Ας μιλησουμε λοιπον για την αναπτυξη στη Θρακη

Του Δάμωνα Δαμιανού*

Η ελληνική πολιτική τάξη έκανε μια πολύ συγκεκριμένη επιλογή μετά το 1974 και αυτή αφορούσε στην εξάπλωση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε ολόκληρη την επικράτεια. Με μπούσουλα αυτή την λογική φτιάχτηκαν πανεπιστημιακές σχολές ακόμα και στις πιο απομακρυσμένες περιοχές- επιστημονικά περιττές πολλές φορές- με στόχο να τονωθεί η ανάπτυξη της ελληνικής περιφέρειας με την παρουσία εκατοντάδων και άλλοτε χιλιάδων φοιτητών, καθηγητών και υπαλλήλων εκτός των τειχών Αθηνών και Θεσσαλονίκης. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι η εγκατάλειψη της υπαίθρου ήταν κάτι περισσότερο από προφανής που σταδιακά στις δεκαετίες του 1950 και 1960 έφτασε στα επίπεδα της πλήρους παρακμής, η οποία τονώθηκε από την εσωτερική και εξωτερική μετανάστευση και την δημιουργία ενός αστικού υδροκεφαλισμού με το 60% περίπου του πληθυσμού να στοιβάζεται σε Αττική και Θεσσαλονίκη.
 
Εξαίρεση σε αυτόν τον κανόνα δεν υπήρξε και η Θράκη βέβαια, το αφήγημα για την  οποία πράγματι επενδύθηκε και με τους περίφημους «εθνικούς λόγους». Δεν θα πρέπει να μας διαφεύγει όμως το γεγονός ότι εξαιτίας ακριβώς των «εθνικών ανησυχιών», η Θράκη παρέμεινε μέχρι σχεδόν και την δεκαετία του 1990 ο φτωχός συγγενής της ανάπτυξης σε σύγκριση με όλες τις άλλες ελληνικές διοικητικές ενότητες. Εξαιρούνται ίσως η Ήπειρος και η Δυτική Μακεδονία εξαιτίας γεωγραφικής απομόνωσης και έντονων μεταναστευτικών ρευμάτων που αντιμετώπισαν μετά τον  εμφύλιο πόλεμο.
 
Το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης σήμερα αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα περιφερειακά πανεπιστήμια σε αριθμό φοιτητών, σχολών, τμημάτων και παραγόμενου επιστημονικού έργου. Και είναι αλήθεια ότι η παρουσία του στις τρεις μεγάλες πόλεις της Θράκης (Κομοτηνή, Ξάνθη, Αλεξανδρούπολη) καθώς και της Ορεστιάδας αργότερα, αποτέλεσε αφορμή για εισροή μεγάλων οικονομικών πόρων στις τοπικές κοινωνίες με όλα τα θετικά αλλά και τις παθογένειες που συνήθως εγκυμονούν αυτά τα φαινόμενα.
 
Πρέπει να ντρεπόμαστε ως Θρακιώτες γι’ αυτό; Οφείλουμε να απολογούμαστε σε κάποιους για τους φοιτητές και τις σχολές που διαθέτει η περιοχή μας και να κουβαλούμε ενοχικά σύνδρομα για το γεγονός ότι στην Θράκη αναπτύσσεται για 40 ολόκληρα χρόνια μια μεγάλη πανεπιστημιακή κοινότητα με ακαδημαϊκές περγαμηνές και έργο που ξεπερνά τα ελληνικά σύνορα; Όχι βέβαια. Άλλωστε, δύσκολα θα συναντήσει κανείς στις μέρες μας ελληνική επαρχία χωρίς, έστω, και μια ανώτερη ή ανώτατη σχολή!
 
Πρόσφατα ο υπουργός Παιδείας και ο πρωθυπουργός επανήλθαν στην παλαιά θεωρία για την αναγκαιότητα ίδρυσης και λειτουργίας μιας τέταρτης Νομικής Σχολής υπό την μορφή υπόσχεσης και εξαγγελίας, αυτή την φορά στην Πάτρα. Δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει αυτό. Επαναλήφθηκε  και το μακρινό 1992, όταν μια άλλη πολιτική ηγεσία με εντελώς διαφορετική ιδεολογία από τη σημερινή αλλά με εξίσου, θα τολμούσα να πω, πελατειακή αντίληψη για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, εξήγγειλε τμήμα Νομικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, στην καρδιά της Αθήνας!
 
