Περιοδικο «Μανδραγορας», ανασα πολιτισμου σε μια εποχη που η τεχνη περιθωριοποιειται…

Το 58ο τεύχος του κυκλοφόρησε το περιοδικό «Μανδραγόρας», ένα περιοδικό που μετρά πάνω από 20 χρόνια ζωής, ένα ψηφιδωτό από λογοτεχνήματα και ευρύτερα καλλιτεχνικά αποτυπώματα που προσφέρει στο αναγνωστικό κοινό μία όαση πολιτισμού.
 
Ο εκδότης του περιοδικού Κώστας Κρεμμύδας και η συντακτική του ομάδα φρόντισαν με αξιομνημόνευτη επιμέλεια να παραδώσουν το νέο τεύχος, που φιλοξενεί ανέκδοτες ποιητικές αναγνώσεις –στις οποίες εντάσσονται και ποιήματα του συντοπίτη μας Πασχάλη Κατσίκα–, πεζογραφήματα, παρουσιάσεις-προτάσεις βιβλίων, κριτικές θεατρικών παραστάσεων, ενώ πιο αξιομνημόνευτα είναι τα αφιερώματα στον Μάη του ’68 –μία πολιτική και κοινωνική αναταραχή που άλλαξε τη σύγχρονη κοινωνία–, αλλά και στον ποιητή Μιχάλη Κατσαρό –μία κορυφαία ποιητική προσωπικότητα της Α΄ μεταπολεμικής Γενιάς. 

Αφιέρωμα στον Μάη του ’68, στη «διεκδίκηση μιας εγκόσμιας ουτοπίας» 

«Δε θα διεκδικήσουμε τίποτα, δε θα ζητήσουμε τίποτα, θα το πάρουμε θα το καταχτήσουμε» ήταν ένα από τα συνθήματα που έγραφαν οι φοιτητές σε τοίχο της Σορβόννης, λίγους μήνες αφότου ξέσπασαν οι απεργιακές κινητοποιήσεις στη Γαλλία, και με αυτό επιλέγει το περιοδικό «Μανδραγόρας» να ξεκινήσει το άρθρο της σύνταξης. Δεν επρόκειτο απλά για έναν αγώνα με στόχο καλύτερες εργασιακές συνθήκες και βελτιώσεις στην εκπαίδευση, αλλά οι πολίτες με αυτόν διατύπωναν «την αυτονόητη θέση ότι στη δημοκρατία δεν παραχωρούνται τα αγαθά (χάρη στη μεγαθυμία του ηγεμόνος) αλλά ανήκουν ισομερώς στους πολίτες», οι οποίοι είναι ισότιμοι μέσα στην κοινωνία των πολιτών δίχως εξαιρέσεις. Κανείς ούτε ακόμη ο επονομαζόμενος «χασάπης του Αλγερίου», ο στρατηγός Μασί αλλά και ούτε οι Γάλλοι αστυνομικοί μπορούσαν να κρατήσουν τους πολίτες μακριά από την επανακατάκτηση των δικαιωμάτων τους. 
 

Το αφιέρωμα στον Μάη του ’68, στη «διεκδίκηση μιας εγκόσμιας ουτοπίας» που απέκτησε ιστορικές διαστάσεις, δεν έχει ως στόχο να γεμίσει απλά μία λευκή σελίδα με μελάνι ούτε αποτελεί μία επετειακή-μνημειακή αναφορά αλλά, όπως τονίζεται και στο γράμμα της σύνταξης, γίνεται για να δώσει ελπίδα για νέους δρόμους στο σήμερα. Η περίοδος αυτή δεν μπορεί να περάσει στη λήθη, αφήνοντας στο περιθώριο όσα κατακτήθηκαν. Κατά την άποψη του Σάββα Μιχαήλ ο Μάης του ’68 «θα πρέπει πάντα να εξετάζεται ως σήμερον ως αύριον και ως χθες», αποτελώντας πυξίδα ελπίδας και δημοκρατίας σε εποχές καταστρατήγησης των δικαιωμάτων των πολιτών. 

