Ο Σαραντος Καργακος για τον Καραθεοδωρη, το Μουσειο της Κομοτηνης και τη διδασκαλια των μαθηματικων

Έμπνευση για πρόσφατο άρθρο που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Εστία» πήρε ο ιστορικός και συγγραφέας κ. Σαράντος Καργάκος από τις δραστηριότητες του κ. Σάκη Λιπορδέζη, τον Σύνδεσμο Φίλων Καραθεοδωρή, το Μουσείο Καραθεοδωρή αλλά και την εφημερίδα που εκδίδει ο Σύνδεσμος.
 
Κοινοποιώντας το άρθρο ο κ. Λιπορδέζης θύμισε πως «ο Σαράντος Καργάκος είναι ένα από τα ιδρυτικά μέλη του Συνδέσμου Φίλων Καραθεοδωρή και συνεχίζει να είναι ένας πολύτιμος πρέσβης των δραστηριοτήτων μας στις εφημερίδες που κατά καιρούς αρθρογραφεί καθώς και με αναφορές στις διαλέξεις που δίνει» ευχαριστώντας τον «για μία ακόμη φορά για τα ωραία διαπιστευτήριά του».
 
Σαράντος Καργάκος όμως για τον Καραθεοδωρή και τα μαθηματικά στην εκπαίδευση… 

Τα Μαθηματικά στην εκπαίδευση 

Του Σαράντου Ι. Καργάκου*
 
Ο καλός μου φίλος Σάκης Λιποδέρζης από την Κομοτηνή, πέρα από τις μαθηματικές του επιδόσεις, αναπτύσσει στην πόλη του μια πολυσχιδή πολιτιστική δράση που έχει γίνει γνωστή σε όλη την ελληνική επικράτεια και εκτός αυτής. Έχει ιδρύσει μουσείο με το όνομα του μεγίστου των ελλήνων μαθηματικών Κων/νου Καραθεοδωρή (υπήρξε δάσκαλος του Αϊνστάιν), όπου με πολύ μόχθο έχει συγκεντρώσει όλα σχεδόν τα συγγράμματα, επιστολές, έγγραφα, βιβλία που αναφέρονται στον μεγάλο μαθηματικό καθώς και προσωπικά του αντικείμενα. Το μουσείο δεν είναι απλό φυλακτήριο είναι και χώρος παιδείας, ειδικά της μαθηματικής παιδείας. Το επισκέπτονται πολλά παιδιά και μυούνται στα Μαθηματικά (κάποτε έκανα κι εγώ εκεί μάθημα για την ποίηση των Μαθηματικών). Παράλληλα ο Σάκης εκδίδει μια διμηνιαία 8σέλιδη εφημερίδα με τίτλο «Κ. Καραθεοδωρή» (είναι λάθος να γράφουμε Καραθεοδωρής ο σοφός μαθηματικός έγραφε το επώνυμό του κατά πτώση γενική), στην οποία εφημερίδα δημοσιεύονται άρθρα για τα Μαθηματικά, προβλήματα υψηλών απαιτήσεων και ειδήσεις για μαθηματικά συνέδρια και άλλα σχετικά. Στο τελευταίο φύλλο δημοσιεύεται ένα περισπούδαστο κείμενο, που αξίζει να μελετηθεί από κάθε σκεπτόμενο άνθρωπο. Είναι μια διάλεξη του Καραθεοδωρή που έγινε στην Ελληνική Μαθηματική Εταιρεία τον Μάιο του 1924. Ο τίτλος της διαλέξεως ήταν «Περί των Μαθηματικών εν τη μέση εκπαιδεύσει».

Η διάλεξη ξεκινά με ένα ερώτημα: «Διατί διδάσκονται τα Μαθηματικά εις τα σχολεία μας»; Από τη διάλεξη αυτή διαλέγω την ακόλουθη περικοπή με την ελπίδα (μάταιη όμως) ότι θα την διαβάσει κάποιος από τους υπνοβατούντες συμβούλους των εκάστοτε υπουργών της άπνοης παιδείας μας: «Κατά την εμήν πεποίθησιν ο κύριος λόγος δια τον οποίον τα Μαθηματικά, ομού μετά της διδασκαλίας του ορθού χειρισμού της μητρικής γλώσσης, αποτελούν το κέντρον βάρους της εν τη μέση Εκπαιδεύσει διδασκαλίας εις όλους τους σύγχρονους λαούς της Ευρώπης και της Αμερικής είναι απλούστατα η παράδοσις και η συνήθεια. Διότι ως αποδεικνύει η πείρα, τίποτε εν τη διαπλάσει  της ανθρωπίνης κοινωνίας δεν είναι ως εκ της φύσεως αυτού συντηρητικώτερον του σχολείου. Τεκμήριον της, ως είρηται, μεγάλης συντηρητικότητος των σχολείων είναι και το επί αιώνας αμετάβλητον των προγραμμάτων της διδακτέας ύλης, παρατηρούμενο παντού ιδία δε εν Αγγλία, όπου η Γεωμετρία διδάσκεται απ’ ευθείας από το κείμενος του Ευκλείδου»!
 