Η πρόκληση και η προφανής σκοπιμότητα εναντίον της Νομικής Κομοτηνής ήταν τόσο μεγάλη, που η τοπική κοινωνία τότε και ό,τι την αντιπροσώπευε σε επίπεδο παραγωγικών φορέων και πανεπιστημίου, δεν τους άφησε σε χλωρό κλαρί. Η Νομική παρέμεινε κλειστή επί εβδομάδες πολλές, η κυβερνητική παράταξη στα πανεπιστήμια έχασε με πάταγο τις φοιτητικές εκλογές μετά από χρόνια στη Νομική Κομοτηνής και ο Γιώργος Σουφλιάς που ήταν υπουργός Παιδείας της κυβέρνησης Κ. Μητσοτάκη, δεν ξαναήρθε στην Κομοτηνή παρά μόνο όταν «ξέχασε» πόσο μεγάλη αναγκαιότητα για τον τόπο ήταν μια νέα Νομική στο Πάντειο…
      
Είκοσι πέντε χρόνια μετά, προέκυψε και πάλι ως «αδήριτη αναγκαιότητα» η ίδρυση Νομικής Σχολής. Με 45.000 δικηγόρους εντωμεταξύ στην αγορά εργασίας εκ των οποίων οι μισοί άνεργοι και ετερο-απασχολούμενοι και χιλιάδες ακόμη που φοιτούν σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Κομοτηνή και ετοιμάζονται να αποφοιτήσουν τα επόμενα χρόνια προκειμένου για να διεκδικήσουν το δικαίωμα στην επαγγελματική αξιοποίηση των σπουδών τους. Με μεγάλο αριθμό πανεπιστημιακών όλων των βαθμίδων που θα έβλεπαν ως μια πολλή καλή προοπτική για την επαγγελματική τους εξέλιξη να σταματήσουν την βασανιστική καθημερινότητα της μετακίνησής τους με αεροπλάνο στην Κομοτηνή και την δυνατότητα να παραμείνουν πολύ κοντά στην Αθήνα, μετακινούμενοι πολύ πιο άνετα σε μια πόλη όπως η Πάτρα. Με χιλιάδες ελληνικές οικογένειες από την Λάρισα και κάτω που θα προτιμούσαν φυσικά μια εναλλακτική επαρχιακής Νομικής Σχολής κοντά στην Αθήνα από την μετακόμιση των παιδιών τους στην μακρινή Θράκη. Με τον αριθμό των εισακτέων να παραμένει ο ίδιος αλλά να κατανέμεται πλέον σε τέσσερις πόλεις… 
 
Ας ενσκήψουμε όμως στην αριθμητική της κυβέρνησης η οποία υποστηρίζει ότι χρειάζεται μια 4η Νομική Σχολή στην Ελλάδα για να αποσυμφορήσει τις υπάρχουσες.
 
Η Νομική Σχολή της Κομοτηνής δέχτηκε κατά την τρέχουσα ακαδημαϊκή χρονιά 450 εισακτέους, δηλαδή σχεδόν το 25% του συνόλου των εισακτέων στις σχολές και τα τμήματα του Δημοκριτείου που εδρεύουν στην Κομοτηνή. Η Νομική Αθηνών έλαβε 410 εισακτέους και η αντίστοιχη της Θεσσαλονίκης 350. Ας υποθέσουμε επιπλέον ότι  ο πραγματικός λόγος για την ίδρυση Νομικής Σχολής στην Πάτρα είναι η αποσυμφόρηση των Νομικών Σχολών. Αυτό σημαίνει ότι επί συνόλου 1.210 εισακτέων, κάθε σχολή μεταξύ των τεσσάρων που θα λειτουργούν, εφεξής θα λαμβάνει κατά μέσο όρο 302 φοιτητές κατ’ έτος ενώ έως τώρα οι υφιστάμενες τρεις Νομικές Σχολές πήραν το 2017 κατά μέσο όρο από 403 φοιτητές η κάθε μία…
 
Ισχυρίζεται με άλλα λόγια το υπουργείο Παιδείας ότι θα ιδρύσει μια 4η Νομική Σχολή στην Ελλάδα για να κατανέμει κάθε χρόνο αναλογικότερα κατά μέσο όρο 100 (!) φοιτητές, που υποτίθεται ότι στοιβάζονται σήμερα στα αμφιθέατρα των υφιστάμενων σχολών. Επιχείρημα έωλο και υποτιμητικό για τις Νομικές σπουδές, το νομικό κόσμο της χώρας αλλά και για το ίδιο το Πανεπιστήμιο των Πατρών.
 