«Η ποίηση είναι κατά βάθος μία επώδυνη επαναστατική τέχνη» 

Σε εναρμόνιση με τον επαναστατικό τόνο του Μάη του ’68 έρχεται το αφιέρωμα στον Μιχάλη Κατσαρό, που φέτος κλείνουν 20 χρόνια από τον θάνατό του. Τα αφιερώματα αυτά συνδέονται άρρηκτα, καθώς «φαίνεται πως η ποίηση είναι κατά βάθος μία προλεταριακή κι επώδυνη επαναστατική τέχνη όπου διακυβεύονται τα πάντα: η αγωνία του ποιητή (όπως και του επαναστάτη) να μιλήσει, να συνεπάρει τα πλήθη, να πείσει και να πειστεί. Έχει κάτι από την απολυτότητα της επανάστασης, το ρίσκο, αλλά και τη σπανιότητα της. Γιατί η ποίηση, όπως και η εξέγερση δε γράφεται και δεν πραγματώνεται καθημερινά. Ίσως γιατί δεν τις αντέχει ο ευάλωτος άνθρωπος. Ίσως γιατί το ίδιο το σύστημα μάς ωθεί στα βατά, μαθημένους να υπομένουμε δεινά και να διαχειριζόμαστε συμβάσεις, όχι να ρισκάρουμε ανατροπές». 

Μιχάλης Κατσαρός: «Μην αμελήσετε. Πάρτε μαζί σας νερό. Το μέλλον μας έχει πολλή ξηρασία» 

Στο 58^ο τεύχος του περιοδικού αποτυπώνεται ακόμη με ενάργεια και πολυπρισματικότητα η βιογραφία του Μιχάλη Κατσαρού (1919-1998). Η καταγραφή της ζωής και του έργου του εμπλουτίζονται με παραθέσεις ανέκδοτων και αθησαύριστων ποιημάτων, με μέρος της αλληλογραφίας του, αλλά και με συνεντεύξεις του ιδίου και του γιου του. Με αυτόν τον τρόπο δίνεται η δυνατότητα στον αναγνώστη να μελετήσει τον  Μιχάλη Κατσαρό όχι μόνο ως ποιητή αλλά και ως άνθρωπο, έχοντας στην ευχέρειά του ποικιλία εργαλείων. «Ο Κατσαρός, που για πολλούς είναι ο ποιητής μόνον τριών βιβλίων, ήταν ο ίδιος ένα ποίημα, πράξη και θεωρεία, ένα και το αυτό», σημειώνει ο  Γιάννης Δ. Στεφανάκις.
 

Ο ποιητής  Μιχάλης Κατσαρός γεννήθηκε στην Κυπαρισσία Μεσσηνίας, το 1919. Καταγόταν από εύπορη αλλά φυματική οικογένεια, γεγονός που τους προσέδωσε κοινωνικό στίγμα. Από μικρός είχε πνευματικές ανησυχίες, ενώ μεγαλώνοντας το 1937, μετά την αποφοίτησή του ήρθε μαζί με την οικογένειά του στην Αθήνα. Στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν πρότακτος στην ελληνική αεροπορία, ενώ στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής βασανίστηκε άγρια. Το 1945 έγινε μέλος στο ΚΚΕ. 

Η πρώτη επίσημη εμφάνισή του στον λογοτεχνικό χώρο 

Η πρώτη επίσημη εμφάνισή του στη λογοτεχνία σημειώθηκε στις 22 Φεβρουαρίου του 1946, με τη δημοσίευση του ποιήματος «Το Μπαρμπερίνικο καράβι» στο περιοδικό «Ελεύθερα Γράμματα». Το 1949, εξέδωσε την πρώτη του ποιητική συλλογή με τον τίτλο «Μεσολόγγι», ενώ το τελευταίο του έργο –πριν φύγει από τη ζωή το 1998– ήταν η ποιητική συλλογή «Εννέα τα επτά».
 
