσι με τη βοήθεια της άφθονης χρηματοδότησης και της σύγχρονης τεχνολογίας, διερεύνησαν την περιοχή μέσω της γεωφυσικής διασκόπησης, με εντυπωσιακά αποτελέσματα, καθώς διαπιστώθηκε πως πράγματι στη θέση υπάρχει ένα μεγάλο κτίριο, το οποίο είναι σχεδόν σίγουρα δημόσιο κτίριο, κατά πάσα πιθανότητα ναός, η ανασκαφική διερεύνηση του οποίου έχει ενταχθεί στην επόμενη φάση του ερευνητικού προγράμματος. 

Νέα εικόνα για τη Μολυβωτή και την αιγιακή Θράκη 

Η κ. Τερζοπούλου σημείωσε πως από τα 600 στρέμματα που κάλυπτε η πόλη, μέχρι σήμερα έχει ανασκαφεί μόλις το 1, και δεν προσφέρεται για τουριστική αξιοποίηση, τουλάχιστον για τις επόμενες δεκαετίες, όμως προσφέρεται για αρχαιολογική έρευνα, που όταν γίνεται με μεθοδικό τρόπο, μπορεί να οδηγήσει σε πολλαπλά συμπεράσματα για ολόκληρη την παράλια ζώνη του βορείου Αιγαίου.
 
Μετά από τρία χρόνια δουλειάς πεδίου και άλλα τόσα μελέτης του υλικού, η γεωμορφολογική έρευνα επιβεβαίωσε πως τόσο οι δύο λιμνοθάλασσες, όσο και η λίμνη του Μητρικού, είχαν σχηματιστεί κατά τη διάρκεια ζωής της πόλης, η οποία διέθετε δύο λιμάνια, και ότι η χερσόνησος δεν ήταν κάποτε νησί.
 
Η μελέτη της γεωφυσικής διασκόπησης και των δορυφορικών φωτογραφιών, έδωσε τη δυνατότητα να διορθωθεί το παλιό σχέδιο του Μπακαλάκη για τα τείχη της πόλης, και να προσδιοριστεί με μεγαλύτερη ακρίβεια η θέση τους, και συνακόλουθα η πραγματική έκταση της πόλης.
 
Άλλωστε διαπιστώθηκε πως το κάθε οικοδομικό τετράγωνο της πόλης είχε μήκος 74 μέτρα και πλάτος 37, περιβαλλόταν από δρόμους και από τις τέσσερις πλευρές, και είχε 8 χτίσματα, κάτι που επιβεβαιώθηκε από την ανασκαφή μίας οικίας.
 
Επίσης προσδιορίστηκαν με μεγαλύτερη ακρίβεια τα χρονικά όρια ζωής της πόλης, που τοποθετούνται από το δεύτερο μισό του 6ου αιώνα π.Χ., μέχρι τις αρχές του 3ου αιώνα π.Χ. με μια τομή στη ζωή της πόλης στα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ., που συνδέεται με την παρουσία των Μακεδόνων στην περιοχή.
 
Ο χώρος πάντως φαίνεται πως επανακατοικήθηκε τον 4ο -5ο αιώνα μ. Χ. ενώ υπάρχει και μια πιο ύστερη χρήση του τον 6ο αιώνα μ.Χ.
 
Επιβεβαιώθηκε επίσης ότι η πόλη είχε σαφή εμπορικό προσδιορισμό, με τα εκατοντάδες θραύσματα αμφορέων που βρέθηκαν να την εντάσσουν στους θαλάσσιους δρόμους των αττικών προϊόντων κατά τη διάρκεια των κλασσικών χρόνων, ενώ η εύρεση πολλών νομισμάτων της Μαρώνειας επιβεβαίωσε τη στενή διασύνδεση της πόλης με αυτή.
 
Η κ. Τερζοπούλου σημείωσε πως το θέμα της σχέσης της πόλης με τη Μαρώνεια, παραμένει ακανθώδες. Ο Μπακαλάκης πίστευε ότι στη Μολυβωτή βρισκόταν η Αρχαία Στρύμη, η μοναδική πόλη που ίδρυσε η Θάσος ανατολικά του Νέστου, για την οποία πολέμησε με την Μαρώνεια τον 4ο αιώνα π. Χ. και στήριξε την ταύτισή του κυρίως στην ανάγνωση ενός προβληματικού χωρίου του Ηροδότου.
 
Βέβαια το γεγονός ότι δεν έχει βρεθεί μέχρι σήμερα κάποια επιγραφή που να πιστοποιεί πέρα από κάθε αμφιβολία το όνομα της πόλης, έχει πυροδοτήσει μια σχετική συζήτηση μεταξύ των ερευνητών, και έχει κατατεθεί, ήδη από το 2008, η άποψη πως η πόλη στη Μολυβωτή είναι η Αρχαϊκή Μαρώνεια, που μεταφέρθηκε στην αρχή των ελληνιστικών χρόνων στη θέση που εντοπίζονται σήμερα τα τείχη της.
 
Η άποψη στηρίχθηκε σε μεγάλο βαθμό στην κυριαρχία των Μαρωνίτικων νομισμάτων, κάτι το οποίο δεν γίνεται αποδεκτό από πολλούς αρχαιολόγους, με την κ. Τερζοπούλου να σημειώνει πως η ίδια και ο κ. Arrington θεωρούν πως είναι η Στρύμη, με την κ. Τασακλάκη να φαίνεται πως διατηρεί ακόμα κάποιες επιφυλάξεις, κάτι που όμως, σύμφωνα με την ομιλούσα, είναι ένα από τα γοητευτικά στοιχεία μιας συνεργασίας, δηλαδή η δημιουργική διαφωνία.
 
Η χρονολογία της ίδρυσης πάντως παραμένει ασαφής, μια διαπίστωση κοινή για όλο τον αποικιακό κόσμο, παρόλο που ακόμα θεωρείται ότι ιδρύθηκε τον 7ο αιώνα π.Χ.
 
Κλείνοντας σημείωσε ότι, όπως έχουν διαμορφωθεί σήμερα τα ζητούμενα της αρχαιολογικής επιστήμης, οι ευρείες συνεργασίες είναι μονόδρομος, ενώ το ζήτημα της πολύ μεγάλης απαιτούμενης χρηματοδότησης δεν είναι το μόνο, είναι όμως οπωσδήποτε καθοριστικό. Η δε συνεργασία με την Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα και το πανεπιστήμιο του Princeton, είχε τις δικές της ευκαιρίες για τους αρχαιολόγους, ενώ θεωρεί πως κατάφεραν να αποφύγουν, παρά το ετερόκλητο των συνεργαζόμενων, τις παγίδες που μπορεί να υπήρχαν.

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.