Ξεκινα σημερα το Διεθνες Επιστημονικο Συνεδριο «Οι Πομακοι της Θρακης»

Μανόλης Βαρβούνης, πρόεδρος του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας, ΔΠΘ «Ζητούμενο του Συνεδρίου είναι να προκύψουν τεκμήρια για να περιγράψουμε την ιστορική πορεία των Πομάκων που σήμερα την ξέρουμε χωρίς συνέχεια»

Ξεκινά σήμερα τις εργασίες του το τριήμερο διεθνές επιστημονικό συνέδριο με τίτλο «Οι Πομάκοι της Θράκης: Πολυεπιστημονικές και διεπιστημονικές προσεγγίσεις» που διοργανώνουν το Εργαστήριο Λαογραφίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και το Εργαστήριο Ανθρωπολογίας του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης.
 
Το πολυπεπιστημονικό και διεπιστημονικό αυτό συνέδριο, που θα μελετήσει την ιστορία, τις παραδόσεις και θα προσπαθήσει να ρίξει φως στην ταυτότητα της πληθυσμιακής αυτής ομάδας της περιοχής μας, αναμένεται να φιλοξενήσει επιστήμονες από επτά συνολικά χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, οι οποίοι θα προσεγγίσουν το θέμα πολυπρισματικά από τα γνωστικά αντικείμενα της αρχαιολογίας, της ιστορίας, της λαογραφίας, της κοινωνικής ανθρωπολογίας, της γενετικής και της βιολογίας, ενώ αποτελεί και την καταληκτική διοργάνωση των εορταστικών εκδηλώσεων των 25 ετών λειτουργίας του Τμήματος Ιστορίας και  Εθνολογίας του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης.
 
Για το περιεχόμενο, αλλά και την αναγκαιότητα του συνεδρίου αυτού, μίλησε στο «Ράδιο Παρατηρητής 94fm» ο πρόεδρος του Τμήματος κ. Μανόλης Βαρβούνης…
 
Ο λόγος στον ίδιο…
 
ΠτΘ: κ.Βαρβούνη ξεκινά σήμερα το Διεθνές Συνέδριο με θέμα του Πομάκους της Θράκης, το οποίο και θα διαρκέσει έως την προσεχή Κυριακή.  Πείτε μας λίγα λόγια για το περιεχόμενο της διοργάνωσης.
Μ.Β.:
Είναι το επιστέγασμα του εορτασμού των 25 χρόνων λειτουργίας και παρουσίας του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας στη Θράκη, την Κομοτηνή και στον ελληνικό επιστημονικό χώρο. Πρόκειται για ένα διεθνές, πολυεπιστημονικό και διεπιστημονικό συνέδριο, το οποίο διοργανώνεται από το τμήμα μας με φορείς το Εργαστήριο Λαογραφίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και το Εργαστήριο Φυσικής Ανθρωπολογίας. Είναι διεθνές διότι συμμετέχουν σε αυτό, πέραν της Ελλάδος, σύνεδροι από έξι άλλες χώρες και συγκεκριμένα τη Βουλγαρία, την Τουρκία, την Αυστρία, τη Γερμανία, την Ολλανδία και την Ιορδανία. Είναι πολυεπιστημονικό και διεπιστημονικό, διότι συμμετέχουν συνάδελφοι και κάνουν ανακοινώσεις στα γνωστικά αντικείμενα της αρχαιολογίας, της ιστορίας, της λαογραφίας, της κοινωνικής ανθρωπολογίας, της πολιτισμικής ανθρωπολογίας, της γλωσσολογίας, της φυσικής ανθρωπολογίας, της γενετικής και της βιολογίας. 

«Σήμερα υπάρχει μια κρίσιμη μάζα, πρωτογενούς υλικού και επιστημονικών μελετών, πάνω στην οποία μπορεί να στηριχθεί ένα τέτοιο συνέδριο» 