Ως λογοτέχνης εντάσσεται στην Α΄ Μεταπολεμική Γενιά, η ποίηση των οποίων χαρακτηρίζεται από σκοτεινότητα, και έντονα ψήγματα θλίψης, απόλυτα λογικό καθώς οι συγγραφείς της γενιάς αυτής ανδρώθηκαν σε μία εποχή που ο πόλεμος και ο θάνατος κυριαρχούσαν στο ευρωπαϊκό τοπίο. Παρόλα αυτά, ο  Μιχάλης Κατσαρός αποτυπώνει στην ποίησή του τη δική του ψυχοσύνθεση, «με τον δικό του φαινομενικά παιγνιώδη τρόπο –σχεδόν παιδιάστικο ύφος, με καυστικότητα ανεπαίσθητη –υπομειδιώντας όπως πάντα. Δεν ήταν αυστηρός αλλά ακριβοδίκαιος με τους άλλους λογοτέχνες, διάβαζε διαρκώς (με άποψη που διατύπωνε εύστοχα σε ανύποπτο χρόνο) κάθε ποιητική συλλογή παλαιότερων και νεώτερων που έπεφτε στα χέρια του» σημειώνει ο  Κώστας Κρεμμύδας.
 
Ως επιστέγασμα του άρθρου αξίζει να αναφερθεί η απάντηση που είχε δώσει ο ποιητής σε ερώτηση της δημοσιογράφου Μαριάννας Πολυχρονιάδου το 1993.
 
—Ποιους ανθρώπους χρειάζεται περισσότερο σήμερα η κοινωνία μας πιστεύετε;
—Τους αρχαιολόγους χρυσής Βεργίνας. Γιατί έτσι θα ανακαλύψουμε τον πολιτισμό και θα ξεχάσουμε τους καταστροφείς του, απαντά ο κ. Μιχάλης Κατσαρός.
 
Ο ίδιος υπήρξε πάντοτε ένας άνθρωπος επαναστάτης που δεν αγωνιζόταν απλώς για να εμπλουτίσει την νεοελληνική λογοτεχνική γραμματεία, αλλά για να δημιουργήσει πολιτισμό, να δώσει φως και αξίες σε έναν λαό.
 
Στη συνέχεια ακολουθούν 2 ενδεικτικά ανέκδοτα ποιήματα του κ. Μιχάλη Κατσαρού που φιλοξενούνται στο περιοδικό «Μανδραγόρας».
 

Μάης του ’68 

Ο κοινωνικός μετασχηματισμός ξεκίνησε λίγο μετά την επανεκλογή του Σαρλς ντε Γκολ ως προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας. Ο άκρατος συντηρητισμός του και οι υπερεθνικιστικές του τάσεις δεν άργησαν να προκαλέσουν αντιδράσεις εντός των συνόρων, ειδικότερα σε μία εποχή που οι κοινωνικές αλλαγές και οι αντιπολεμικές διαδηλώσεις έκαναν την εμφάνιση τους ανά την εμφύλιο.
 
Οι συγκρούσεις που έδωσαν το εναρκτήριο λάκτισμα ξεκίνησαν στις 22 Μαρτίου 1968, όταν 150 φοιτητές κατέλαβαν ένα κτήριο στο πανεπιστήμιο Ναντέρ του Παρισιού, ώστε να δηλώσουν την εναντίωση τους στις πρακτικές του ταξικού συστήματος και του κυβερνητικού ελέγχου στην παιδεία. Αν και η συγκεκριμένη διαδήλωση έληξε ειρηνικά, τις εβδομάδες που ακολούθησαν όμως, φοιτητικές εξεγέρσεις με τη συμμετοχή εργατών, εκπαιδευτικών αλλά και με την πλειοψηφία των Γάλλων πολιτών έκαναν συνεχώς την εμφάνιση τους, δηλώνοντας εμφατικά την ανάγκη για περισσότερη Δημοκρατία στη χώρα. Η αντίδραση της πολιτικής ηγεσίας ήταν συγκεντρώσουν τον στρατό και την αστυνομία ώστε να αποκρούσουν με βία και συλλήψεις τους επαναστάτες. Η κατάσταση αυτή διατηρήθηκε μέχρι και τις 23 Ιουνίου του ίδιου έτους, όπου μετά τις εκλογές και την πλειοψηφική νίκη της δεξιάς, και του Σαρλς ντε Γκολ εισήχθησαν σοβαρές μεταρρυθμίσεις στην παιδεία και γενικότερα στον τρόπο διοίκησης της χώρας.
 
Σημ.
Τόσο οι φωτογραφίες του Μιχάλη Κατσαρού όσο και αυτές του Μάη του ’68 είναι από τον «Μανδραγόρα»

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.