Ο Ηλιας Πετροπουλος αναζητα τις πολιτισμικες επαφες του αρχαικου κοσμου μεσα απο το νεο συγγραμμα του «Ομηρος και Ανατολη στο σταυροδρομι του Αιγαιου»
Ένα πολύ ενδιαφέρον σύγγραμμα, καρπός πολυετούς έρευνας βρίσκεται από τη Δευτέρα 22 Οκτωβρίου στα βιβλιοπωλεία από τις εκδόσεις «Κλειδάριθμος» . Ο λόγος για το «Όμηρος και Ανατολή στο σταυροδρόμι του Αιγαίου» του κ. Ηλία Πετρόπουλου, αναπληρωτή καθηγητή του τμήματος Γλώσσας Φιλολογίας και Πολιτισμού Παρευξείνιων χωρών, το οποίο μάλιστα παρουσιάστηκε και επισήμως την Τετάρτη, 7 Νοεμβρίου, στην γειτονική Αλεξανδρούπολη.
Εκτός από ένα επιστημονικό ακαδημαϊκό πόνημα, χρήσιμο εργαλείο για τους φοιτητές μεταπτυχιακούς και προπτυχιακούς , αποτελεί ένα ανάγνωσμα ιδιαίτερα ενδιαφέρον και προσφιλές προς το ευρύ κοινό που θέλει να διευρύνει τους ιστορικούς του ορίζοντες σχετικά με την ελληνική αρχαιότητα και τη συμβολή της στη διαμόρφωση του σύγχρονου ελληνισμού.
Ειδικότερα, το έργο πραγματεύεται τον Όμηρο και τις σχέσεις των αρχαίων ελληνικών με την Μικρά Ασία και την Ανατολική Μεσόγειο. Τα ευρήματα αυτά αποδεικνύουν την παρουσία του αρχαίων Ελλήνων και την πολιτισμική επιρροή που άσκησαν στα κέντρα αυτά, όπως βέβαια και αντιστράφως.
Μέσω των κειμένων που ανακαλύφθηκαν στα χεττιτικά, λουβικά, φρυγικά και χουριτικά αναδεικνύεται η άρρηκτα συνδεδεμένη σχέση μεταξύ του ελληνισμού και λαών αυτών, ήδη από την εποχή του Χαλκού. Ο Ηλίας Πετρόπουλος μίλησε στο «Ράδιο Παρατηρητής 94 fm» για το περιεχόμενο της μελέτης τους.
Ο λόγος στον ίδιο όμως…
ΠτΘ: Ποιο ήταν το έναυσμα για την έναρξη αυτής της μελέτης;
Η.Π.: Η ιδέα για τη συγγραφή του βιβλίου ξεκίνησε από τα φοιτητικά μου χρόνια όταν ακόμα έγραφα το Διδακτορικό μου. Παράλληλα με την διατριβή μου -που δεν είχε καμία σχέση με το θέμα αυτό– κατόπιν παρότρυνσης των καθηγητών μου, άρχισα να ασχολούμαι με αρχαίες γλώσσες της Μικράς Ασίας, χεττιτικά, λουβικά, φρυγικά και χουριτικά, επειδή προσφέρονταν στο Πανεπιστήμιό μας από καθηγητές που γνωρίζουν αυτές τις γλώσσες. Ξεκινώντας την ενασχόλησή μου και διαβάζοντας κείμενα, διέκρινα πολλά κοινά μέσα από την χετιτική και λουβική λογοτεχνία με την Ιλιάδα.
Στην Ιλιάδα με συγκινούσε πάρα πολύ αυτή η ηρωική εποχή και διέκρινα πολλές φορές ότι κάποια στοιχεία είναι κοινά με το μεγάλο έπος των Χετταίων, οι οποίοι το είχαν ήδη συντάξει από το 1800 π.Χ. Είναι χαρακτηριστικό ότι επεβίωσε στον Όμηρο ένα μικρασιατικό μοτίβο τεσσάρων – πέντε στίχων, το οποίο συνετάχθη μάλλον για πρώτη φορά στους Χουρίτες το 1800 π.Χ. και το περιγράφει ο Όμηρος το 700 π.Χ., 1100 χρόνια μετά. Διανθίστηκε και εμπλουτίστηκε βέβαια μέσα στον Όμηρο, ο οποίος το απογείωσε με την δική του τέχνη και ιδιοφυία. Αυτό με συγκλόνισε και έτσι γεννήθηκε και η ιδέα γι’ αυτό το βιβλίο.
«Οι Μυκηναίοι Έλληνες είχαν ήδη από το 1450 π.Χ. επαφές με τους Χετταίους σε επίπεδο κορυφής»
ΠτΘ: Πώς δομήσατε τη θεματική του βιβλίου σας;
Η.Π.: Έπρεπε κάπως να κάνουμε μια εκτενή αλλά σαφή εισαγωγή για το τι πρόκειται να πω παρακάτω. Το 1ο κεφάλαιο λοιπόν του βιβλίου είναι ακριβώς αυτό, δηλαδή τι είναι για μας η περίοδος της Μυκηναϊκής περιόδου, τι έχει προσφέρει, αν και κατά πόσον αντικατοπτρίστηκε στον Όμηρο και ποιοι είναι αυτοί οι λαοί.