ΠτΘ: Γιατί επιλέξατε τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή για την υλοποίηση του εν λόγω συνεδρίου; Θεωρείτε ότι έχει πλέον ωριμάσει η επιστημονική έρευνα σε σχέση με τον πληθυσμό αυτό και ως εκ τούτου ήρθε η ώρα το υλικό αυτό να δει το φως της δημοσιότητας;
Μ.Β.:
Οι βασικοί λόγοι που μας οδήγησαν στην υλοποίηση του συνεδρίου τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή ήταν δύο. Ο πρώτος ήταν η ύπαρξη μιας κρίσιμης πλέον μάζας πρωτογενούς υλικού και μελετών. Όταν ήρθα εδώ πριν από 25 χρόνια στην Κομοτηνή και στη Θράκη, στο νεοδημιούργητο τότε τμήμα μας, από τους παλαιότερους συναδέλφους είχε ασχοληθεί με τους Πομάκους μόνο ο κ. Ξηροτύρης και η κ. Τσιμπιρίδου. Στο μεταξύ πολλοί άλλοι ασχολήθηκαν, έγιναν διδακτορικές διατριβές, εκδόθηκαν βιβλία, όπως αυτά του κ. Θεοχαρίδη και φυσικά άρχισαν και οι ίδιοι οι Πομάκοι να καταγράφουν την ιστορία και τον πολιτισμό τους.  Ξεκινώντας από τα λεξικά, που έγιναν από τον Ριτβάν Καρα-χότζα  και φτάνοντας μέχρι τα τραγούδια του Αλή Ρόγγο, ψηφιακές εκδόσεις δίσκων με μουσική, βιβλία, παραμύθια, παροιμίες. Σήμερα λοιπόν υπάρχει μια κρίσιμη μάζα, αφενός μεν πρωτογενούς υλικού, αφ' ετέρου δε επιστημονικών μελετών, πάνω στην οποία μπορεί να στηριχθεί ένα τέτοιο συνέδριο.
 
Ο δεύτερος λόγος είναι ότι για να γίνει αυτό, πέραν του υλικού, χρειάζεται και το επιστημονικό εργαλείο δια του οποίου θα γίνει η μελέτη. Το εργαλείο αυτό ήταν η Σχολή μας. Η Σχολή Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών, διαθέτει τρία τμήματα,  που διαθέτουν ένα κρίσιμο αριθμό επιστημόνων που θα μπορούσε να στηρίξει αυτή την προσπάθεια. Θα δείτε ότι στην οργανωτική και επιστημονική επιτροπή είναι απ' όλη τη Σχολή.  Αυτό σημαίνει ότι έχουμε μια ευρύτερη συνεργασία. Έχουμε αφ' ενός μεν το υλικό και τη βιβλιογραφία, αφετέρου δε τους ανθρώπους και τις δομές. Εξ ου και κρίναμε ότι τώρα είναι ο κατάλληλος χρόνος για να ξεκινήσουμε μια τέτοια μεγάλη διεθνή διοργάνωση με σκοπό να είναι σοβαρή, νηφάλια και επιστημονική. 

«Το Συνέδριο είναι απροϋπόθετο∙ Ξεκινάμε ως ένα βήμα ανοικτού διαλόγου» 

ΠτΘ: Το πλήθος αλλά και το περιεχόμενο των εισηγήσεων που θα ακούσουμε από το βήμα του συνεδρίου μαρτυρά τον πλούτο της ιστορίας και των παραδόσεων των Πομάκων της Θράκης. Αν θα μπορούσε κάποιος πολύ σύντομα να περιγράψει τον πλούτο αυτό και την σημερινή παρουσία των Πομάκων στην περιοχή μας, πώς θα γινόταν αυτό;
Μ.Β.:
Αυτό είναι το βασικό μας ζητούμενο, γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι είναι ένας πληθυσμός μοιρασμένος ανάμεσα σε τρεις χώρες. Ένας πληθυσμός μουσουλμάνων στο θρήσκευμα που μιλούν όμως ένα ιδίωμα της βουλγαρικής, με πάρα πολλά ιδιαίτερα στοιχεία στην παράδοσή τους και βεβαίως ένας πληθυσμός που μέχρι πρότινος δεν είχε γράψει ο ίδιος την ιστορία του και την παράδοσή του. Δεν διαθέτουμε πολλές γραπτές πηγές. Πρόκειται κυρίως για περιστασιακές και τυχαίες αναφορές από τον 19ο αιώνα και σχεδόν καθόλου από τον 18ο αιώνα κ.ο.κ. Άρα το ζητούμενο είναι να προκύψουν τεκμήρια για να περιγράψουμε αυτή την ιστορική πορεία που σήμερα την ξέρουμε χωρίς συνέχεια. Υπάρχουν στιγμές μόνο, δεν υπάρχει μια συνέχεια, αν κανείς θέλει να περιγράψει την ιστορία και την παράδοσή του. Γεγονός πολύ σημαντικό διότι μέσω αυτού μπορεί να απαντηθεί και ένα πολύ βασικότερο ερώτημα, το ερώτημα της ταυτότητας, το οποίο είναι βέβαια πολύ σύνθετο. Το συνέδριο είναι απροϋπόθετο. Δεν ξεκινάμε με συγκεκριμένη προϋπόθεση, να αποδείξουμε το ένα ή το άλλο. Ξεκινάμε ως ένα βήμα ανοικτού διαλόγου.  Όποιος θέλει να παρουσιάσει τα πορίσματα των ερευνών του, και να γίνει ανοικτός διάλογος ώστε να βγουν στο τέλος κάποια αξιόπιστα συμπεράσματα. Μία είναι η προϋπόθεση συμμετοχής, για τους ομιλητές, η επιστημοσύνη. Να είναι ερευνητές αναγνωρισμένου κύρους με διδακτορικά,  με τίτλους, με έργο και με συμμετοχή σε ερευνητικά κέντρα ή σε πανεπιστήμια. Πιστεύω ότι η κατάληξη του συνεδρίου θα είναι να φωτιστούν πάρα πολλές πτυχές που σήμερα δεν τις έχουμε υπόψη μας.

