Η φοιτητικη κοινοτητα ως μερος της πολιτικης κοινωνιας & η σημασια του «ενεργου» ακαδημαικου πολιτη

Η συμμετοχή στις επικείμενες φοιτητικές εκλογές, ως υπέρβαση της κρίσης αντιπροσώπευσης και οι διάφορες εκφάνσεις της φοιτητικής ιδιότητας

Σήμερα όλοι κάνουμε λόγο για κρίση της πολιτικής, αμφισβητώντας μάλιστα τη λειτουργικότητα και την αποδοτικότητα των θεσμών. Στη πραγματικότητα όμως η κρίση δεν είναι πρωτογενώς πολιτική, καθώς αναφύεται μέσα από τη πολυ-επίπεδη κρίση που διαπερνά όλο το φάσμα των αντιπροσωπευτικών /συμμετοχικών θεσμών της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας.

Το φοιτητικό κίνημα, ο φοιτητικός σύλλογος, το σύνολο της ακαδημαϊκής κοινότητας, οι διάφορες πολιτικές συσσωματώσεις, αποτελούν και αυτά δημοκρατικούς θεσμούς αντιπροσώπευσης. Αποτελούν με σχεδόν ταυτόσημη τυπολογία- όπως και οιμε τους υπόλοιποιυς αντιπροσωπευτικοιύς θεσμοίύς- θεσμούς αναπαραγωγής της δημοκρατίας. Και ως τέτοιοι παρουσιάζουν και αυτοί την ίδια «κρισιολογική» συμπτωματολογία , εμφανίζουν τις ίδιες αντιφάσεις και τα ίδια κενά , με τους λοιπούς θεσμούς συμμετοχικής δημοκρατίας. Είτε αυτό σημαίνει την πύκνωση των φαινόμενων πολιτικής υπο-αντιπροσώπευσης και υπερ-αντιπροσώπευσης, είτε την κρίση της ανθεκτικότητας τους.

Η ακαδημαϊκή κοινότητα, συνιστά στη πραγματικότητα πολιτική κοινότητα. Είναι όψη και οπή ταυτόχρονα των σχέσεων κράτους και κοινωνίας των πολιτών, πολιτικής κοινωνίας και επιστημονικής κοινότητας. Ως αναγκαία βαθμίδα και συστατικό στοιχείο για την κοινωνική και πολιτική αντιπροσώπευση, αντιμετωπίζει τα ίδια προβλήματα, τα ίδια διλήμματαδιλλήματα με τις υπόλοιπους αντιπροσωπευτικούς θεσμούς. Σήμερα όμως αυτό αντανακλάται στην κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα ως ζήτημα ιδεολογικών ταυτοτήτων. Και στο επίπεδο του φοιτητικού κινήματος αυτό μεταφράζεται ως σύγκρουση ανοιχτού – κλειστού. Με τον όρο «κλειστό» νοείται η συντεχνιακή πολιτική. Και ο πολιτικός φιλελευθερισμός ήδη σε αφετηριακό επίπεδο, μετά το Διαφωτισμό και τη Γαλλική Επανάσταση, αντιμετώπιζε με δυσπιστία τις συντεχνίες, ακριβώς επειδή τις θεωρούσε συνενώσεις που προήγαγαν ίδια συμφέροντα, προκαλώντας ρωγμές στη πολιτική κοινωνία, υπονομεύοντας έτσι το γενικό συμφέρον.

Το αίτημα λοιπόν της ακαδημαϊκής κοινότητας, ως κατεξοχήν πολιτικής κοινότητας, δεν είναι η μετάβαση στη «μετα-κομματική» εποχή, αλλά στη «μετα-κομματική» λογική, η οποία θα αποτελέσει την απαρχή μιας προοδευτικής αντίληψης. Το ζητούμενο δηλαδή δεν είναι η οργανωτική αναδιάρθρωση ή η φυσιογνωμική ανακαίνιση των υπαρχόντων πολιτικών συσσωματώσεων, αλλά η ιδεολογική καθαρότητα ως υπέρβαση της κρίσης αντιπροσώπευσης.

Ωστόσο ένα νέο φοιτητικό κίνημα πολιτικής συμμετοχής, προαπαιτεί τη νομιμοποίηση του από το σύνολο της ακαδημαϊκής κοινότητας. Αυτό ωστόσο δεν μπορεί να επιτευχθεί, χωρίς την ενεργόώς (;) συμμετοχή του εκλογικού σώματος, ήτοι των φοιτητών. Και σε περιόδους κρίσης η σιωπή ή ελευθερία της μη συμμετοχής , ερμηνεύονται στη πραγματικότητα ως σιωπηρή αποδοχή ή συναίνεση ή ανοχή σε μια παγιωμένη κατάσταση: «ο σιωπών δοκεί συναινείν», qui tacet consentire videtur (όπoιoς σιωπά φαίνεται ότι συναινεί), κατά το ρωμαϊκό δίκαιο.

