Μερικες αληθειες για τη Τουρκια του 2018 με μια ουδετερη, κατα το δυνατον, ματια

Γενική προσέγγιση 

Η Τουρκία, μέχρι το 2016 και  πριν το πραξικόπημα, συγκαταλέγονταν στις πιο ελκυστικές αναδυόμενες οικονομίες για άμεσες ξένες επενδύσεις, ήταν στη πρώτη πεντάδα. Ακόμη και σήμερα, παρά  τις δυσκολίες, πολιτική κρίση, κίνδυνοι  τρομοκρατίας, εμπλοκή  σε συρράξεις με γειτονικές χώρες, παραμένει πιο ελκυστική από τη χώρα μας για άμεσες ξένες επενδύσεις. Βέβαια, είναι ευάλωτη σε ενδεχόμενο δραματικής φυγής ξένων κεφαλαίων και αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις  όπως, διακύμανση/υποτίμηση της ισοτιμίας της λίρας, αυξημένο έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, μεγάλο ιδιωτικό εξωτερικό δανεισμό και  σχετικά υψηλό ποσοστό πληθωρισμό. Πάντως το δημόσιο χρέος της ως %  του ΑΕΠ της, κινείται στο 36%, ενώ ξεπερνά το 65%, όταν προστεθεί και το ιδιωτικό των επιχειρήσεων. Είναι η οικονομία της φούσκα ή κάνει τον κύκλο της  μετά 15 χρόνια ισχυρής και με  βάθος ανάπτυξης -σημαντική εγχώρια προστιθεμένη αξία και εξωστρέφεια- δηλαδή μπήκε σε κύκλο ύφεσης; Θα προσπαθήσουμε να δώσουμε μια κατά το δυνατό αντικειμενική εικόνα με δείκτες και στοιχεία και όχι με απλές περιγραφές θέσεων. Το κάνουμε γιατί η χώρα μας ζει δυστυχώς με μύθους,  με αρχαιολατρίες, με παϊσιανές προφητείες για τη γείτονα χώρα, γιατί ενώ θα μπορούσε να είναι ο τίγρης της Ν.Α Ευρώπης, παραμένει μια κρατικότροπη χώρα, χωρίς μέλλον για μας τους νέους. 

Ρυθμοί ανάπτυξης       

Με ρυθμούς άνω του 7%  αναπτύχθηκε η τουρκική οικονομία για πάνω από 14 χρόνια. Ακόμη και το  δύσκολο 2017 υπήρξαν σημαντικές αναπτυξιακές επιδόσεις- 7,45 % έναντι του 1,3% της Ελλάδας. Οι τομείς της βιομηχανίας με την παραγωγή ρουχισμού, ηλεκτρικών συσκευών και άλλων βιομηχανικών προϊόντων υψηλής τεχνολογίας, των κατασκευών, του τουρισμού, της μεταποίησης, της γεωργίας, είναι αυτοί που οδηγούν την άνθηση της τουρκικής οικονομίας. Επίσης, η αύξηση των εξαγωγών και οι καταναλωτικές δαπάνες των νοικοκυριών συνεισφέρουν σημαντικά στο ΑΕΠ. Υπάρχει βέβαια σήμερα  κίνδυνος υπερθέρμανσης λόγω, πληθωριστικών φαινομένων, χαμηλών επιδοτουμένων επιτοκίων και εύκολου δανεισμού, διόγκωσης των εισαγωγών που γίνονται και ακριβές λόγω υποτίμησης της λίρας, αυξάνοντας και το εμπορικό έλλειμμα ως % του ΑΕΠ.  Σύμφωνα με τούρκους οικονομολόγους, η ενίσχυση της κατανάλωσης, κύρια εισαγόμενων προϊόντων, είναι μάλλον προεκλογική στρατηγική και ελπίζεται μετά τις εκλογές να υπάρξουν διορθώσεις. 

Διάρθρωση του ΑΕΠ 

Η διάρθρωση του ΑΕΠ της δείχνει μια σύγχρονη βιομηχανική χώρα, όχι ακόμη μεταβιομηχανική- με ισχυρή παραγωγική βάση. Ο πρωτογενής τομέας συνεισφέρει το 6%, ο δευτερογενής το 33% και ο τριτογενής το 61%. Συγκρίσεις με τη χώρα μας απογοητευτικές, τριτογενοποιημένη οικονομία βασισμένη σε φτηνές υπηρεσίες χαμηλής προστιθέμενης αξίας. 