Οι Χετταίοι, φέρ’ ειπείν, στη Μικρά Ασία είναι ένας πολύ μεγάλος πολιτισμός, ο οποίος δυστυχώς αγνοείται. Μέσα σ’ αυτό το κεφάλαιο παραθέτω κείμενα χεττιτικά γιατί τα αντίστοιχα ελληνικά κείμενα της Μυκηναϊκής περιόδου, είναι φειδωλά. Στα ανάκτορα των Μυκηναϊκών χρόνων, όπως η Πήλος, οι Θήβες, οι Μυκήνες, η Τίρυνθα κλπ. όσα κείμενα διασώθηκαν σε πηλό ήταν καθαρά κατάλογοι των αποθηκών, αντίθετα με την Ανατολή η οποία είχε τεράστια λογοτεχνική παραγωγή εκείνη την περίοδο. Φαίνεται λοιπόν μέσα από τα κείμενα που παραθέτω ότι οι Μυκηναίοι Έλληνες με τους Χετταίους είχαν από το 1450 π.Χ. τουλάχιστον, ίσως και ακόμη προγενέστερα, αν και δεν υπάρχουν αποδείξεις, επαφές σε επίπεδο κορυφής.
«Πέραν των εμπορικών σχέσεων υπήρχε και θρησκευτική διπλωματία»
ΠτΘ: Οι συναλλαγές αυτή της περιόδου ήταν κατά κόρον εμπορικές;
Η.Π.: Όχι μόνον, αλλά έχουμε και θρησκευτική διπλωματία. Ενδεικτικά αναφέρεται στους Χετταίους, η μεταφορά δύο αγαλμάτων περί το 1325 π.Χ. από την Λέσβο, στην πρωτεύουσα Χατούσα, με αφορμή την βαριά ασθένεια του βασιλιά Μουρσίλη Β΄. Φανταστείτε ότι αυτά τα αγάλματα συνόδευε κάποιος ιερέας για να κάνει τις προσευχές στα ελληνικά, αλλά ταυτόχρονα υπήρχαν και διερμηνείς για να μπορούν οι παριστάμενοι να καταλαβαίνουν και να επικοινωνούν μεταξύ τους και συνεπώς υπήρχε ανταλλαγή σε θρησκευτικό και ευρύτερα πολιτισμικό επίπεδο. Πολιτισμικές επαφές που είναι σημαντικότατο χαρακτηριστικό στοιχείο και δείχνει ότι υπήρχε έντονη πολιτισμική ώσμωση μεταξύ τους. Συνειδητοποιούμε ότι οι σχέσεις είναι πολύ βαθύτερες και δεν θα τις γνωρίζαμε, αν δεν είχαν διασωθεί αυτά τα χεττιτικά αρχεία, διότι οι Μυκηναίοι δεν μας έσωσαν τίποτα τέτοιο.
«Ο ελληνικός πολιτισμός βρισκόταν σε αγαστή και διαρκή επικοινωνία από την εποχή του χαλκού με την Ανατολή»
ΠτΘ: Το αποτέλεσμα της έρευνάς σας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η Ελλάδα με την Ανατολή ανέκαθεν λειτουργούσε ως ένας ενιαίος χώρος διαπολιτισμικής ανταλλαγής και διαλόγου…
Η.Π.: Αυτό επισημαίνει στον πρόλογο και ο κ. Άγγελος Χανιώτης, καθηγητής στο Princeton. Διαπίστωσα κι εγώ το ίδιο, δηλαδή ότι οι ‘Έλληνες και ο ελληνικός πολιτισμός γενικότερα -οι πολιτισμοί του Αιγαίου από τα Κυκλαδικά χρόνια, από τη 4η χιλιετία π.Χ.- πάντοτε βρισκόταν σε μια πολύ σημαντική και διαρκή ώσμωση πολιτισμικού χαρακτήρα με την Ανατολή. Αυτό περιλαμβάνει την Μικρά Ασία, Ανατολική Μεσόγειο, Κύπρο και Αίγυπτο.
Τα αρχαιολογικά ευρήματα μαρτυρούν ότι οι Μινωίτες πριν τα μέσα της 2ης χιλιετίας π.Χ. είχαν αναπτύξει ένα τεράστιο ναυτικό δίκτυο, εκτός Κρήτης, που εκτείνονταν μέχρι την Αίγυπτο. Ο βασιλιάς της Αιγύπτου, Ραμσής μνημονεύει τους Κρήτες ως «Κέφτιου» που ζούσαν στην «πράσινη θάλασσα» δηλαδή το Αιγαίο. Εκ του υλικού, προέκυψε και απεδείχθη ότι πράγματι ο ελληνικός πολιτισμός βρισκόταν σε αγαστή και διαρκή επικοινωνία από την εποχή του χαλκού με την Ανατολή και όχι από τον Μ. Αλέξανδρο και μετά. Όπως αναφέρει και ο κ. Χανιώτης πρόκειται για ένα μοντέλο πρώτου πολυπολιτισμικού κόσμου. Μέσα σε αυτόν τον κόσμο, η Ελλάδα κατέχει μία πολύ σημαντική θέση.
ΠτΘ: Μπορείτε να μας περιγράψετε τη θεματική δομή του βιβλίου σας;
Η.Π.: Ο πρόλογος καταλαμβάνει τέσσερις σελίδες και αποτελεί έναν σαφή και εμπεριστατωμένο πρόλογο, ενώ η εισαγωγή είναι δική μου. Έπειτα ξεκινούν τα κεφάλαια και ακολουθεί η ξενόγλωσση βιβλιογραφία, καθώς δεν υπάρχει αντίστοιχη στα ελληνικά, γύρω στις 80-90 σελίδες. Είναι η πρώτη μου μελέτη στα ελληνικά. Και ήθελα να το δώσω ως εγχειρίδιο στα παιδιά, γιατί ένας καθηγητής πρέπει να έχει δικό του εγχειρίδιο. Όπως σημειώνει, άλλωστε, η Πρόεδρος του Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας, κ. Μ.Τζιάτζη υπάρχει ανάγκη να εκδίδονται περισσότερες επιστημονικές μελέτες στα ελληνικά.
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