Στη προσπάθεια τους να προάγουν την αξία της συμμετοχής , κάποιοι συνάδελφοι επικαλέστηκαν τη «πυθαγόρεια θεωρία» και την «αριστοτελική ηθική». Το αρνητικό των αναφορών αυτών είναι η τυπολογική διάκριση των πολιτών στη μια περίπτωση, και η οντολογική στην άλλη. Στη πρώτη δηλαδή περίπτωση , ο Πυθαγόρας διακρίνοντας ανάμεσα σε ενεργητική και παθητική διάσταση («μην επαφίεστε στη τύχη») , μένει μόνο στην ανάλυση της πολιτικής πράξης (ψήφου), χωρίς να διαφοροποιεί τους πολίτες βάσει του ουσιαστικού κριτηρίου. Ενώ στη δεύτερη περίπτωση η διάκριση ανάμεσα σε πολίτη και ιδιώτη, με σημερινούς όρους σημαίνει ότι όπως κάθε άτομο είναι υποκείμενο ατομικών δικαιωμάτων, που ενεργοποιούν την αμυντική τους λειτουργία έναντι της κρατικής εξουσίας, έτσι και κάθε πολίτης είναι φορέας πολιτικών δικαιωμάτων . Παραβλέπουν όμως-και για αυτό κάνω τη συγκεκριμένη συγκριτική αναφορά- ότι η έννοια του πολίτη είναι σκόπιμα και ενσυνείδητα αφηρημένη και αφαιρετική , ως απλουστευτική προσέγγιση των πάμπολλων κοινωνικών υποκειμένων , ατομικών και συλλογικών. Έτσι ώστε πολίτηςνα θεωρείται το μέλος της κοινότητας, το οποίο είναι υποκείμενο των πολιτικών δικαιωμάτων. Για αυτό και ο Περικλής στον «Επιτάφιο», διέκρινε ανάμεσα στον ενεργό πολίτη και στον «αχρείο» πολίτη («όποιος αδιαφορεί για τα πολιτικά πράγματα του τόπου του, είναι όχι φιλήσυχος, αλλά άχρηστος, αχρείος πολίτης»).

Με άλλα λόγια, η πολιτική πράξη συνδέεται αιτιωδώς με την έννοια του ενεργού πολίτη, ακριβώς επειδή ο «αχρείος» πολίτης, δεν θα συμπράξει στην εκλογική διαδικασία. Ενεργός πολίτης, είναι μόνο ο υπεύθυνος, ο ενημερωμένος, ο ευσυνείδητος πολίτης. Μόνο αυτός ασκεί ορθά το δικαίωμα του, έτσι ώστε η μη άσκηση να ισοδυναμεί είτε με παθητικότητα , είτε με μη χρηστή άσκηση ( όταν ο πολίτης είναι υποταγμένος, χειραγωγούμενος, εξανδραποδισμένος).

Για αυτό τελικώς, η ελευθερία της μη συμμετοχής, υποχωρεί μπροστά στην αξία και τη σπουδαιότητα της πολιτικής συμμετοχής, ως το θεμελιωδέστερο πολιτικό δικαίωμα. Το δικαίωμα, συνεπάγεται και επιμέρους υποχρεώσεις, όπως αυτή της ενημέρωσης, της συναίνεσης, του διαλόγου. Μόνο όμως μέσα από την άσκηση του, περιφρουρούμε την αξία της επιστημονικής έρευνας, διασφαλίζουμε απρόσκοπτα την άσκηση και την απόλαυση του δικαιώματος στη πληροφόρηση, τη διδασκαλία, εγγυόμαστε την ελευθερία της επιστημονικής κίνησης και τελικώς διεκδικούμε την ισότητα στη γνώση.

Δεν συνάδει στη ρωμαλεότητα της ηλικίας μας, η απάθεια, η ακρισία και αμάθεια. Η νομική φοιτητική κοινότητα πάντα πρωτοστατούσε, αποτελώντας «ανοιχτό κόλπο», από τον οποίο εξέβαλλαν προοδευτικοί και δημοκράτες πολίτες. Αυτή άλλωστε χάραξε τη νέα συντακτική και ιδεολογικοπολιτική που ακολούθησε η χώρα μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας.

Αυτή είναι ηθικοπολιτική διάσταση της ιδιότητας μας. Η οποία είναι τρισυπόστατη. Του πολίτη ως μέλος του λαού ενός κράτους, του ενεργού ακαδημαϊκού πολίτη ως μέλος της φοιτητικής κοινότητας και του νέου επιστήμονα, ως μέλος της επιστημονικής κοινότητας.

* Ο Κωνσταντίνος Γ. Μουρτοπάλλας είναι φοιτητής του Τμήματος Νομικής ΔΠΘ

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.