Παρατηρώντας τους αριθμητικούς συσχετισμούς των ελληνικών ανωτάτων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, διαπιστώνουμε και κάτι ακόμα σημαντικότερο. Ό,τι δηλαδή το Πανεπιστήμιο των Πατρών δεν είναι καθόλου μικρό και καθόλου ζημιωμένο από τον καταμερισμό των περιφερειακών ΑΕΙ. Αντιθέτως, είναι το μεγαλύτερο περιφερειακό ΑΕΙ με 24 τμήματα εν λειτουργία και 4.243 εισακτέους σε αυτά κατά το έτος 2017.
 
Η Κομοτηνή στον αντίποδα, στα 7+1 ( με την ενοποίηση Κοινωνικής Διοίκησης και Πολιτικών Επιστημών) πανεπιστημιακά τμήματα που διαθέτει, είχε κατά το 2017 1.985 εισακτέους εκ των οποίων οι 450 στην Νομική Σχολή. Συνολικά το Δ.Π.Θ., διέθετε κατά το ίδιο έτος 18+1 τμήματα με 3.805 εισακτέους. Τα νούμερα δεν βοηθούν ούτε την κυβέρνηση ούτε εκείνους που ακουμπούν στον βολικό αστικό μύθο που αναπαράγεται εσχάτως και στην Θράκη ότι «πήραμε πάρα πολλά ωφελήματα  από το κράτος για να μην θέλουμε να εκχωρήσουμε τίποτα σε κανέναν».
 
Ανοησίες αδαών για το τι είναι πραγματικά και πού βρίσκεται η Θράκη.
 
Και τέλος, ορισμένα στοιχεία χρήσιμα για όσους κάνουν πολιτική για την Θράκη στο κέντρο:  Η Περιφέρεια ΑΜ-Θ, λοιπόν, παρά τα αλλεπάλληλα Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης και ΕΣΠΑ δεν μπόρεσε να συγκλίνει, όχι μόνο στα κοινοτικά, αλλά ούτε καν στα εθνικά δεδομένα. 
 
Η Ροδόπη στα χρόνια της κρίσης γνώρισε τη μεγαλύτερη απώλεια εισοδήματος.
 
Η Περιφέρεια στηριζόμενη ιδιαίτερα στον Αγροτικό τομέα και τη Δημόσια Διοίκηση, τομείς με χαμηλή προστιθέμενη αξία, δεν μπόρεσε να αναπτύξει δυναμική.
 
Ο Τουρισμός δεν βοήθησε μέχρι τώρα όπως σε άλλες ελληνικές περιφέρειες.
 
Η Βιομηχανία έδειξε μικρή προσαρμοστικότητα σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης και δεν έγινε αρκούντως ανταγωνιστική.
 
Η ΒΙΠΕ Κομοτηνής αποτελεί το μεγαλύτερο βιομηχανικό κουφάρι των Βαλκανίων. Η επίσημη ανεργία υπερβαίνει το 20%, ενώ υπάρχουν εκτεταμένες ομάδες αγροτών, κυρίως  καπνοπαραγωγών, που ζούνε με εισόδημα πολύ κατώτερο των 10.000 ευρώ ετησίως. 
 
Είναι, πράγματι, θλιβερό όσο και εξοργιστικό το γεγονός ότι μια περιοχή όπως η Θράκη με τόσα πλεονεκτήματα, όπως είναι η γεωγραφική της θέση, οι άφθονες πλουτοπαραγωγικές της πηγές, το ανθρώπινο δυναμικό της και η πολύ-πολιτισμική σύνθεση του πληθυσμού της, η γειτνίασή της με τεράστιες αγορές στα Βαλκάνια, την Ε.Ε. και την ευρωπαϊκή Τουρκία, να έχει οδηγηθεί σε τέτοιο οικονομικό μαρασμό ώστε να καθίσταται μία από τις φτωχότερες περιοχές της Ε.Ε..
 
Και ακόμα θλιβερότερο να ψάχνουμε επιχειρήματα για να υπερασπιστούμε τα αυτονόητα ακόμα και μεταξύ μας! 
 

*Ο Δάμων Δαμιανός είναι δημοσιογράφος

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.