«Μοδιστρες στην Κομοτηνη»

Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας

Η κυρία Χρυσοθέα Αποστολίδου, συνταξιούχος υπάλληλος του Γραφείου Στρατολογίας στον Δήμο Κομοτηνής και για χρόνια εθελόντρια νοσηλεύτρια του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, συγκέντρωσε το 2011 σε έναν μικρό τόμο υπό τον τίτλο «Ενθύμιο. Μνήμες-Αναμνήσεις-Βιώματα» 22 άρθρα που κατά καιρούς συνέγραψε και δημοσίευσε στον τοπικό τύπο της Κομοτηνής.
 
Η συντάκτρια αυτών των κειμένων ανακαλεί, μέσω της μνήμης, τη μεταπολεμική ζωή της πόλης και δημιουργεί με τα καλογραμμένα κείμενά της εναργείς εικόνες της αστικής της ζωής. Αληθινός θησαυρός προς αξιοποίηση, η κυρία Αποστολίδου χαρίζει στους νεότερους τη δυνατότητα να γνωρίσουν, κοντά στην επίσημη τοπική ιστορία, πτυχές της «μικροϊστορίας» της, των καθημερινών αφανών ανθρώπων της, που κατέβαλλαν μεγάλο μόχθο για τη δύσκολη επιβίωσή τους. Τέτοιες ήταν και «οι μοδίστρες της Κομοτηνής» από το ομότιτλο κείμενο της κυρίας Αποστολίδου.
 
Στην Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας αξίζει να τις θυμηθούμε. Κ.Σ.
 
«Μοδίστρες, ένα γυναικείο  κατεξοχήν  επάγγελμα,  που  σιγά σιγά εξαφανίζεται από την πόλη μας όπως και άλλα παραδοσιακά επαγγέλματα. Πριν από χρόνια πολλά μάλιστα, κάθε γειτονιά είχε και τη μοδίστρα της, με τις μαθήτριές της. Πολλά κορίτσια τότε, δεν ακολουθούσαν ανώτερες σπουδές. Όταν τελείωναν το Δημοτικό Σχολείο και εφ' όσον δεν θα συνέχιζαν στο Γυμνάσιο, πήγαιναν σε μια «καλή» μοδίστρα για να μάθουν την τέχνη του ραψίματος. Άλλωστε, ήταν ένα από τα προσόντα που έπρεπε να διαθέτει μια κοπέλα για να θεωρείται καλή νοικοκυρά και να είναι εντάξει στα καθήκοντά της, όταν θα άνοιγε δικό της σπίτι-νοικοκυριό. Έτσι, μαζί με τα προικιά που θα της έδινε η οικογένειά της, της αγόραζε και μια ραπτομηχανή· άλλοτε ήταν χειροκίνητη. μετά έγιναν ποδοκίνητες οι ραπτομηχανές, συνήθως «Σίγγερ». Μάθαινε λοιπόν στο μοδιστράδικο η κοπέλα να ράβη τα δικά της ρούχα και της οικογένειάς της: παλτά φορέματα, ταγιέρ, μαντώ, μπλούζες, πουκάμισα, ανδρικά, ρόμπες, αλλά και εσώρουχα γυναικεία και ανδρικά, όπως και τον ρουχισμό του σπιτιού, δηλ. σεντόνια, μαξιλάρια, καλύμματα, κουρτίνες κλπ.
 

Εκείνη την εποχή, δεν υπήρχαν βιοτεχνίες «ετοίμων ενδυμάτων» και «ειδών προικός» και η έλλειψή τους μαζί με τη μεγάλη ανάγκη ένδυσης και οικιακού εξοπλισμού, ανάγκαζαν τη γυναίκα να ασχοληθεί εκτός από τις άλλες βαριές δουλειές του νοικοκυριού και με το ράψιμο του ρουχισμού των μελών της οικογένειας και του σπιτιού. Όλα στο χέρι γίνονταν. Πολλές κοπέλες, αφού συμπλήρωναν τον κύκλο της εκμάθησής τους δίπλα στη μοδίστρα –τρία χρόνια περίπου– έκαναν και την πρακτική τους εξάσκηση μέσα στην οικογένεια, είχαν και κάποια αγάπη στην τέχνη αυτή, αποφάσιζαν να ράβουν και ξένα, ν’ ασχοληθούν επαγγελματικά για να συμβάλλουν έτσι στον οικογενειακό προϋπολογισμό.
 
Κάθε μοδίστρα που έρραβε και ξένα, επαγγελματικά, είχε το δικό της εργαστήριο ένα δωμάτιο του σπιτιού της συνήθως. Μέσα σ’ αυτό, υπήρχε ένα μεγάλο τραπέζι, ένας μεγάλος καθρέφτης, μια ραπτομηχανή που ήταν το βασικό εργαλείο, μασουράκια, κουβαρίστρες με κλωστές σε όλα τα χρώματα, ψαλίδια μεγάλα και μικρά, μολύβια, βελόνια, καρφίτσες, σημαδόπετρες, δακτυλήθρες, μεζούρες, χάρακες, κουμπιά, γαντζάκια, «σούστες» φερμουάρ, ένας πήχυς (ξύλινο μέτρο), αρκετά φιγουρίνια και ένα σίδερο, που άλλοτε θερμαίνονταν με αναμμένα κάρβουνα, και αργότερα ήταν ηλεκτρικό και ατμού. Μπορούσε να κατασκευάση τα πάντα η μοδίστρα στο εργαστήριό της, όπως αναφέρεται πιο πάνω, αλλά και να επιδιορθώση κάποια ρούχα, να τα ξαναρράψη από την άλλη μεριά του υφάσματος, –όταν πάλιωναν και ξεθώριαζαν– ή να κάνη από τα παλιά ρούχα καινούργια, τα μεγαλύτερα δηλαδή σε μικρότερα για τα παιδιά. Κάποιες πολύ επιδέξιες μοδίστρες, έρραβαν ακόμη και νυφικά.
 