Διάρθρωση απασχόλησης 

Η διάρθρωση της απασχόλησης δείχνει επίσης μια σύγχρονη βιομηχανική χώρα, όχι όμως στον ίδιο βαθμό, όπως η διάρθρωση του ΑΕΠ της.  Ο πρωτογενής τομέας απασχολεί το 9%, ο δευτερογενής το 26% και ο τριτογενής το 65%. Αξιοσημείωτη παρατήρηση, το ποσοστό των υψηλής εξειδίκευσης βιομηχανικών εργατών είναι υψηλό και συγκρίσιμο με αυτό της Γερμανίας και Γαλλίας. Η χώρα μας έχει ελάχιστες βιομηχανικές μονάδες υψηλής τεχνολογίας με απασχόληση άνω των 250 ατόμων, άρα είναι περιττή οιαδήποτε σύγκριση. Επίσης η ανεργία είναι η μισή της ελληνικής, παρότι ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός της είναι 40% υψηλότερος -ακόμη και το brain drain  είναι ίσο με το 30% του ελληνικού. 

Μέση συνολική και τεχνολογική προστιθεμένη αξία βιομηχανικών προϊόντων 

Η τεχνολογική πρόοδος και η καινοτομία αποτελούν βασικούς μοχλούς της ανταγωνιστικής ανάπτυξης στις αναπτυγμένες οικονομίες. Η τουρκική οικονομία παρουσιάζει σημαντικές επιδόσεις σε κρίσιμους καινοτόμους και διεθνώς ανταγωνιστικούς βιομηχανικούς κλάδους, όπως και πολλές μεγάλες επιχειρήσεις, άνω 250 ατόμων,  με υψηλή προστιθέμενη αξία και υψηλής εξειδίκευσης θέσεις εργασίας. Η Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία (ΑΠΑ) αποτελεί ένα καλό δείκτη του τεχνολογικού επιπέδου της παραγωγικής δομής μιας εθνικής οικονομίας. Κλάδοι: α. χαμηλής τεχνολογίας, Τουρκία  28 % – Ελλάδα 43% β. μέσης τεχνολογίας, Τουρκία  26 % –  Ελλάδα 40% γ. υψηλής τεχνολογίας, Τουρκία  26 % –  Ελλάδα 40%. Και πιο ειδικά, η μέση συνολική και τεχνολογική ΑΠΑ των βιομηχανικών προϊόντων είναι 65% και 76% αντίστοιχα υψηλότερες των ελληνικών. 

Κόστος δανεισμού των ΜμΕ 

Τα επιτόκια δανεισμού είναι πολύ υψηλά, άνω του 17%,  για τις επιχειρήσεις στη Τουρκία, αλλά υπάρχει κρατική επιδότηση 50% με στόχο την ύπαρξη ρευστότητας στην αγορά και διατήρηση υψηλών ρυθμών ανάπτυξης. Ακόμη, πολλές εξαγωγικές τουρκικές επιχειρήσεις δανείζονται με ευνοϊκούς όρους από ξένες τράπεζες. Αντίθετα και συγκριτικά με τη Τουρκία, τα επιτόκια στη χώρα μας είναι στο 40% των τουρκικών, αλλά υπερδιπλάσια άλλων χωρών της ευρωζώνης. Αυτό είναι αποτέλεσμα της εξαιρετικά δυσμενούς κατάστασης στην οποία βρίσκονται οι τράπεζες μας, τόσο σε ό,τι αφορά τη ρευστότητα, όσο και τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Σε κάθε περίπτωση το χρηματοοικονομικό και τραπεζικό σύστημα της Τουρκίας είναι σημαντικά υγιέστερο του δικού μας. 

Βαθμός ψηφιοποίησης δημόσιων λειτουργιών 

Ο βαθμός ψηφιοποίησης που αφορά στο λειτουργικό εκσυγχρονισμό του κράτους και της δημόσιας διοίκησης και την αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών προς τους πολίτες μέσω των ΤΠΕ, είναι πολύ υψηλότερος στη Τουρκία, από ό,τι στη χώρα μας. Διαθέτει ψηφιακά, κτηματολόγιο, κτιριολόγιο, δασολόγιο,  υδατολόγιο και πλατφόρμες εξυπηρέτησης πολιτών για όλα τα θέματα. Ακόμη, υπάρχει πλήρης διαλειτουργικότητα, διαφάνεια, εύκολη προσβασιμότητα και ασφάλεια/ιδιωτικότητα των συστημάτων. Συγκρίσεις με τη χώρα μας…. παρασάγγας πίσω. 

Εισοδηματικές ανισότητες-δείκτης Gini 

Ο πλέον συνηθισμένος  δείκτης ανισοκατανομής εισοδήματος είναι ο Gini, που κυμαίνεται από 0-100, άρα όσο πιο χαμηλός, τόσο καλύτερη ισοκατανομή. Η Τουρκία έχει κάνει πρόοδο τα τελευταία 15 χρόνια και από 52,3 έπεσε το 2016 στο 43,5. Πάντως η Ελλάδα, παρά τη κρίση, έχει καλύτερη ισοκατανομή εισοδημάτων, βρίσκεται στο 34,5. Αντίθετα, η Τουρκία έχει καλύτερη λειτουργική κατανομή του εισοδήματος σε εργασία και κεφάλαιο, μετά το 2010. Λόγω συρρίκνωσης των μισθών στη χώρα μας, χειροτέρεψε η θέση των εργαζόμενων έναντι των κεφαλαιούχων, αντίθετα στη Τουρκία υπήρξε θετική πορεία για τους εργαζόμενους. 