«Όπου μπουν οι εξωτερικές πολιτικές των κρατών, υπάρχουν και ανάλογες εξελίξεις,  η επιστήμη ωστόσο πρέπει να κάνει το χρέος της, που είναι ο νηφάλιος επιστημονικός διάλογος» 

ΠτΘ: Αναφερθήκατε στη «φιλοσοφία» και προϋπόθεση που διέπει το συνέδριο, αυτή την επιστημοσύνης, ωστόσο βλέπουμε πως κατά το παρελθόν αλλά ακόμη και σήμερα έχουν αναπτυχθεί ολόκληρα διπλωματικά και πολιτικά «δόγματα»  για την ταυτότητα των Πομάκων…
Μ.Β.:
Αυτό είναι το μεγάλο πρόβλημα του εθνικισμού. Εκεί που μπαίνουν οι εθνικισμοί, οι λαοί κατά κανόνα καταπιέζονται. Ο εθνικισμός είναι κάτι που το βλέπουμε παντού, όχι μόνο στην περιοχή μας. Είναι μια αναμενόμενη φάση από την οποία περνούν οι αναμενόμενες κοινωνίες που όμως όταν εκδηλώνονται μέσα σε περιβάλλοντα πολυεθνικά και πολυπολιτισμικά, πολλές φορές οδηγούν σε φαινόμενα καταπίεσης, σε φαινόμενα τυραννίας απέναντι σε μειονότητες κ.ο.κ.
Όλο αυτό το κλίμα που περιγράψατε υπάρχει στις μουσουλμανικές μειονότητες της Θράκης. Χρησιμοποιώ πληθυντικό γιατί πληθυντικό χρησιμοποιεί και η Συνθήκη της Λωζάνης. Πώς αναγνωρίζετε η μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης από τη Συνθήκη της Λωζάνης; Ως μια θρησκευτική μειονότητα, γι' αυτό περιγράφεται και ως μουσουλμανική. Στον ελληνικό χώρο έχουμε και εβραίους, καθολικούς, και προτεστάντες. Υπό τη θρησκευτική έννοια κι αυτοί αποτελούν μειονότητες. Είδατε ποτέ να υπάρχουν αυτά τα φαινόμενα στους Έλληνες καθολικούς; Όχι, γιατί δεν τους διεκδικεί καμιά γειτονική χώρα. Αν τους διεκδικούσε η Ιταλία, για παράδειγμα, πιθανόν να είχαμε τα ίδια φαινόμενα.  Είδατε να έχουμε τα ίδια φαινόμενα στους Έλληνες Εβραίους; Υπέστησαν διωγμούς αλλά για άλλους λόγους, στο πλαίσιο του ναζισμού, της ναζιστικής κατοχής της χώρας μας κ.ο.κ. Όπου λοιπόν μπουν οι κρατικές, οι εθνικές διεκδικήσεις και οι εξωτερικές πολιτικές των κρατών, υπάρχουν και ανάλογες εξελίξεις. Η επιστήμη ωστόσο πρέπει να κάνει το χρέος της και χρέος της είναι ο νηφάλιος επιστημονικός διάλογος.  Γιατί η επιστήμη είναι αυτή που θα δώσει τα επιχειρήματα που θα χρησιμοποιήσουν οι πολιτικοί στο μέλλον. Όπως συνέβη και στο παρελθόν, την εποχή των μεγάλων αναστατώσεων, μετά τους Βαλκανικούς πολέμους εδώ στην περιοχή, όπου όλα τα επιχειρήματα στηρίχθηκαν σε ζητήματα ιστορίας, δημογραφίας, ανθρωπογεωγραφίας που χρησιμοποίησε η Ελλάδα, η Τουρκία, η Βουλγαρία, για να υποστηρίξουν τις θέσεις τους στα διεθνή συνέδρια. Τότε με την ενσωμάτωση της Θράκης, για παράδειγμα, οι άνθρωποι που πρωταγωνίστησαν, και οι οποίοι κατόπιν έπαιξαν ρόλο, όπως ο Χαρίσιος Βαμβακάς, στηρίχθηκαν σε τέτοια δεδομένα. Σε δεδομένα πληθυσμιακά, σε δεδομένα παράδοσης, σε δεδομένα θρησκείας, που κάποιοι επιστήμονες εκείνης της εποχής είχαν μελετήσει, είχαν αποτυπώσει και ως εκ τούτου έδωσαν στους πολιτικούς την κρίσιμη μάζα των επιχειρημάτων για να κάνουν το έργο τους.

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.