Κάθε μοδίστρα είχε και τις μαθήτριές της, άλλες πολλές και άλλες λίγες, που τις μάθαινε την τέχνη και την βοηθούσαν στο ράψιμο κάνοντας τρύπωμα-ξετρύπωμα, ρεμπάτεμα, καθάρισμα των ραφών (σουρφιλέ), κουμπότρυπες, ράψιμο του ποδόγυρου, κουμπιών και άλλα.
 
Το ύφασμα οι πελάτισσες το προμηθεύονταν από τα εμπορικά καταστήματα της Κομοτηνής. Το πήγαιναν στη μοδίστρα, η οποία το μετρούσε, έπαιρνε και τα μέτρα της πελάτισσας που είχε διαλέξει εν τω μεταξύ το μοντέλο από τα φιγουρίνια, το σχεδίαζε στο μεγάλο τραπέζι και άρχιζε η διαδικασία του ραψίματος. Μετά από τρεις ή τέσσερεις πρόβες, το ρούχο ήταν έτοιμο. Το σιδέρωνε και το έστελνε με τις μικρότερες μαθήτριές της στην πελάτισσα, που έδινε κι ένα πουρμπουάρ στη «μικρή».
 
Στην πόλη μας υπήρχαν πολλές μοδίστρες και μοδιστράδικα. Από τις παλιές μοδίστρες ήταν η Άννα Αδριανουπολίτου-Κοκώνη στην οδό Νεαπόλεως, που είχε περισσότερες από δέκα μαθήτριες, η Βασιλική Δελτσίδου στην οδό Βίγας, η Χρυσούλα Χ’Γεωργίου στην οδό Θερμοπυλών, η Φιλίτσα Γρηγορίου στη Σαγγαρίου, η Αλεξάνδρα Ταξιλδάρη στη Μ.Μ. Ανθίμου, η Αντζέλ Γκούγκλη στη Μιθριδάτου, η Φωτεινή Καλφοπούλου στη Λοχ. Ορφανουδάκη, η Δέσποινα Πρινίτου στην Αγ. Γεωργίου, οι αδελφές Μπινούλα και Μαρούλα κοντά στην εκκλησία του Αη-Γιώργη και άλλες, που δεν υπάρχουν πια στη ζωή.
 

Άλλες μοδίστρες που βρίσκονται στην πόλη μας αλλά έπαυσαν να εργάζονται είναι η Ελένη Δράκου στην οδό Μ. Μπότσαρη, η Μαρίκα Μπεκρή-Κάσα στην Πλατ. Νίκης, η Μαρίκα Σαλικίδου στην οδό 1914, η Τασούλα Στράντζαλη επίσης στην οδό 1914 (Καβακλιώτικα), οι αδελφές Ανθούλα και Χρυσούλα Ρίζου (Σουκιάζη) στην Γ. Κονδύλη, η Πόπη Φλώρου-Κάρρα στη Μακεδονίας, η Δέσποινα Δοντά στην Εγνατίας, η Μαρίκα Σιμιτοπούλου στην οδό Σωκράτους, η Φρόσω Βραδέλη στην οδό Νικαίας, η Μαρίκα Γκιούλη-Λουκίσα στην οδό Μιαούλη, η Ευαγγελία Λεμονίδου στη Χαρ. Βαμβακά, και άλλες που δεν έτυχε να τις γνωρίσω.
 
Σήμερα τα έτοιμα ρούχα στοιχίζουν πολύ φθηνότερα και δεν συμφέρει το ράψιμο γι’ αυτό και οι μοδίστρες είναι λίγες. Αυτές οι πελάτισσες όμως που επιμένουν στο παραδοσιακό χειροποίητο ρούχο, εξυπηρετούνται από το ζεύγος Νίκου και Σωτηρίας Κουτίδη στο ατελιέ τους στην οδό Σωκράτους. Επίσης από την κ. Φακούδη, στην οδό Εγνατίας, την πολύ ευγενική κυρία Παναγιώτα Ταρνανά, μοδίστρα στην οδό Φιλήμονος και στο ατελιέ ραπτικής και διορθωμάτων της Σουλτάνας Τσομπανίδου στην οδό Α. Αποστολίδη.
 
Σίγουρα και άλλες μοδίστρες (όχι όμως πολλές) θα υπάρχουν, αλλά η Κομοτηνή μας μεγάλωσε πολύ, ήλθαν πολλοί καινούργιοι κάτοικοι και δεν δόθηκε ευκαιρία να τις μάθω.
 
Η τέχνη της μοδίστρας είναι δουλειά σκληρή, απαιτητική, θέλει υπομονή, αντοχή και δεξιοτεχνία αυτά όμως την έκαναν να είναι ένα σοβαρό και σεβαστό επάγγελμα, και στα παλαιότερα χρόνια, αλλά και σήμερα.»

Οι φωτογραφίες του κειμένου προέρχονται από το βιβλίο των Βασίλη Αϊβαλιώτη και Σοφία Αδαμαντίδου, «Μοδίστρες και μοδιστρική στην Ξάνθη», εκδόσεις ΠΑΚΕΘΡΑ

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.