Επάρκεια σε βασικούς οικονομικούς τομείς 

Η επάρκεια, ως οικονομικός δείκτης, είναι πολύ σημαντικός και δεν έρχεται σε σύγκρουση με τη θεωρία περί συγκριτικού πλεονεκτήματος των χωρών. Αυτό γιατί οι νέες τεχνολογίες έχουν αλλάξει τους όρους ανταγωνισμού και γιατί σημασία έχει τα όποια συγκριτικά πλεονεκτήματα να μετεξελίσσονται σε δυναμικά και ανταγωνιστικά. Ο επόμενος πίνακας δείχνει τις υστερήσεις της χώρας μας σε σχέση με την Τουρκία (πηγή: OECD reports)

Είδος επάρκειας Διατροφική= εγχώρια παραγωγή ως % συνολικής ζήτησης Ενεργειακή= εγχώρια παραγωγή ως % συνολικής ζήτησης Τεχνολογική= εγχωρία παραγωγή ως % συνολικής ζήτησης Ιδιοπαραγωγή αμυντικών συστημάτων
Τουρκία 83 37 75 78
Ελλάδα 65 50 48 26

 

Δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξη (Ε&Α) 

Οι δαπάνες  για έρευνα και ανάπτυξη ως ποσοστό του ΑΕΠ είναι πολύ σημαντικός δείκτης γιατί δείχνει πόσο μια οικονομία βασίζεται σε καινοτόμους, υψηλής τεχνολογίας και διεθνώς ανταγωνιστικούς κλάδους. Επίσης σημαντικό είναι τι ποσοστό δαπανών για έρευνα και ανάπτυξη προέρχεται από το κράτος και τι από τις επιχειρήσεις. Η Τουρκία δαπανά για Ε&Α περίπου το 1% του ΑΕΠ της, από το οποίο 61% περίπου από το κράτος και 39% από τις επιχειρήσεις. Για τη χώρα μας τα αντίστοιχα ποσοστά είναι 0,78% και 69% και 31%. Αντανάκλαση αυτού είναι ότι, παρότι το εμπορικό ισοζύγιο μας με τη Τουρκία είναι σε απόλυτες τιμές πλεονασματικό κατά 450 εκατ. ευρώ, μια ποιοτική προσέγγιση-σύνθεση εισαγόμενων/εξαγόμενων προϊόντων /υπηρεσιών- δίνει διαφορετική εικόνα. Εξάγουμε πρώτες ύλες, πετρελαιοειδή, τρόφιμα και καλλυντικά πολύ χαμηλής συνολικής και εγχώριας προστιθεμένης αξίας και εισάγουμε έπιπλα, ενδύματα, μηχανές, μηχανήματα, πούλμαν, αυτοκίνητα με διπλάσια συνολική και εγχώρια προστιθεμένη αξία. Εάν γίνει αναγωγή των διμερών εμπορικών συναλλαγών σε όρους προστιθέμενης αξίας, τότε οι εξαγωγές μας αποτελούν το 31% των εισαγωγών. 

Συμπέρασμα 

Η Τουρκία είναι μια μεγάλη χώρα και ως έκταση και ως πληθυσμός.  Τα τελευταία 15 χρόνια αύξησε το ΑΕΠ της κατά 245%, είναι 17η παγκόσμια οικονομική δύναμη με στόχο έως το 2025 να μπει στις 10 πλουσιότερες του πλανήτη. Το οικονομικό θαύμα της οφείλεται στις μεταρρυθμίσεις που έκανε σε όλους τους τομείς, δημόσιο, ιδιωτικό, κοινωνικό. Δεν χρειάζεται ούτε να υπερτιμάμε, ούτε να υποτιμάμε τις πραγματικές οικονομικές δυνατότητές της. Αντίθετα, οι ευκαιρίες για συνεργασίες σε όλους τους τομείς είναι πολλές, και το όφελος θα είναι μεγάλο και για τις 2 χώρες.  Μπορεί το διμερές εμπόριο να φτάσει και τα 10 δισ ευρώ, κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις, εμείς να γίνουμε πιο εξωστρεφείς και πιο ανταγωνιστικοί μέσω έξυπνων μεταρρυθμίσεων δημοσίου και ιδιωτικού τομέα και εκείνοι λιγότερο επιθετικοί προς τη χώρα μας, μια που παραμένει ο πιο φιλικός γείτονάς της από κάθε άποψη.
 

*Ο Ευθύμιος Σταθάκης είναι  Μηχανολόγος Μηχανικός Π&Δ, MSc AIS, υποψήφιος PhD

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.