Ασφαλώς, ένας προοδευτικός της σήμερον –δηλαδή προοδευτικός της πλάκας- θα γελάσει, όταν διαβάσει τα περί συντηρητικότητας των σχολείων. Σε παλαιό μας άρθρο στην «Εστία» είχαμε δώσει ακριβή ερμηνεία των όρων Πρόοδος και Συντήρηση και είχαμε τονίσει ότι μό­νο τότε μια κοινωνία προχωρεί σταθερά, όταν μπορεί να συνδυάζει αρμονικά την πρόοδο και τη συντήρηση, κατά το Δημοσθενικόν:  «Στέργε μεν τα παρόντα, επιζήτει δε τα βελτίω». Η παιδεία σύμφωνα με το λατινικό απόφθεγμα γίνεται magister vitae, lux veritatis δηλαδή οδηγός βίου και φως της αλήθειας, επειδή προσφέρει στους νέους μια λαμπάδα με φως από το παρελθόν για να φωτίζει το δρόμο τους στο παρόν και στο αύριο. Οι ατραποί του παρελθόντος έχουν την προέκταση του στο μέλλον. «Όσοι δεν ενθυμούνται το παρελθόν είναι υποχρεωμένοι να το ξαναζήσουν», έχει πει ο Ισπανο-αμερικανός φιλόσοφος Σανταγιάνα. Αλλά πώς θα το ξαναζήσουν; Ο Κάρολος Μαρξ -και αυτό το γράφουμε για κάποιους νεόκοπους Αριστερούς- πού ήξερε γερά αρχαία Ελληνικά και Μαθηματικά-, ξεκινά το βιβλίο του «Η 18η Μπρυμαίρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη» με την περιώνυμη φράση: «Η Ιστορία επαναλαμβάνεται άλλοτε σαν τραγωδία και άλλοτε σαν φάρσα». Για να μη ζουν οι άνθρωποι κάθε γενιάς τη δική τους ζωή σαν τραγωδία ή φάρσα, δεν πρέπει να σβήσουμε αυτό το φως που έρχεται από το παρελθόν.
 
Επανέρχομαι σ' αυτό πού είχε πει ο Καραθεοδωρή για την αναγκαιότητα της διδασκαλίας των Μαθημα­τικών και της μητρικής γλώσσας. Και τούτο όχι μόνο στη Μέση Εκπαίδευση αλλά και στο Δημοτικό. Όταν είχα την ευτυχία να διδάσκω στα παιδιά Αρχαία Ελληνικά, κυρίως τα δυσφημισμένα από κακόγνωμους, Γραμματική και Συντακτικό, εξηγούσα ότι τα μαθήματα αυτά είναι η Γεωμετρία της γλώσσας και του μυαλού. Κάνουν το μυαλό να σκέπτεται σωστά και τη γλώσσα να εκφράζεται ορθά. Ένας μεγάλος μαθηματικός, ο Ερρίκος-Ιούλιος Πουανκαρέ, είχε διατυπώσει την ακόλουθη άποψη: Η συντακτική ανάλυση μιας αρχαίας ελληνικής προτάσεως ισοδυναμεί με τη λύση μιας αλγεβρικής εξισώσεως. Προσωπικά, λόγω κακού καθηγητή, δεν έμαθα Άλγεβρα «γρυ», Γεωμετρία έμαθα μόνος μου. Αργότερα κατά τη φροντιστηριακή περίοδο της ζωής μου. συνεργάστηκα με σπουδαίους μαθηματικούς (Κουκλάδα, Τάσο Σκιαδά, Μανώλη Κασσωτάκη, Μαρίνο Ζήβα και άλλους) και άρχισα να  μαθαίνω άλγεβρα. Το 1994 συνεργάστηκα με τον  σπουδαίο μαθηματικό Ιω. Μαντά στη συγγραφή Άλγεβρας, όπου με την τεχνική των παιγνίων θα κάναμε αγαπητό στα παιδιά το μάθημα-φόβητρο των αλλοτινών καιρών. Δυστυχώς, το πάντα αντιδραστικά -όχι συντηρητικά- κινούμενο υπουργείο υπνηλίας, μένοντας προσκολλημένο στην παράδοση της δικτατορίας του ενός και μόνου -του επίσημου σχολικού- εγχειριδίου δεν άφησε περιθώρια για την ευδοκίμηση τού καλού εκείνου βιβλίου.
 
Και για να τελειώνουμε Χωρίς να έχω υπόψη μου αυτό που λέει ο Καραθεοδωρή για τη διδασκαλία της Γεωμετρίας στα αγγλικά σχολεία, δίδαξα τα παιδιά μου, πριν πάνε σχολείο, γλώσσα και ευφωνία με την απαγγελία εν περιπατώ των θεωρημάτων του Ευκλείδη και του Διόφαντου. Περαίνω και λέγω, κατά τη φράση τού Γέρου τού Μοριά: «Κύριοι υπουργοί της άμοιρης παιδείας. Αφήστε τα μοντέρνα και τα σαχλά και καν' τε τα παιδιά να μάθουν γερά μαθηματικά και ελληνικά». Έτσι θα έχουν στο κεφάλι τους μυαλό και όχι πιτυρίδα ή χυλό!
 

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.